خطاهای نابخشودنی

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که بر اثر یک اشتباه جمله‌ای را به زبان بیاورید که بابت آن هزینه اقتصادی یا اجتماعی سنگینی را پرداخت کنید. با این حال، نظرات افرادی که مسئولیتی در اداره امور ندارند یا اصطلاحا چهره ورزشی و فرهنگی نیستند، مورد توجه رسانه‌ها و افکار عمومی قرار نمی‌گیرد، اما موضوع اظهارنظرها و تبعات آن وقتی جدی می‌شود که گوینده آن فردی شناخته شده باشد. در آن زمان، هر اظهارنظری می‌تواند موقعیت بیان‌کننده را متزلزل کند. در این میان اظهارنظر افرادی که مسئولیت‌های دولتی و حکومتی دارند بیش از افراد دیگر مورد توجه است؛ از این رو، مسئولان باید مراقبت لازم را درباره آنچه می‌گویند انجام دهند. در این گزارش به برخی از اظهارنظرهای اشتباه صورت گرفته پرداخته‌ایم.

فروش جزایر و یک استان برای تأمین هزینه حقوق
فروش چند جزیره و استان خوزستان برای تامین حقوق بازنشستگان اظهارنظری است که شاید بتوان آن را یکی از شاذ‌ترین اظهارات یک مسئول به شمار آورد. 12اردیبهشت فیلمی از سجاد پادام، ‌مدیرکل بیمه‌های اجتماعی وزارت کار درباره حل ناترازی صندوق‌های بازنشستگی منتشر و واکنش‌های منفی زیادی را به همراه داشت. سخن پادام از ناگزیری برای فروش کیش، قشم و خوزستان جهت حل مشکلات صندوق‌های بازنشستگی در صورت ادامه وضعیت کنونی بود. مدیرکل بیمه‌های اجتماعی وزارت کار در بخشی از صحبت‌های خود گفت: «ممکن است از آنجایی که ۳۰۰هزار شهید دادیم که یک وجب خاک را از دست ندهیم، به آنجایی برسیم که مجبور شویم کیش، قشم و خوزستان را بفروشیم؛ تجربه‌ای که یونان طی کرده است. یونان حدود ۱۰۰جزیره فروخت برای اینکه بتواند مطالباتی که در بازنشستگی در آن گیر کرده و استقراضی که از صندوق‌های بین‌المللی کرده بود را پاس کند. ما داریم به آن مسیر می‌رویم.» این اظهارات درست در زمانی مطرح شد که رسانه‌های بیگانه با تحریک گسترده کارگران تلاش می‌کردند آنان را به انجام اعتصاب‌ به بهانه کم بودن درصد افزایش حقوق وادار کنند.

نمایندگان خودرو گرفتند تا وزیر استیضاح نشود

«بدیهی‌ترین و روشن‌ترین موضوع این است که 70 تا 75 دستگاه خودرو بین کارکنان مجلس و نمایندگان تقسیم شده است. این موضوع سبب شده که بده‌بستان نامتعارفی میان ما در مجلس به عنوان دستگاه نظارتی و خودروساز اتفاق بیفتد.» این جملات یکی از نمایندگان در آستانه استیضاح فاطمی‌امین، وزیر وقت صمت است. احمد علیرضابیگی به گونه‌ای عمل می‌کند که گویا وزیر صمت برای اینکه استیضاح نشود با برخی نمایندگان بده‌بستانی نامتعارف را رقم زده است و به این نمایندگان خودروی شاسی بلند داده است تا استیضاحش در مجلس منتفی شود. این اظهارات درست در شرایطی بیان می شود که دولت سیزدهم پرچم مبارزه با فساد را برافراشته است و در این مسیر نیز اعلام کرده با کسی تعارف نمی‌کند. طرح این موضوع از سوی نماینده‌ باسابقه‌ای مانند علیرضا بیگی و یک نماینده دیگر این شبهه را در افکار عمومی ایجاد کرد که چرا با وجود ادعای دولت برای مبارزه با فساد، در همین دولت دست به فساد زده است.

