ارزش بازار اوراق بدهی به 623هزار میلیارد تومان رسید

آمارها نشان می‌دهد سهم اوراق بدهی در تامین مالی اقتصاد در حال افزایش است و در حال حاضر ارزش کل مانده اوراق بدهی دربازارمالی به 623هزار میلیارد تومان رسیده است. به‌گزارش همشهری، تا قبل از دهه90 چندان از اوراق بدهی برای تامین مالی استفاده نمی‌شد اما از ابتدای این دهه رفته‌رفته حجم استفاده از این اوراق در اقتصاد افزایش یافت و از سال1398 به بعد یک‌باره میزان استفاده از این اوراق با جهش مواجه شد. علت آن این بود که از سال1397 با خروج ترامپ از برجام دولت با محدودیت‌های مالی بیشتری مواجه شد، در نتیجه دولت تلاش کرد با استفاده از این ابزار منابع مالی بیشتری جذب کند. آمارها نشان می‌دهد در این سال یک‌باره حجم تجهیز منابع با استفاده از اوراق بدهی 2برابر شده و از 50 به 100هزار میلیارد تومان رسیده است. این روند در طول سال‌های بعد هم ادامه یافت به‌طوری که در سال گذشته ارزش تامین مالی انجام شده از طریق اوراق بدهی به مرز 300هزار میلیارد تومان رسید. طبق این داده‌ها میزان تامین مالی انجام شده از طریق اوراق بدهی در پایان دهه90 نسبت به ابتدای این دهه 6هزار درصد افزایش یافته است.

افزایش ارزش بازار اوراق بدهی
آمار‌ها نشان می‌دهد با افزایش انتشار اوراق بدهی در طول چند سال گذشته در حال حاضر ارزش کل مانده اوراق بدهی در اقتصاد ایران به 623هزار میلیارد تومان رسیده است که 71درصد از این مقدار را اسناد خزانه اسلامی و اوراق مرابحه تشکیل می‌دهد. به تناسب رشد بازار اوراق بدهی حجم معاملات این اوراق نیز افزایش یافته و طبق داده‌های موجود ارزش معاملات این اوراق در سال قبل نسبت به سال1400 نزدیک به 130درصد افزایش نشان می‌دهد. این روند در سال‌جاری هم ادامه یافته است به‌طوری که در نخستین‌ماه سال‌جاری ارزش معاملات اوراق بدهی نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 21درصد افزایش نشان می‌دهد. در حال حاضر اوراق بدهی بعد از افزایش سرمایه بیشترین سهم از تامین مالی را به‌خود اختصاص داده است. در حال حاضر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌های تجاری و بانک مرکزی که از این اوراق در معاملات عملیات بازار باز استفاده می‌کنند بزرگ‌ترین بازیگران بازار بدهی هستند.

نرخ بهره اوراق
به تناسب افزایش انتشار اوراق بدهی در اقتصاد ایران ظرف 2سال گذشته نرخ بهره این اوراق نیز افزایش یافته و در حال حاضر به بالاترین حد خود رسیده است. یکی از مهم‌ترین اوراق بدهی موجود در بازار اسناد خزانه است که رقمی بالغ بر 145هزار میلیارد تومان را شامل می‌شود. آنطور که آمار‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر میانگین نرخ بازده این اوراق تا سررسید 26.4درصد رسیده و حتی نرخ بازده برخی از این اوراق بسیار بالاتر از نرخ میانگین است.  یکی دیگر از اوراقی که ظرف چند سال گذشته رشد پرشتابی داشته اوراق گام است که ارزش آن در حال حاضر بیش از 52هزار میلیارد تومان است و بازده آن به‌طور میانگین در حدود 30درصد است با این حال نرخ بازده برخی از این اوراق نیز بیش از میانگین عمومی آنها است؛ طوری که در حال حاضر نرخ بازده یکی از این اوراق با سررسید مهر‌ماه1402 به 41درصد رسیده است. بازده اوراق مرابحه نیز با ارزشی معادل 296هزار میلیارد تومان در حال حاضر 21درصد است.

بازیگری بانک مرکزی
یکی دیگر از بازیگران اصلی بازار اوراق بدهی بانک مرکزی است که با استفاده از این اوراق میزان منابع در اختیار بانک‌ها را با هدف کنترل نقدینگی و تورم مدیریت می‌کند. مهم‌ترین نکته درعملیات بازار باز نرخ بهره است.آنطور که آمارها نشان می‌دهد رشد فزاینده تورم در ماه‌های گذشته منجر به تشدید سیاست‌های بانک مرکزی برای مدیریت تورم با استفاده از این اوراق شده است. هدف بانک مرکزی، مدیریت نرخ‌های بهره کوتاه‌مدت در راستای مدیریت تورم، کنترل حجم نقدینگی و کنترل نرخ بهره بانکی است؛ اما در ماه‌های اخیر در اکثر مواقع نرخ بهره بازار خارج از دالان مدیریتی بانک مرکزی قرار داشته و کف نرخ بهره به 17درصد و سقف آن به 24درصد افزایش یافته است.درواقع پس از افزایش کف و سقف نرخ اعتبارگیری قاعده‌مند به ۱۷ و ۲۴ درصد در اواسط بهمن۱۴۰۱، حداقل نرخ توافق بازخرید و نرخ بهره بین بانکی نیز به پیروی از آن وارد کانال ۲۳درصد شده و هم‌اکنون نرخ بهره بین بانکی در بیشترین مقدار خود یعنی ۲۳.۷۶درصد قرار دارد.