ابر رادیواکتیو در راه اروپا

بهاره محبی- روزنامه‌نگار

یک روز پس از انتشار گزارشی درباره انهدام تسلیحات حاوی اورانیوم ضعیف‌شده در اوکراین توسط نیروهای روسی، «نیکولای پاتروشف» دبیر شورای امنیت روسیه، هشدار داد که انهدام یک انبار مهمات حاوی اورانیوم ضعیف شده اعطایی از سوی غرب به اوکراین در شهر «خملنیتسکی» منجر به ایجاد ابر رادیواکتیوی شده که در حال حرکت به سمت غرب اروپاست.
طبق این گزارش‌، انفجارهای قدرتمند رخ داده در این انبار مهمات، احتمالا مواد موجود در آن را به غبار تبدیل کرده و باعث وخامت بالقوه شرایط محیط‌زیستی و افزایش ریسک‌های سلامتی مربوط به این مهمات، شده است.

چگالی و تراکم بیشتر
اورانیوم ضعیف شده از فرایند تولید اورانیوم غنی شده برجای می‌ماند. اگرچه اورانیوم ضعیف شده بسیار کم‌قدرت‌تر از اورانیوم غنی‌شده است اما در عوض بسیار متراکم و پرچگالی‌تر از سرب است؛ به‌طوری‌که آنقدر متراکم است و آنقدر حرکت دارد که همچنان که از زره‌پوش عبور می‌کند و آنقدر آن را گرم می‌کند که آتش بگیرد. این تسلیحات در جنگ خلیج‌فارس در سال۱۹۹۱ علیه تانک‌های تی-۷۲ عراق و در حمله به این کشور در سال۲۰۰۳ و همچنین در صربستان و کوزوو استفاده شده است.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش‌تر با اشاره به طرح دولت انگلیس برای ارسال این تسلیحات به اوکراین و خطر انتشار سطوحی از تشعشعات هسته‌ای هشدار داده بود که استفاده از چنین تسلیحاتی باید به حداقل برسد. «ویاچسلاو ولودین» رئیس مجلس عوام روسیه، نیز پیش‌تر هشدار داده بود که عرضه گلوله‌های حاوی اورانیوم ضعیف‌شده می‌تواند منجر به تراژدی در مقیاس جهانی شود که در درجه اول کشورهای اروپایی را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. به‌گفته این مقام روسی، استفاده از چنین مهماتی توسط آمریکا در یوگسلاوی سابق و عراق منجر به آلودگی رادیواکتیوی و افزایش شدید بیماری‌های سرطانی شده است.

فاجعه انسانی تسلیحات حاوی اورانیوم ضعیف شده
مقام‌های غربی در حالی ادعا می‌کنند که روسیه درباره تأثیرات ویرانگر تسلیحات حاوی اورانیوم ضعیف شده اغراق می‌کند که نشریه «هاروارد اینترنشنال ریوو» چندی پیش در گزارشی با عنوان «اورانیوم ضعیف‌شده: عملیات نظامی و بی‌عدالتی محیط‌زیستی در خاورمیانه» به تبعات استفاده از این تسلیحات در منطقه غرب آسیا و جنگ‌های خلیج‌فارس اشاره کرده و نوشته است که «اورانیوم ضعیف شده هم برای سربازان و غیرنظامیانی که تحت‌تأثیر آن قرار می‌گیرند بسیار خطرناک است؛ چرا که وقتی تسلیحات حاوی مواد رادیواکتیو به هدف اصابت می‌کند اورانیوم ضعیف شده آن به غبار تبدیل می‌شود و توسط سربازان یا ساکنان محل استنشاق می‌شود.»
براساس این گزارش، «همچنین باد گردوغبارآلوده ناشی از این انفجار را به مناطق اطراف برده و منابع آبی و محصولات کشاورزی را آلوده می‌کند. از سوی دیگر، باقیمانده تسلیحات منهدم شده نیز تهدیدی جدی به شمار می‌رود؛ به‌وی‍ژه برای کودکانی که در سال‌های آینده احتمالا در محل‌های آلوده بازی می‌کنند. براساس آمارهای اعلام شده، شمار کودکان مبتلا به لوسمی و نقص‌های مادرزادی در عراق به‌وی‍ژه شهر بصره که با تسلیحات حاوی اورانیوم ضعیف شده هدف قرار گرفته، به‌طور چشمگیری افزایش یافته است.»

اطلاع آمریکا از تبعات تسلیحات اورانیومی
درحالی‌که «جان کربی» سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا، اخیرا در واکنش به هشدارهای روسیه مبنی بر تبعات انسانی استفاده از تسلیحات حاوی اورانیوم ضعیف شده در اوکراین گفته که این یک استدلال دروغین دیگر از جانب روس‌ها است، در گزارش نشریه هاروارد اینترنشنال ریوو آمده که آمریکایی‌ها از تبعات انسانی و محیط‌زیستی استفاده از این تسلیحات آگاهی دارند. در این مطلب به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال1991 - یعنی یک سال پس از اینکه آمریکا از این تسلیحات در جنگ اول خلیج‌فارس استفاده کرده بود - اشاره شده است که گزارش شده بود احتمالا 500هزار نفر در عراق بر اثر ابتلا به سرطان به‌دلیل استفاده از تسلیحات حاوی اورانیوم غنی شده توسط آمریکا و انگلیس جان خود را از دست خواهند داد.