توسعه فیبر نوری شتاب می‌گیرد؟

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

با تصویب آیین‌نامه بند «س» تبصره 7قانون بودجه، شرایط ایجاد «حساب توسعه فیبر نوری» با سرمایه هزار میلیارد تومان فراهم می‌شود. وزیر ارتباطات در یکی از پلتفرم‌های داخلی با اشاره به اینکه این حساب نقطه عطفی در تأمین مالی طرح ملی فیبرنوری منازل و کسب‌وکارهاست، اعلام کرده که با اجرای این پروژه و سایر اقدامات، مسیر ایجاد ۱۰میلیون پوشش تا آخر سال هموار خواهد شد. از سوی دیگر، چند روز پیش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گزارش زمستان 1401حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات را منتشر کرد که واجد نکات قابل‌توجهی در مورد توسعه فیبر نوری در سراسر کشور است؛چراکه با مرور پروژه توسعه فیبر نوری از آغاز تاکنون، تصویری کلی از تحقق هدف «واگذاری 20میلیون پورت تا پایان 1404» به‌دست می‌آید.

سابقه یک پروژه
روز 25بهمن 1400آمفی‌تئاتر وزارت ارتباطات شاهد کلید خوردن پروژه توسعه فیبر نوری در 2شهر مقدس قم و مشهد بود. در این مراسم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از یک هدفگذاری بزرگ صحبت و عددی را اعلام کرد که نقد بسیاری از اهل فن را به همراه داشت. عیسی زارع پور که تنها چند ماهی از وزارتش می‌گذشت، در این مراسم گفت که تا پایان 1404تعداد 20میلیون پورت فیبر نوری در سراسر کشور به منازل و کسب‌وکارها واگذار می‌شود. با این حال، هرچه زمان بیشتر سپری می‌شد، مشکلات بیشتر خودنمایی می‌کرد. به‌عبارت دیگر این پروژه بدون همکاری دستگاه‌های دیگر ازجمله شهرداری‌ها و وزارت نیرو با چالش جدی مواجه می‌شد. علت آن هم این بود که مالکیت کانال‌های زیرزمینی شهری و تیرهای برق در اختیار این دو دستگاه بود. پیمانکاران پروژه توسعه فیبر نوری برای عبور دادن کابل‌های نوری بدون تردید نیاز به این دو دسترسی داشتند تا بتوانند کار خود را پیش ببرند. تامین مالی این پروژه راهبردی مزید بر این مشکلات بود که با آیین‌نامه اخیرالتصویب بند «س» تبصره 7قانون بودجه البته بخشی از آن رفع خواهد شد؛ هرچند تا پایان پروژه قطعا این عدد کفایت نمی‌کند.

تفاوت آمارها
همزمان با کلید خوردن پروژه توسعه فیبر نوری وزارت ارتباطات از راه‌اندازی یک سایت آماری خبر داد که پیشرفت پروژه را به‌صورت لحظه‌ای اعلام می‌کرد. این سایت به آدرس iranfttx.ir   آمارهای جالبی را در اختیار کارشناسان و علاقه‌مندان قرار می‌دهد. آمارهای این سایت نشان می‌دهد که از ابتدا تا روز گذشته، این پروژه تنها 13درصد پیشرفت داشته است. همچنین تعداد کل خانوارهای تحت پوشش فیبر نوری در حالی به عدد 2میلیون و 529هزار و 910رسیده که وزیر ارتباطات و فناوری چندی پیش این عدد را 3میلیون خانوار اعلام کرده بود. با این حال، نکته جالب توجه این است که 2شاخص مهم دیگر هم در این سایت دیده می‌شود که به‌نظر می‌رسد وزیر ارتباطات علاقه چندانی به اعلام آنها ندارد؛ تعداد پورت منصوبه و تعداد سرویس گیرنده(کاربر). سایت iranfttx.ir نشان می‌دهد که 199هزار و 606خانوار از اینترنت مبتنی بر فیبر نوری(FTTH) و 167هزار و 77خانواره هم از فناوری VDSL (ترکیبی از کابل مسی و کابل نوری)استفاده می‌کنند. همچنین کل پورت‌های منصوبه به یک میلیون و 802هزار و 903پورت می‌رسد که یک میلیون و 449هزار و 57پورت FTTH و 353هزار و 846پورت VDSL است.

گزارش رگولاتوری چه می‌گوید؟
چند روز پیش، گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منتشر شد که در حوزه توسعه فیبر نوری چندان چنگی به دل نمی‌زند. فصلنامه آماری شماره 44 این سازمان حاکی از آن است که در سال  1401 کمتر از 40هزار اشتراک به تعداد مشترکان اینترنت فیبر نوری اضافه شده است. به‌عبارت دیگر، در پایان زمستان 1400مجموع دایری‌های FTTH تعداد 204هزار و 195مشترک بوده که این میزان در پایان زمستان 1401به 243هزار و 380مشترک رسیده است. درصورتی که چالش‌های شهری پروژه توسعه فیبر نوری برطرف شده باشد و شهرداری‌ها و وزارت نیرو برای همکاری با این پروژه آماده باشند، می‌توان امیدوار بود که با تصویب آیین‌نامه بند «س» تبصره 7قانون بودجه مشکلات مالی آن هم برطرف شود. به این ترتیب، شاید توسعه 13درصدی این پروژه در ماه‌های آغازین 1402رشد قابل توجهی را در پایان سال تجربه کند. هرچند به‌نظر نمی‌رسد که تامین مالی هزار میلیارد تومانی این پروژه بتواند آن را به سرانجام برساند؛ همانطور که وزیر از «هموار‌شدن مسیر» ایجاد ۱۰میلیون پوشش تا آخر سال سخن گفته و نه واگذاری قطعی 10میلیون پورت.