درس دمکراسی فرانسه با کورکردن معترضان!

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

فرانسه بیش از 4 ماه است که آرام و قرار ندارد. از زمستان سال گذشته که دولت امانوئل مکرون، طرحی را برای افزایش سن بازنشستگی از 62سال به 64سال ارائه داد، اتحادیه‌های کارگری ضمن مخالفت با این طرح خواستار عدم‌تصویب آن شدند؛ هرچند با وجود اعتراضات گسترده به این طرح طی ماه‌های گذشته، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه سرانجام مصوبه افزایش سن بازنشستگی را فوراً امضا و آن را به قانون تبدیل کرد. با وجود اینکه قانون افزایش سن بازنشستگی از ۶۲ به ۶۴سال اجرایی شده است، بسیاری از مخالفان امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه همچنان از هر فرصتی علیه توقف اجرای این قانون و لغو آن استفاده می‌کنند. فرانسه کمترین سن بازنشستگی دولتی را در میان اقتصادهای بزرگ اروپا دارد و هزینه قابل توجهی را برای حمایت از این سیستم بازنشستگی پرداخت می‌کند. همه روسای جمهور فرانسه در 40سال گذشته به نوعی تغییراتی در قوانین بازنشستگی ایجاد کرده‌اند که معمولاً باعث خشم در میان شهروندان و تظاهرات در خیابان‌ها شده‌اند. در دهه 1990، دولت ژاک شیراک تلاش کرد تا سن بازنشستگی را از 60سال به 62سال برساند، اما اعتراضات و اعتصابات مانع کار او شد. پس از او دولت سارکوزی به‌رغم نارضایتی‌های گسترده، سن بازنشستگی را از 60سال به 62سال رساند و در حال حاضر نیز دولت امانوئل مکرون سن بازنشستگی را از 62سال به 64سال رسانده است. با این حال میانگین سن بازنشستگی در فرانسه همچنان از میانگین اروپا که 65سال است، کمتر است. این در حالی است که در آلمان به‌عنوان کشور همسایه فرانسه میانگین سن بازنشستگی 70سال است. با این حال اعتراضات علیه افزایش سن بازنشستگی در فرانسه هنوز متوقف نشده است.

   اعتصاب پاکبان‌های پاریس و تلنبارشدن 10هزار تن زباله
طی 4‌ماه گذشته فرانسوی‌های معترض از روش‌های گوناگونی برای اعلام مخالفت خود با دولت مکرون استفاده کردند. اعتصابات یکی از مهم‌ترین بخش‌های این اعتراضات بود و در مراحلی اعتصاب بزرگ کارگران شهرداری‌ها منجر به اختلال گسترده در امور شهری ازجمله جمع‌آوری زباله‌ها از خیابان‌ها و لغو فعالیت وسایل حمل‌ونقل عمومی شد و خیابان‌های پاریس و دیگر شهرهای بزرگ فرانسه برای چندین روز به محل دپوی زباله شهروندان مبدل گشت. در اوج اعتصابات، شهرداری پاریس اعلام کرده که در پی ۱۶روز اعتصاب پاکبان‌ها و رانندگان خودروهای جمع‌آوری زباله در پاریس، حدود ۱۰هزار تن زباله در خیابان‌های پایتخت تلنبار شده است. نوع دیگری از اعتراضات که در هفته‌های اخیر علیه دولت مکرون انجام شد، اعتراض با قابلمه و وسایل آشپزخانه بود. در روزهای گذشته، مخالفان مکرون با حمایت سندیکاهای بزرگ کارگری این کشور، در سراسر فرانسه رئیس‌جمهور، نخست‌وزیر و وزرا را با «سنت دیرپای قابلمه‌زنی» بدرقه کرده‌اند. در واقع سال‌هاست فرانسوی‌ها با اعتراضات قابلمه‌ای آشنا هستند. به‌عنوان یک اعتراض سیاسی، کوبیدن قابلمه‌ها و ماهی‌تابه‌ها به زمان سلطنت لوئی فیلیپ اول بین سال‌های ۱۸۳۰ تا ۱۸۴۸ بازمی‌گردد. در آن دوره، فرانسوی‌های جمهوری‌خواه با تظاهرات قابلمه به حاکمان بورژوای خود اعتراض کردند. در اوایل دهه 1960نیز الجزایری‌هایی که خواستار استقلال از فرانسه بودند، با وسایل آشپزخانه علیه نظامیان فرانسوی که دست به سرکوب خشونت‌آمیز زدند، تظاهرات کردند و این روش اعتراضی همچنان در فرانسه ادامه دارد.

