هوش‌مصنوعی؛ خطرناک‌تر از تغییرات آب‌وهوایی

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

برخی اعتقاد دارند که فناوری یک جانور بزرگ و هیجان‌‌انگیز است که گه‌گاه مستعد شیوع شور و نشاطی غیرمنطقی و جنون‌وار می‌شود. پس از دنیای ارزهای دیجیتال و چشم‌اندازی از آینده اینترنت به‌نام Web3، انسان در حال حاضر شاهد یک هیجان واگیردار دیگر در این فناوری به نام هوش مصنوعی مولد است. چیزی که احتمالا تا چند سال آینده نیروی کار انسانی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به‌گفته پدرخوانده هوش مصنوعی، احتمالا بیش از تغییرات آب‌و‌هوایی می‌تواند بشر را تهدید کند.

آینده‌ای مبهم و ترسناک
هفته گذشته دانشمند برجسته و مسن بریتانیایی که به‌عنوان پدرخوانده هوش مصنوعی شناخته می‌شود با خبر ترک گوگل، کبریتی در انبار باروت انداخت. این دانشمند جفری هینتون است و خبر ترک گوگل از سوی او که در 10سال گذشته کار بزرگی را روی یادگیری ماشین انجام داده بود برای محققان این علم عجیب بود. اما هینتون چون می‌خواهد آزادانه ترس‌‌های خود را درباره این فناوری نوظهوری که خودش در بنیانگذاری آن نقش پررنگی دارد، حرف بزند دست به این کار زده است. چت ربات‌ها، مدل‌های زبان بزرگ (LLM) و سایر مصنوعات عجیب و غریب که با استقرار گسترده یادگیری ماشین امکان پذیر شده است و صنعت فناوری اکنون به‌عنوان آینده‌ای شلوغ از آن یاد می‌کند. اخیرا، بیش از 27هزار نفر از افراد آگاه به این فناوری در مورد هجوم هوش مصنوعی و رفتن به سمت یک پاد آرمانشهر ماشین‌ محور با انتشار نامه‌‌ای سرگشاده خواستار توقف 6ماهه در توسعه آن شدند. در این بیانیه آمده است: هوش مصنوعی پیشرفته می‌تواند نمایانگر تغییری عمیق در تاریخ حیات روی زمین باشد و باید برای آن برنامه‌ریزی و با دقت و منابع متناسب مدیریت شود.

از خلق تا اعلام تهدید
در سال2012، گوگل 44میلیون دلار برای شرکت نوپایی که با همکارانش راه‌اندازی کرده بود، پرداخت کرد و هینتون برای کار وارد ساختمان این غول فناوری شد. در این فرایند هینتون رهبر و الهام‌بخش گروهی از محققان بود که بسیاری از کارهای راهگشای بعدی را انجام دادند که این شرکت روی یادگیری ماشینی در گروه داخلی Google Brain خود انجام داده بود. هینتون در زمان حضورش در گوگل تا حدودی به‌صورت عمومی نسبت به خطری که این فناوری می‌تواند ما را به‌سمت آینده‌‌ای دیستوپیایی (پاد‌آرمانشهر) سوق دهد، متعهد نبود. او گفت: تا همین اواخر، فکر می‌‌کردم این بحران خیلی دور است. اما حالا واقعا از کاری که کردم پشیمان نیستم چون نگران آینده هستم. در مصاحبه‌ای که هفته گذشته انجام داد، علت این موضوع را بیان کرد. هسته اصلی نگرانی او این واقعیت بود که ماشین‌های جدید بسیار بهتر و سریع‌تر از انسان‌‌ها یاد می‌‌گیرند و این ترسناک است. ما رایانه‌های دیجیتال داریم که می‌توانند چیزهای بیشتری را سریع‌تر یاد بگیرند و فورا آن را به یکدیگر آموزش دهند. مثل این است که اگر افراد حاضر در یک اتاق بتوانند خیلی زود آنچه را که در ذهنشان دارند به ذهن من منتقل کنند. با این حال، نکته جالب‌تر این است که آنچه واقعا او را نگران می‌کند این واقعیت است که هوش مصنوعی قدرتمند کاملا در دست چند شرکت بزرگ است. هینتون در سال1986 با 2نفر از همکارانش در دانشگاه تورنتو مقاله مهمی را منتشر کردند که نشان می‌داد آنها با استفاده از یک تکنیک ریاضی به نام انتشار برگشتی، مشکل توانمندی یک شبکه عصبی برای تبدیل شدن به یک یادگیرنده مدام در حال پیشرفت را حل کرده‌‌اند. هینتون در اقدامی زیرکانه این رویکرد را یادگیری عمیق نامگذاری کرد، عبارتی جذاب که روزنامه‌نگاران در آن زمان مدام از آن استفاده کردند.

رقابت تنگاتنگ
سال گذشته، هینتون به تایمز گفت: گوگل به‌عنوان یک مباشر مناسب برای فناوری عمل می‌کند، اما اکنون که مایکروسافت موتور جست‌وجوی بینگ خود را با یک ربات چت تقویت کرده است و باعث چالش تجارت اصلی گوگل می‌شود، گوگل در حال رقابت برای به کارگیری همان نوع فناوری است. غول‌‌های فناوری در رقابتی گرفتار شده‌‌اند که توقف آن شاید غیرممکن باشد. غول‌‌های فناوری که سابقه طولانی و البته بی‌تفاوتی نسبت به نیازهای جامعه دارند، فرصت جدیدی را برای تسلط بر جهان استشمام کرده‌اند و اجازه نمی‌‌دهند گروهی از روشنفکران سر راهشان بایستند. به همین دلیل است که مداخله هینتون در این زمینه بسیار مهم بود. او مردی است که تحقیقاتش قفل فناوری را که اکنون در جهان چه خوب و چه بد، باز کرد. این یک دلیل قانع‌کننده برای توجه کردن به آینده انسان و هوش مصنوعی است.