یادداشت
منابع آبی شمال مدیریت می‌خواهد
حسن اخگری*
به جرأت باید گفت که کمبود آب در استان‌های شمالی وجود ندارد؛ بروز تنش آبی فقط به‌دلیل مدیریت نکردن منابع آبی حادث شده‌است. در استان‌های شمالی بارش باران از 600 تا 1400میلی‌لیتر اتفاق می‌افتد. منابع آب زیرزمینی هم به حد کفایت موجود است. این اقلیم گرم و مرطوب و معتدل، ماه‌های خشک و کم بارش هم دارد، اما منابع آبی کمی ندارد. از این رو، مدیریت منابع آب بسیار مهم و اساسی است و باید به‌گونه‌ای باشد که در ماه‌های تابستان با وجود منابع آبی بتوانیم از تنش آبی بگذریم. تأکید من همواره بر این است که منابع آبی به قدر کفایت در استان‌های شمالی وجود دارد، اما پراکنش منابع طوری است که باید ذخیره‌سازی یا همان مدیریت ذخیره‌سازی را درنظر بگیریم. موضوعی که همواره از گذشته در سرزمین ایران دیده‌ایم. همانطور که در نیمه جنوبی کشور کلماتی مثل کاریز، آب‌انبار و قنات با زندگی روزمره مردم پیوند دارد، در فرهنگ گیل و دیلم نیز کلماتی مثل سل و گوراب به گوش می‌خورد که به‌معنای ذخیره‌گاه‌های طبیعی آب است. حتی روستاهایی با همین نام داریم مثل گوراب زرمیخ. این نکته به ما یادآوری می‌کند که مدیریت منابع آبی از گذشتگان رسم بوده است. حالا باید با استفاده ازحکمت قدیم و تکنولوژی‌های جدید، مدیریت آب را دنبال کنیم. بارها هم بحث‌هایی مثل احیای تالاب‌ها و گوراب‌ها را شنیده‌ایم که لازم است به‌عنوان محور توسعه در شمال کشور مدنظر قرار بگیرد. بعد از مدیریت آب باید بر شبکه انتقال آب متمرکز شویم. شبکه انتقال آب مثل کانال‌ها به پایش مدام و احیای سالانه نیاز دارد تا مشکلات را در اثر بارندگی شدید در پاییز و بهار رقم نزند. در پایان هم نباید از مدیریت مصرف آب با همکاری کشاورزان و مردم به راحتی گذر کرد. تنگناهای آبی باعث شده که کشاورزان از راهکارهای مدیریت مصرف، تغییر الگوی کشت و استفاده از روش‌های آبیاری مکانیزه استقبال کنند که البته به تامین زیرساخت و سرمایه‌گذاری نیاز دارد. بی‌شک، نگاهی نو به مدیریت آب در استان‌های شمالی هر چند مهاجرپذیر شدند و با تراکم بیشتری روبه‌رو هستند، می‌تواند گذرگاهی برای عبور سلامت از تنش آبی باشد.
*عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد رشت و رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد و توسعه روستایی و کشاورزی رشت
