هامون سیراب می‌شود؟

دولت پیشین افغانستان و حاکمان فعلی این کشور حقابه هامون را پرداخت نکرده‌اند و سیستان بیش از گذشته خشکیده است. چند هفته است که موضوع تامین حقابه هامون و سرپیچی طالبان از تامین این حقابه که توافق دوجانبه آن از سالیان دور با افغانستان منعقد شده است، مطرح شده، اما آیا حاکمان فعلی و دولت پیشین افغانستان تعمدی حقابه هامون را نداده‌اند تا ساکنان سیستان را آواره کنند؟ تصور آن است که افغان‌ها تعمدی به ایران آب نمی‌رسانند و دیپلمات‌های ایرانی نیز در تامین حقابه هامون شکست خورده‌اند، اما اصل ماجرا چیست؟
اصل ماجرا را نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان و سرپرست سفارت ایران در افغانستان اعلام کرده است: موضوع اجرایی کردن حقابه هیرمند براساس معاهده ۱۳۵۱ هجری شمسی است. این یک معاهده بین‌المللی است و در چارچوب آن باید در سال‌هایی که آب وجود دارد، در سال آبی به‌میزان ۸۲۰میلیون مترمکعب آب به‌سمت ایران بیاید و طرف افغان نسبت به این مسئله متعهد است.
در روزهای گذشته روزنامه همشهری و دیگر رسانه‌ها با جدیت موضوع حقابه هامون را مطرح و طالبان را برای ندادن حقابه هامون شماتت کردند. حالا اما نماینده رئیس‌جمهوری در امور افغانستان در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده است که طالبان از همان ابتدای حکمرانی در افغانستان، التزام خود را به پایبندی به اجرای معاهده هامون، در یادداشت‌های رسمی و کتبی اعلام کرده است.
حسن کاظمی‌قمی نیز معتقد است که ‌به‌رغم اعلام تعهد طالبان به معاهده هامون، واقعیت به‌گونه دیگری رقم خورده است و تمام آبی که سال گذشته از افغانستان وارد خاک کشور شد، حدود ۲۷میلیون مترمکعب بیشتر نبود که آن هم در چند نوبت رهاسازی شد.
اما چرا طالبان هم نتوانسته است به تعهد خود در تامین حقابه هامون متعهد باشد؟ سرپرست سفارت ایران در کابل از وجود شبکه‌ای از کارشناسان بر جای مانده از دولت قبل در حاکمیت طالبان خبر داده است که تعمدی نمی‌خواهند آب به ایران برسد و طالبان هم این موضوع را تأیید کرده است.
هامون اما چگونه از جریان آب رودخانه هیرمند سیراب می‌شود؟ رهاسازی آب از بند کمال‌خان، میزان برف زمستانی که در افغانستان تبدیل به سیلاب می‌شود و در آخر هم رهاسازی آب از سد کجکی که گنجایشی بیش از بند کمال‌خان دارد. منتها افغانستان هر 3منبع را هدر داده است. دلیل آن چیست؟ بند کمال‌خان مهندسی‌ساز نیست و موجب انحراف جریان آب به شوره‌زار گودزره در افغانستان شده است.
حالا نماینده ویژه رئیس‌جمهوری اعلام کرده که طالبان در حال بالا آوردن دیوار کوتاه سد کمال‌خان برای جلوگیری از انحراف آب به شوره‌زار گودزره در افغانستان و تامین آب تالاب بین‌المللی هامون از مسیر رودخانه هیرمند است.