گزارش
یکی به جای همه
چرا فسیل با فاصله، پرفروش‌ترین فیلم روی پرده است
مسعود پویا- روزنامه‌نگار
همه آنچه درباره رونق گیشه در سال1402 گفته می‌شود و تمام آمار‌ها و تحلیل‌ها و مقایسه‌ها میان فروش بهار امسال با گیشه بهاری 2، 3سال اخیر، محصول اکران یک فیلم است؛ فسیل. از مجموع 100میلیارد تومان فروش فیلم‌های اکران بهاری، 80میلیارد تومان متعلق به فیلم فسیل است و 20میلیارد تومان هم نتیجه اکران دیگر فیلم‌های روی پرده، آماری که نشان می‌دهد اگر فسیل را از جدول اکران حذف کنیم، با گیشه‌ای شکست‌خورده مواجه می‌شویم. با هر متر و معیاری که بسنجیم کمدی کریم امینی پدیده اکران امسال است، فیلمی که از 2میلیون و 130هزار مخاطب سینما در سال1402، بیش از یک‌میلیون و 700هزار تماشاگر را جذب کرده است. فسیل در حالی صدرنشین جدول گیشه شده که فیلم دوم جدول اکران، یک‌دهم آن هم نفروخته است.
همه‌‌چیز برای فروش
اما چرا فسیل به چنین دستاوردی در گیشه دست یافته است؟ ابراهیم عامری تهیه‌کننده فسیل در این‌باره می‌گوید تلاش ما این بوده فیلمی بسازیم که وقتی مخاطب از سالن سینما بیرون می‌آید، حالش خوب باشد و خدا را شکر که این اتفاق رخ داده است. سعی کردیم این فیلم مخاطبان مختلف از سن و سال‌های متفاوت را به سمت خود جلب کند. افرادی که سن بالاتری دارند با وجوه نوستالژیک فیلم به تعبیر خودمان حال می‌کنند و جوان‌ترها و نوجوان‌ها هم می‌توانند از زوایای دیگر با داستان فیلم همراه شوند. نمی‌خواستیم یک فیلم برای مخاطب خاص بسازیم و دقیقاً به‌دنبال جذب مخاطب عام بودیم. هدف اصلی‌مان هم سرگرم‌کردن مخاطبان برای 2ساعت حضور در سینما بود که شکر خدا به این هدف هم رسیده‌ایم.
هدف: سرگرم‌کردن تماشاگر
فسیل به‌صورت آشکار در دل جریان سینمای تجاری ساخته شده است. فیلمی که هدف اصلی تولیدش موفقیت در گیشه بوده و به این هدف هم دست یافته است. کریم امینی، کارگردان این فیلم درباره اقبال عمومی مخاطب از کمدی پرفروشی که روانه اکران کرده به مهر می‌گوید: «فسیل» را با این نگاه ساختم که هر قشری از جامعه با هر سنی به همراه خانواده بتواند به تماشای آن بنشیند. هر چند من فیلم را برای منتقدان نساخته‌ام اما طبیعتا یک منتقد هم دوست دارد فیلم خوب و سرگرم‌کننده در سالن ببیند. اینگونه نیست که منتقدان مدام بخواهند نقد منفی روی فیلم‌ها بنویسند. خیلی از منتقدان هم از دوستان من هستند و دوست دارند فیلم‌های خوب را هم ببینند. سینما صنعت سرگرمی است و اگر فیلمسازی می‌خواهد فیلمی بسازد که مخاطب را سرگرم کند، همزمان می‌تواند به‌گونه‌ای عمل کند که منتقدان و مخاطبان خاص هم حاصل کارش را دوست داشته باشند. برای ساخت «فسیل» هدفم این بود که یک فیلم سرگرم‌کننده و در عین حال قابل دفاع بسازم.
