این محله را کی ساخته؟
خاطرات محلههای تهران با افرادی که روزگاری مشهور بودهاند گره خورده است
تهران امروز محدودهای بسیار بزرگ از وردآورد تا لواسان و از تجریش تا شهرری را در آغوش کشیده و در دل بزرگش 352محله را جای داده است. شماری از این محلهها نوساز بهحساب میآیند و دو-سه دهه از تولدشان میگذرد و خیلیهای دیگر سنوسالی بیشتر دارند و تعدادی هم عنوان تاریخی را یدک میکشند. گزارش ما اما معطوف به محلههایی است که چهرهها و شخصیتهایی اسم و رسمدار یا کمترشناختهشده آنها را پایهگذاری کردهاند و شکل دادهاند. با نگاهی به محلههای 22گانه پایتخت، این محلهها و اشخاص را معرفی کردهایم با این توضیح که نام برخی از آنها هنوز بر محلهها باقی است.
11هزار تومان برای چیتگر
قدمت چیتگر به 120سال قبل میرسد. زمینهای کشاورزی چیتگر قبلا متعلق به خاندان پروفسور حسابی بوده و به مرور زمان خشک یا به ساختمان، کارخانه و خانههای مسکونی تبدیل شده است. سال۱۲۹۷ بود که یداللهخان میرزا حسابی کل منطقه چیتگر را با قیمت ۱۱هزار تومان از «قمرتاج بهبهانی» دختر آیتالله بهبهانی خرید و ۶ هزار تومان آن را بهصورت اقساط پرداخت کرد. چیتگر شمالی از قدیمیترین شهرکهای تهران محسوب میشود.
1000کیلو چای برای یاخچیآباد
از تاجر «ابوالقاسم مفرح» بهعنوان بانی یاخچیآباد یاد میشود. او روزی سفارش خرید 100کیلو چای را به یکی از کشورهای خارجی میفرستد، اما مگسی در کنار صفرهای 100کیلو مینشیند و نقطهای از خود بهجا میگذارد. در نتیجه تاجران خارجی عدد را هزارکیلو میخوانند و میفرستند. از قضا چای گران میشود و به این وسیله مفرح ثروت زیادی بهدست میآورد. در نتیجه او کل یاخچیآباد را که روستا بوده میخرد و برایآبادیاش با ساخت مکانهایی مانند بیمارستان تلاش میکند.
۱۰خروار اربابی برای یافتآباد
سال۱۳۰۶ قمری، یعنی آخرین سال سلطنت ناصرالدینشاه، اجازه داده شد که اراضی خالصه که زمینهای دولتی تهران بودند، فروخته شود. این ایده در دوره مظفرالدینشاه، به تهران هم سرایت کرد و بیشتر دهات اطراف تهران که خالصه دولتی بودند به اعیان و اشراف فروخته شد. عبدالحسین میرزا فرمانفرمائیان، داماد مظفرالدینشاه، هم یافتآباد را که آن زمان پشت دروازه طهران قرار داشت به ۱۰تومان و ۱۰خروار اربابی خرید درحالیکه هزار تومان و هزار خروار قیمت داشت.
40هزار تومان صرف نازیآباد
بانی شکلگیری محله نازیآباد، فردی به نام نازخاتون یا امینه اقدس بوده است. طبق اسناد، 168سال پیش «امینه اقدس» ۴۰هزار تومان از دربار پول میگیرد تا صرف آبادانی مزارع و کشتزارهای نازآباد کند. او چند حلقه چاه هم حفر کرده و آب چاهها را در اختیار کشاورزان میگذارد و از آنها آببها میگیرد. سال۱۲۳۴ امینه اقدس فوت میکند و چون ناصرالدینشاه علاقه زیادی به «ملیجک»، برادر امینه اقدس داشت، قریه نازآباد را به او بخشید.