   تاکتیک‌های سرکوب
پلیس فرانسه تاکتیک‌ها و سلاح‌های بحث‌برانگیزی را علیه تظاهرکنندگان در جریان اعتراضات اخیر استفاده کرده، زیرا پلیس به‌دنبال مهار اعتراضات علیه دولت است. وکلا و گروه‌های حقوق بشری از پلیس فرانسه به دلیل دستگیری‌های پیشگیرانه برخی از سازمان‌دهندگان قبل از آغاز اعتراضات و همچنین پراکنده کردن جمعیت با استفاده از گاز اشک‌آور و ماشین آب‌پاش انتقاد کرده‌اند. ناظر حقوق بشر اتحادیه اروپا تناسب رفتار پلیس فرانسه با معترضان را زیر سؤال برده است. براساس گزارش فایننشال تایمز، تنها در‌ ماه مارس، بیش از 2100نفر در جریان اعتراضات ضد‌دولتی دستگیر شدند. در این گزارش همچنین گفته شده که در اعتراضات اخیر حداقل 2 نفر از معترضان به دلیل درگیری با پلیس در کما به‌ سر می‌برند و 286معترض دیگر نیز مجروح شده‌اند؛ ازجمله دو نفر تاکنون بینایی یک چشم خود را از دست داده‌اند. همچنین پل بویر، روزنامه‌نگار 26ساله، هنگام مصاحبه با یک زن در خیابان، با ضربات پلیس دچار شکستگی جمجمه و شکستگی دست شده است. با وجود این اقدامات اما به‌نظر نمی‌رسد که تاکتیک‌ نیروهای پلیس تاکنون توانسته باشد معترضان را سرکوب کند.

   طرح مکرون بحران را حل می‌کند؟
افزایش سن بازنشستگی از 62سال به 64سال به ‌معنای ورود پول بیشتر به صندوق بازنشستگی و تأخیر در پرداخت‌هاست و در نتیجه کاهش فشار بر صندوق‌های مالی دولتی و خصوصی  است. اما افزایش سن بازنشستگی جوانب خطر‌آفرین دیگری نیز در اقتصاد دارد و ممکن است سالمندان بیشتری به سمت مزایای استفاده از بیمه بیکاری سوق پیدا کنند، چون نرخ بیکاری به‌طور کلی در میان سالمندان بیشتر از افراد جوان و میانسال است. در این صورت استفاده گسترده سالمندان از بیمه بیکاری احتمال دارد که یک بحران جدید را پیش پای صندوق‌های بازنشستگی ایجاد کند.

   حضور 1.5میلیون معترض در روز کارگر
با وجود تصویب طرح جنجالی مکرون درباره افزایش سن بازنشستگی، اما به‌نظر می‌رسد که فرانسوی‌ها تصمیمی برای عقب‌نشینی ندارند. براساس گزارش فرانس 24همزمان با روز کارگر، دولت فرانسه با پیش‌بینی حضور میلیونی معترضان به افزایش سن بازنشستگی، 12هزار نیروی پلیس را راهی خیابان‌ها کرد. تا پیش از فرا رسیدن روز جهانی کارگر، مقامات فرانسوی تخمین زده بودند که حدود ۱.۵میلیون فرانسوی در اعتراض به قانون افزایش سن بازنشستگی خیابان‌های این کشور را قبضه خواهند کرد. این پیش‌بینی دولت فرانسه نشان داد که آنها انتظار دارند همچنان طی ماه‌های آتی شاهد اعتراضات بیشتری باشند. بلومبرگ نیز به نقل از «فرانسوا ویلروی دی گالهاو»، کارشناس بانکی فرانسه گفته است که در حال حاضر تورم در فرانسه در اوج خود قرار دارد. صندوق بین‌المللی پول نیز در تازه‌ترین گزارش خود درباره وضعیت اقتصادی فرانسه اعلام کرده است که اگرچه نرخ بیکاری فرانسه در سال 2022به 7.5درصد کاهش یافته، اما در سال 2023 با افزایش نسبی به 7.6درصد خواهد رسید که این آمار نشانه خوبی برای وضعیت اقتصاد فرانسوی‌ها نیست.