دیپلماسی
دیپلماسی رو به جلو
دستورکار رفت‌وآمدهای دیپلماتیک مقام‌های جمهوری‌اسلامی از ثمربخشی سیاست همسایگی حکایت دارد
علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار
دستگاه سیاست‌خارجی جمهوری‌اسلامی در ماه‌های اخیر، روزهای پرکاری را پشت‌سر گذاشته و پرونده‌های چندگانه‌ای را برای حل‌وفصل روی میز دارد؛ پرونده‌هایی که رایزنی‌ها برای به نتیجه رساندن‌شان همچنان ادامه دارد. در این میان ازسرگیری روابط دیپلماتیک تهران و عربستان طی هفته‌های اخیر، یکی از مهم‌ترین پرونده‌هایی بوده که گام‌های قابل‌توجهی برای به‌سرانجام رسیدن آن برداشته شده است.به‌گزارش همشهری، درچنین شرایطی سخنگوی وزارت امورخارجه در نشست‌خبری دیروز خود آخرین تحولات و مواضع جمهوری‌اسلامی در حوزه دیپلماسی و سیاست‌خارجی را تشریح کرد؛ از وضعیت مذاکرات فنی میان ایران و آژانس تا بررسی روند تحولات دیپلماتیک میان تهران و ریاض، موضوع‌هایی بودند که ازسوی ناصر کنعانی مطرح شد.
امیدواری به مذاکرات فنی با آژانس
سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی به تهران در روزهای میانی اسفندماه1401 زمینه‌ساز آغاز دور تازه‌ای از مذاکرات فنی میان ایران و آژانس شد. به‌دنبال گفت‌وگوهای گروسی در تهران، برگزاری نشست‌فصلی شورای‌حکام در اسفندماه گذشته، بدون صدور قطعنامه خصمانه علیه تهران، برخلاف رویه چند نشست قبلی، نشان داد روابط دوجانبه در مسیر درستی درحال حرکت است. اکنون هم سخنگوی دستگاه دیپلماسی از ادامه گفت‌وگوهای فنی ایران و آژانس و رفت‌وآمد هیأت‌های فنی خبر می‌دهد؛ رویکردی که درصورت پرهیز طرف مقابل از سیاسی‌کاری، چشم‌انداز روشنی پیش‌روی رفع مسائل باقی‌مانده میان ایران و آژانس ترسیم می‌کند.
تهران – ریاض چند گام به پیش
به‌دنبال توافق‌های اخیر تهران و ریاض در پکن،2 کشور در هفته‌های اخیر درحال برداشتن گام‌های روبه‌جلویی درمسیر بازگشایی سفارتخانه‌های خود هستند و رایزنی‌ها و تبادل هیأت‌ها دراین زمینه همچنان ادامه دارد. دراین میان اما به‌نظر می‌رسد رفع اختلاف‌ها میان تهران و ریاض، بیش‌از آنچه انتظار می‌رفت بر تحولات منطقه‌ای تأثیر گذاشته‌است. برهمین اساس هم بود که سخنگوی وزارت امورخارجه در نشست‌خبری دیروز خود اعلام کرد رئیس‌جمهور ایران از پادشاه عربستان برای سفر به تهران دعوت کرده است. ازسوی دیگر قرار است در روزهای آینده وزرای خارجه دو کشور به تهران و ریاض سفر کنند؛ رویکردی که همگرایی روزافزون تهران - ریاض، به‌ویژه در حوزه مناسبات تجاری و اقتصادی را به‌دنبال خواهد داشت.
چشم‌انداز برجام
مذاکرات رفع تحریم‌ها، که به‌دنبال بروز اغتشاشات پاییز سال‌گذشته در ایران، سرنوشت آن همچنان در هاله‌ای از ابهام است، از پرونده‌های باز روی میز دستگاه دیپلماسی به‌حساب می‌آید. این درحالی‌است که تهران بارها تأکید کرده ایران هیچ‌گاه میز مذاکره را ترک نکرده است و همچنان آمادگی دارد در کوتاه‌ترین زمان ممکن، جمع‌بندی‌های لازم بر مبنای مذاکرات قبلی، انجام شود. درچنین شرایطی اگر طرف مقابل، به‌دور از فضاسازی‌ها و فرافکنی‌های سیاسی، اراده بازگشت متعهدانه به برجام را داشته باشد، تهران نیز آماده جمع‌بندی مذاکرات است. این درحالی‌است که طرف‌های غربی برجام در ماه‌های اخیر به‌دنبال راه‌اندازی جنگ‌ترکیبی علیه ایران بوده‌اند و کوشیده‌اند با اتخاذ راهبرد «افزایش فشارها بر ایران»، مسیر تازه‌ای پیش‌روی برجام بگشایند؛ رویکردی که با مقاومت جمهوری‌اسلامی مواجه شده است.
تهران – باکو در مسیر تنش‌زدایی
مناقشات حوزه قفقازجنوبی از یک‌سو و اظهارات و موضع‌گیری‌های ضدایرانی مسئولان ارشد جمهوری‌آذربایجان در ماه‌های اخیر، روابط تهران – باکو را با دوره‌ای از تنش مواجه کرده است. دراین دوره جمهوری‌آذربایجان با وارد کردن رژیم‌صهیونیستی به معادلات منطقه‌ای، در مسیر بی‌ثبات‌سازی منطقه گام برداشت. با وجود این اما تهران طی ماه‌های اخیر همواره با ابتکار عمل، تلاش کرده است از بالاگرفتن تنش‌ها در روابط دوجانبه جلوگیری کند؛ رویکردی که به‌نظر می‌رسد نتایج مثبتی به‌همراه داشته است. دراین چارچوب، وزرای امورخارجه2 کشور در هفته‌های اخیر، طی چند گفت‌وگوی تلفنی، بر «رعایت حسن همسایگی»، «روابط توأم با مناسبات دوستانه و احترام متقابل» و «تمرکز بر منافع مشترک» تأکید کرده‌اند. مواضع دوطرف در روزهای اخیر نشان می‌دهد تهران و باکو به رویکرد مشترکی برای غلبه بر وضعیت موجود و تنش‌زدایی دوجانبه دست یافته‌اند و رایزنی‌ها برای رفع سوءتفاهم‌های به‌وجود آمده همچنان ادامه دارد.
از مسقط به تهران، از تهران به کاراکاس
اولویت‌بخشی به دیپلماسی فعال منطقه‌ای و پیشبرد سیاست همسایگی یکی از رویکردهای محوری دولت سیزدهم در حوزه سیاست‌خارجی بوده است؛ رویکردی که با موفقیت‌های قابل‌توجهی نیز همراه بوده و حتی زمینه‌ساز شکل‌گیری اتئلاف‌های نوینی در ساختار نظام بین‌الملل شده است. استمرار چنین رویکردی همچنان در اولویت دستگاه دیپلماسی کشور قرار دارد و به‌نظر می‌رسد در هفته‌های پیش‌رو شاهد رفت‌وآمدهای تازه‌ای دراین حوزه خواهیم بود. در هفته‌های اخیر اخباری درباره سفر سلطان عمان و رئیس دولت امارات به تهران منتشر شد و دیروز هم سخنگوی وزارت امورخارجه از برنامه‌ریزی برای سفر رئیس‌جمهور به آمریکای لاتین خبر داد. اینها درحالی‌است که مناسبات همه‌جانبه میان مثلث پکن – تهران – مسکو به‌صورت روزافزون درحال گسترش است؛ رویکردی که نگرانی‌های فزاینده‌ای را برای محور غربی به‌همراه داشته است.