موزه آقای ملک برای پژوهشگران

کتابخانه و موزه ملی ملک واقع در میدان مشق تهران که در سال1316 از طرف حاج‌حسین ملک وقف آستان امام هشتم شده، بیش از 19هزار عنوان نسخه نفیس خطی در اختیار دارد و یکی از 6مجموعه بزرگ نسخه‌های خطی در ایران به شمار می‌رود. همچنین این کتابخانه با بیش از صدهزار جلد کتاب چاپی به زبان‌های گوناگون، نشریاتی از دوره قاجار تا‌کنون، هزاران برگ سند و بیش از صدها عنوان منبع دیداری و شنیداری یکی از مراکز مراجعه محققان و پژوهشگران است. روز سه‌شنبه، مطابق وصیت واقف این کتابخانه، مراسم جشن میلاد امام‌رضا(ع) با حضور علاقه‌مندان و چهره‌های فرهنگی برگزار و تالار موزه‌ای «ماه هشتم» نیز با نمایش گزیده‌آثار مرتبط با امام هشتم شیعیان در گنجینه این کتابخانه افتتاح شد.

تالاری برای نمایش آثار رضوی
در ابتدای این مراسم محمدرضا رضوان‌طلب، مدیرعامل موزه ملی ملک، اشاره کرد که امسال برگزاری جشن میلاد امام رضا(ع) با تولد حاج‌حسین ملک مصادف شده و این همزمانی را باید به فال نیک گرفت؛ چون حاج حسین ملک وصیت کرده ‌بود که هر سال تولد امام رضا(ع) باشکوه هرچه تمام در این مکان برگزار شود.
رضوان‌طلب صحبت‌های خود را چنین ادامه داد: حاج‌حسین ملک یک الگو و پدیده‌ای تاریخی است. برخی افراد تلاش می‌کنند نام‌شان جاودان شود، اما حاج حسین هم نامش و هم اموالش به برکت اتصال به امام هشتم جاودان شد.
وی درباره تالار «ماه هشتم» گفت: در این تالار، آثار تاریخی و فرهنگی مربوط به امام رضا(ع) گردآوری می‌شود تا بازدیدکنندگان ضمن توجه به این آثار، طواف معنوی هم داشته باشند. این تالار گزیده‌ای از آثار تاریخی این گنجینه را دربرمی‌گیرد، ازجمله سکه ولایت‌عهدی امام رضا(ع)، تمبرها و سکه‌های یادبود در پاسداشت جایگاه ایشان، نسخه‌های خطی مرتبط با حضرت ثامن‌الحجج(ع) همچون «زیارت»، «الدعاء»، «عیون اخبار الرضا(ع)» و تابلوی نقاشی قهوه‌خانه‌ای «حدیث سلسله الذهب».

اسنادی از سفر امام رضا(ع)
بخشی از تالار «ماه هشتم» به سفر امام رضا(ع) از مدینه به مرو اختصاص دارد که بازدیدکنندگان می‌توانند اطلاعاتی را از مسیر سفر ایشان و نیز قدمگاه‌هایشان در شهرهای گوناگون ایران به‌دست آورند. اسناد، تصاویر و اطلاعاتی درباره ارادت حاج حسین ملک به بارگاه حضرت ثامن‌الحجج علیه‌السلام و مستندهایی با موضوع زیارت و هجرت امام رضا(ع) به همراه نمایش اسناد و طومار موقوفه‌های آستان قدس رضوی در کنار تابلوهای خوش‌نویسی از دیگر بخش‌های این تالار نوبنیاد به شمار می‌آید.

مکث
وقف ثروت خانوادگی در راه دانش
حاج حسین ملک که بود و چه کرد؟ مطابق آنچه در وبگاه کتابخانه و موزه ملک آمده، حاج حسین ملک، واقف و بنیانگذار کتابخانه و موزه ملی ملک در سال ۱۲۵۰خورشیدی در تهران متولد شد. خانواده‌اش اصالتا تبریزی و مجتهدزاده بودند، اما پدربزرگش آقا مهدی به کسوت روحانیان درنیامد، بلکه در جنگ‌های ایران و روس به قشون دولتی پیوست و تا درجه سرهنگی پیش رفت. پس از جنگ به تجارت روی آورد و از امتیاز دوستی با میرزا تقی‌خان امیرنظام (امیرکبیر آینده) برخوردار شد. امیرنظام، پیشکار ولیعهد قاجار در آذربایجان بود و هنگامی که محمدشاه قاجار از دنیا رفت، ۱۰۰هزار تومان از آقا مهدی قرض گرفت تا ناصرالدین میرزای ولیعهد را از تبریز به تهران بیاورد و به تخت بنشاند. آقا مهدی هم به تهران آمد و به پاس خدماتش لقب ملک‌التجاری گرفت. بعد از آقامهدی این لقب به فرزندش محمدکاظم رسید که مثل پدر وارد تجارت شد و ثروت انبوهی را برای فرزندانش به ارث گذاشت. حاج حسین ملک در چنین خانواده‌ای پرورش یافت و در 28سالگی در سفری به مشهد همراه پدر فکر تاسیس کتابخانه‌ای بزرگ به ذهنش خطور کرد؛ کتابخانه‌ای که ملک از حدود سال۱۲۷۸ خورشیدی فراهم آورد، ابتدا در مشهد بود و سپس به خانه پدری او در بازار بین‌الحرمین تهران منتقل شد. آنگاه در سال۱۳۱۶ به شرحی که در بخش وقف‌نامه خواهد آمد، تقدیم به آستان امام رضا(ع) شد. حاج حسین ملک اموال زیادی را وقف کتابخانه کرد تا پس از مرگش درآمدی برای توسعه کمی و کیفی آن فراهم باشد. وی در چهارم مردادماه سال۱۳۵۱ خورشیدی در ۱۰۱سالگی چشم از جهان فروبست و در حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.