انتقال دانش‌آموزان برای استقبال از رئیس‌جمهور
انجام سفرهای استانی  و عزم دولت برای استمرار این سفرها باعث شده است، مخالفان دولت و معاندین به هر روشی متوسل شوند تا این سفرها و دستاوردهای آن را مخدوش کنند. حضور 7باره رئیس جمهور در استان خوزستان و سرکشی به این استان عصبانیت برخی جریان‌ها را در پی داشته است. استقبال خوزستانی‌ها از رئیس جمهور در هر سفر این جریان‌ها را وادار کرد تا با خبرسازی و جعل سند اینگونه وانمود کنند که استقبال از رئیس جمهور در سفر به خوزستان ساختگی است و افراد به زور به این مراسم آمده‌اند. آنان در جریان خبرسازی مدعی شدند که کوروش مودت مدیرکل آموزش و پرورش استان خوزستان به مدارس الزام کرده است که 200 دانش‌آموز مدرسه خود را برای استقبال از رئیس‌جمهور با خود به همراه ببرند. انتشار این خبر با واکنش‌هایی از سوی برخی جریان‌های سیاسی داخلی و خارجی روبه‌رو شد و آن را مصداق آزار دانش‌آموزان ودانستند. این فضا درست  زمانی ایجاد می‌شود که تاکنون سابقه نداشته است رئیس‌جمهوری 7 مرتبه به یک استان، آن هم در مدت کمتر از 2 سال سفر داشته باشد و مسائل استانی را اینگونه پیگیری کند؛ پیگیری‌هایی که هر یک منجر به فعال‌سازی بخشی از صنعت، تولید و در نتیجه ایجاد اشتغال و برطرف شدن چالش‌های قدیمی استان شده است.

کنیز و باقی ماجرا
اظهارات یکی از نمایندگان زن مجلس درباره اختیار کردن کنیز از سوی مردان با واکنش‌های زیادی همراه شد. فاطمه مقصودی که برخی اقدامات وی در دوره حضورش در مجلس پرحاشیه بود این بار نیز طی اظهارنظری در نشست مشورتی امور بانوان بروجرد گفت بانوان شاغل علاوه بر همسرداری و مادر بودن، مسئولیت اجتماعی را هم به دوش می‌کشند، اما ذره‌ای در کار خود کوتاهی نمی‌کنند‌؛ بنابراین اگر خانم در خانه مسئولیت خانه را انجام می‌دهد باید از طرف خانواده مورد احترام قرار بگیرد و اگر خانمی نتواند کار خانه را انجام دهد مرد می‌تواند برای او کنیز بگیرد. این سخنان بازتاب وسیعی در جامعه داشت و بسیاری از فعالان حقوق خانواده و نیز کارشناسان نسبت به آن واکنش منفی نشان دادند. کارشناسان این اظهارنظر را ناشی از بی‌توجهی درباره واقعیت‌های روز جامعه می‌دانند و بسیاری استفاده از این لفظ را برای افراد نامناسب و غیر قابل قبول بیان می‌کنند. خطای نماینده در استفاده از این واژه بهانه لازم را به دست رسانه‌های بیگانه و مدعیان حقوق بشر می‌دهد تا اینگونه وانمود کنند که نگاه جمهوری اسلامی ایران به زنان در حد کنیز است و برای آنان احترامی قائل نیست.

تاوان شبهه‌افکنی

اظهارات پادام بلافاصله در فضای مجازی دست به دست شد و سر از رسانه‌های بیگانه درآورد و سندی شد برای آنان که ادعای بحرانی بودن صندوق‌های بازنشستگی را این بار با استفاده از این نظرات  تایید شده بدانند. در داخل کشور نیز بسیاری از مردم و چهره‌های فرهنگی، هنری و سیاسی نسبت به این اظهارات واکنش منفی نشان دادند و افراد زیادی خواهان برخورد با این فرد شدند.
 خواسته افکار عمومی و نیز غیر قابل قبول بودن اظهارات پادام واکنش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را در پی داشت و  در نهایت مسئولان این وزارتخانه با قبول اشتباه مدیرکل خود  حکم برکناری این مسئول را صادر کردند؛ اقدامی که نشان داد از این پس بیان نظرات که منجر به ناراحتی و نگرانی مردم شود، دیگر تحمل نمی‌شود و کمترین هزینه آن برای بیان‌کننده برکناری از مسئولیت است.

