ارگ راین فروشی است؟

محمد باریکانی-روزنامه‌نگار

بناها و آثار تاریخی که با حکم کمیته نفایس مشتمل بر کارشناسان و خبرگان آثار تاریخی، نفیس تشخیص داده ‌شوند به موجب قانون اساسی قابل واگذاری به هیچ سرمایه‌گذاری نیستند و به موجب قانون اساسی کشور، وزارت میراث‌فرهنگی نمی‌تواند بهره‌برداری از آثاری را که در دسته آثار نفیس کشور قرار دارند به سرمایه‌گذاران واگذار کند. وزارت میراث فرهنگی  همواره اعلام کرده‌ که بودجه‌های اختصاص یافته به این وزارتخانه  کفاف هزینه مرمت و نگهداری آثار تاریخی را نمی‌دهد.
نبود بودجه و اعتبار برای مرمت و رسیدگی به وضعیت آثار تاریخی عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث‌فرهنگی را وادار کرد تا در تشریح وضعیت موجود بگوید که بدون اعتبار، نمی‌توان مرمت بناهای تاریخی را پیش برد و این بناها ویرانه می‌مانند. صندوق احیا‌ و بهره برداری بناهای تاریخی به همین دلیل توسط دولت تاسیس شد تا برای مرمت ابنیه تاریخی معرفی شده از سوی وزارت میراث‌فرهنگی سرمایه‌گذار جذب کند. اما همانطور که تخت‌جمشید، میدان نقش جهان اصفهان، آرامگاه کوروش، کاخ گلستان و بسیاری دیگر از بناهای درجه یک کشور قابل واگذاری به سرمایه‌گذار بخش خصوصی نیستند، برخی بناهای تاریخی نظیر ارگ بم، ارگ ساسانی راین، قلعه الموت، عمارت مسعودیه تهران و... نیز براساس قوانین جاری کشور قابل واگذاری به غیر نیستند و دولت باید این آثار را خود در اختیار داشته باشد و بودجه لازم برای مرمت و حفظ و احیا و نگهداری از این آثار را درنظر بگیرد و فراهم کند. حالا صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی، ارگ راین کرمان را که قدمت ساسانی دارد و هنوز کاوش‌های باستان‌شناسی در آن به پایان نرسیده برای واگذاری حق بهره‌برداری به مزایده گذاشته است؛ اقدامی که با مخالفت کارشناسان و رسانه‌ها مواجه شد.

ارگ راین نفیس باشد، حکم انفال دارد

مهدی حجت، رئیس ایکوموس ایران: برنامه واگذاری بناهای تاریخی توسط صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی از گذشته وجود داشت. اما نفایس منتقل نمی‌شد؛ چون براساس قانون، نفایس نباید واگذار شوند. حالا باید مشخص شود که ارگ راین جزو  نفایس هست یا خیر؟ و وزارت میراث‌فرهنگی لازم است توضیح دهد آیا این ارگ از فهرست نفایس خارج شده یا از ابتدا جزو نفایس نبوده است؟ اصل83قانون اساسی می‌گوید انتقال نفایس ممکن نیست. نفایس مایملک ملی و در ردیف انفال است و به همین دلیل هم قانون اساسی اجازه انتقال آنها به غیر را نمی‌دهد.

اثر نفیس باید از مزایده خط بخورد

سیدمحمد بهشتی، رئیس سابق پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری: احتمال وجود ارگ راین در فهرست آثار نفیس کشور بسیار زیاد است و اگر این اثر در فهرست نفایس قرار داشته باشد، نباید توسط صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی به مزایده گذاشته شود و باید از فهرست مزایده پس گرفته شود. وجود بیش از یک‌میلیون بنای تاریخی در کشور تخمین ‌زده می‌شود و از این میزان حداکثر 5هزار بنا باید توسط وزارت میراث فرهنگی نگهداری و مرمت شود. صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی هم به همین دلیل تاسیس شد که دنبال راهکارهایی باشد تا سرمایه‌گذاران را برای حفظ بناهای تاریخی ترغیب کند. این صندوق هم بستر قانونی و هم تشکیلات خود را دارد. اینکه این صندوق حق بهره‌برداری از بناهای تاریخی غیرنفیس را به شرط مرمت بدهد، ناپسند نیست. بناهای تاریخی در ایتالیا، انگلستان و فرانسه هم توسط سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نگهداری شده‌اند. در شهر رم بخش قابل توجهی بنای تاریخی هست و دولت ایتالیا نمی‌تواند همه آنها را مرمت و احیا کند. 99درصد آثار شهر ونیز که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است، توسط بخش خصوصی اداره می‌شوند. اما همه این سرمایه‌گذاری‌ها با نظارت دستگاه مربوطه و رعایت بسیار سختگیرانه مقررات حفاظت از آثار میسر شده است.

رسانه‌ها دولت را متهم می‌کنند

عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی: منابع و هزینه‌های ما محدود است و با معجزه نمی‌شود این محدودیت‌ها را جبران کرد، بلکه باید راهکار ارائه داد. ما یک راهکار برای این موضوع پیدا کردیم که مورد هجمه سنگین رسانه‌ها قرار گرفته و می‌گویند دولت می‌خواهد آثار تاریخی کشور را تاراج کند. از آنجایی که دولت توان مالی برای مرمت و احیای بناهای تاریخی ندارد، درنظر دارد از بخش خصوصی برای مشارکت در مرمت این آثار استفاده کند. این موضوع در چارچوب قانون است و مردم در این طرح هم سرمایه‌گذاری کرده و هم پس از مرمت، بناهای تاریخی را مدیریت می‌کنند. مرمت بناهای تاریخی توسط بخش خصوصی پیش از مسئولیت من آغاز شده و بنده تنها به این طرح سرعت داده‌ام؛ چراکه اگر این آثار مرمت نشوند تخریب شده و از بین خواهند‌رفت.