از دهه50 تا دهه60
فسیل از دهه50 شروع می‌شود و تا دهه60 امتداد می‌یابد. تصویر فیلمساز از دهه 50 تقریبا شبیه تصویری است که در چند کمدی پرفروش اکران شده در دهه90 شاهدش بوده‌ایم. تصویری رنگارنگ و نوستالژیک که این‌بار رنگ و لعاب بیشتری هم دارد. فیلم بین صحنه‌های شاد و موزیکال سکانس‌های شکنجه و بازجویی کاراکتر‌های محوری‌اش در ساواک قرار دارد و کوشیده تا به ترکیبی از شوخی‌هایی برسد که تماشاگر را سر ذوق می‌آورد. فیلمساز داستان ساده‌اش را تقریبا روان و کم ایراد تعریف می‌کند. وقتی در مورد قصه‌گویی روان صحبت می‌کنیم باید اندازه‌های کمدی تجاری ایران در این سال‌ها را هم درنظر بگیریم؛ اینکه مثلا کمدی پرفروش انفرادی، چه لکنت‌های فراوانی در تعریف داستان داشت و معمولا در سینمای کمدی ایران، تمام ضعف‌های روایی را با شوخی‌های سطح پایین و دیالوگ‌ها و موقعیت‌هایی که آشکارا اشارات جنسی دارند، می‌پوشانند. بسیاری از کمدی‌های این سال‌ها در دیالوگ‌نویسی و طراحی موقعیت‌ها خیلی مناسب خانواده‌ها نبوده‌اند و از این لحاظ فسیل هم از ادبیات بهداشتی ترس دارد و هم سطح شوخی‌هایش خیلی پایین نیست. فیلمی که مشخصا به 2نیمه تقسیم می‌شود. نیمه اول داستان در دهه50 و نیمه دوم در دهه60 می‌گذرد.
ایده به کما رفتن جوان اول فیلم(با بازی بهرام افشاری که حضورش یکی از دلایل فروش بالای فسیل است) و آوردنش به دهه60 با تغییر گسترده مناسبات اجتماعی، دست سازندگان فسیل را برای انواع و اقسام شوخی‌ها باز گذاشته است. شوخی‌هایی که می‌شود گفت در آن کارگردان در پرداخت، تقریبا به لحن قابل‌قبولی رسیده است. فیلم در حد و اندازه سینمای بدنه و کمدی‌های تجاری این سال‌ها، استانداردها را رعایت کرده و نتیجه‌اش هم اقبال عمومی مخاطب است.
مکث
فیلمی که از ۱۰۰ میلیارد تومان عبور خواهد کرد
برخی به کمدی‌بودن فسیل به‌عنوان یکی از دلایل موفقیت تجاری فیلم اشاره می‌کنند. در اینکه تماشاگر در این سال‌ها نشان داده به فیلم‌های کمدی توجه و عنایت بیشتری دارد تردیدی وجود ندارد و مراجعه به آمار گیشه در دهه اخیر از سلطنت ژانر کمدی حکایت می‌کند. البته این را هم باید درنظر گرفت که هر کمدی‌ای هم نمی‌فروشد.
در همین اکران نوروز ۱۴۰۲ یک فیلم کمدی دیگر به نام «عروس خیابان فرشته» هم بود که نتوانست گلیم خود را از آب بیرون بکشد تا ثابت شود هر فیلم خنده‌داری قرار نیست گیشه‌ای تضمین‌شده داشته باشد! در همین راستا هم هر چند فیلم «آهنگ دو نفره» در قالب یک فیلم کمدی به ترکیب فیلم‌های عید فطر راه پیدا کرده است، اما باید اعتراف کرد که این فیلم هم بیشتر از جنس تجربه‌های شکست‌خورده‌ای همچون «عروس خیابان فرشته» به‌حساب می‌آید و بعید است ظرفیت کافی برای پشت‌سر گذاشتن «فسیل» و یا حتی نزدیک‌شدن به رقم فروش آن را داشته باشد. در چنین شرایطی اقبال عمومی به فیلم فسیل در حدی است که می‌توان گفت اگر اتفاق خاصی رخ ندهد به راحتی از آمار ۱۰۰میلیارد تومان فروش گذر خواهد کرد.
در همینه زمینه :