بازرسی و اشتباه در یک ادعا
انتشار خبر واگذاری خودروبه برخی از نمایندگان در آستانه استیضاح وزیر صمت، بسیاری را متعجب کرد. نمایندگان که این اظهارات، کلیت مجلس و نیز اعتبار آنان را نزد افکارعمومی زیر سوال برده بود نسبت به این ادعا واکنش نشان دادند و بعضی خواهان عذرخواهی نماینده بیان کننده آن اظهارات و برخی دیگر خواهان پیگیری موضوع شدند. کار به جایی رسید که محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس نیز به این موضوع واکنش نشان داد و خواهان پیگیری مسئله تا آخرین لحظه و بررسی دقیق و صریح ماجرا شد. اما واکنش‌ها تنها محدود به مجلس نشد و با توجه به اینکه وزیر صمت یک طرف ادعای نماینده بود، رئیس‌جمهور به بازرسی ویژه خود ماموریت داد مسئله را پیگیری کند. در نهایت به فاصله چند روز از رسانه‌ای شدن موضوع واگذاری خودروها، بازرسی ریاست جمهوری در گزارشی اعلام کرد که واگذاری خودروها از دوره قبل انجام شده است و تا اواسط سال 1401 نیز این روند ادامه داشته است، اما بعد از دستور جلوگیری از هرگونه واگذاری خودرو خارج از سامانه یکپارچه، خودرویی به افراد واگذار نشده است. با انتشار این گزارش کذب، ادعای نماینده درباره واگذاری خودرو به نمایندگان با هدف تاثیرگذاری بر جریان استیضاح فاطمی‌امین مشخص شد.

کسی مجبور نیست
انتشار چنین خبری در فضای مجازی و اظهاراتی که در پی آن از سوی برخی افراد به شکل آگاهانه و ناآگاهانه بیان شد، با واکنش‌هایی از سوی مسئولان وزارت آموزش و پرورش که به اجیر کردن استقبال دانش‌آموزان از رئیس‌جمهور متهم شده بودند، روبه‌رو شد. مدیران آموزش و پرورش خوزستان با تکذیب چنین ادعایی هرگونه اجبار یا الزام برای حضور در مراسم استقبال از رئیس جمهور را رد کردند. با این حال آموزش و پرورش اعلام کرد اگر کادر آموزشی یا دانش‌آموزی علاقه به حضور در مراسم‌ها  و برنامه‌های رئیس‌جمهور را دارد نمی‌تواند مانع حضور افراد در آن شود؛ گرچه سفرهای متعدد رئیس‌جمهور به خوزستان به شکل سفر استانی که نیاز به استقبال‌کننده داشته باشد، نیست و عمدتا برای افتتاح و رسیدگی به برخی مسائل استان عمر کوتاه چند ساعته دارد، اما نمی‌توان منکر حضور و علاقه مردم به دیدار با رئیس‌جمهور شد؛ مسئله‌ای که به نظر می‌رسد برخی جریان‌های داخلی و خارجی آن را بر نتافته و تلاش دارند با بر عکس جلوه دادن واقعیت حضور مردم در برنامه‌های رئیس جمهور، دولت مردمی را از ولی‌نعمتان خود دور کنند.

کدام کنیز؟

یکی از شروطی که دین مبین برای کنیز در نظر گرفته است استفاده از زنان و دختران غیرمسلمان است که در جنگ‌ بین مسلمانان و کفار به اسارت گرفته شده‌اند. در جمهوری اسلامی ایران هرگز موضوع کنیز مطرح نبوده است و سابقه چنین موضوعی نیز وجود ندارد؛ چرا که جمهوری اسلامی با هیچ کشوری که کافر باشد، وارد جنگ نشده است که بتواند زنان آنان را اسیر کند و از آنان به عنوان کنیز استفاده کند؛ بنابراین، شروط کنیز که در دین مبین نیز به آن اشاره شده است در کشور فراهم نیست و اصولا کنیزی وجود ندارد که نماینده مربوطه توصیه به استفاده از آنان می‌کند. در آخرین نمونه از اسنادی که نشان می‌دهد در ایران کنیز وجود داشته است به دوران قاجار بازمی‌گردد که البته در اصالت این اسناد نیز تردیدهایی وجود دارد. با این حال، اظهارات نماینده بروجرد را نیز باید در راستای اظهارنظرهایی دانست که می‌تواند جایزه بی‌ربط‌ترین جمله سال را دریافت کند.