صدای خاموش اروند

سعید اداک| خبرنگار:

 حدود یک سال قبل بود که اروند به صدا درآمد؛ درست نزدیک همان جایی که رود اروند به کارون می‌رسد. خرمشهر باز هم سر زبان‌ها افتاده بود، اما این بار به جای بوی باروت، صدای خمپاره و هوار فاجعه از شهر، صدای «ارکستر بزرگ اروند» و بوی امید می‌آمد. 37 سال بعد از آن فاجعه بزرگ، بچه‌های خرمشهر با چهره‌هایی هیجان‌زده، ساز به دست گرفته بودند و با کمک نوازندگانی از سایر شهرهای خوزستان و استادانی از تهران، اولین ارکسترشان را رونمایی می‌کردند.

 ارکستری که عنوان «ارکستر بزرگ اروند» را به خود گرفت و همه می‌گفتند از این پس قرار است اروند صدای خرمشهر باشد، اما نشد. این صدا زودتر از آن چیزی که تصور می‌شد، خاموش شد. حالا از خاموشی ارکستر اروند 10 ماه می‌گذرد.


سکانس اول: رویای شیرین اروند

«در سفری که به شهر زیبای خرمشهر داشتم طی جلسه‌ای با برخی مسئولان پیشنهاد تشکیل ارکستری با حمایت و مشارکت منطقه آزاد اروند و اداره کل فرهنگ و ارشاد خرمشهر را دادم. البته منظور از ارکستر، آن چیزی که می‌شناسیم، نیست و بیشتر می‌تواند یک آنسامبل بزرگ باشد.» این‌ها را امیرمهیار تفرشی‌پور به همشهری می‌گوید.

تفرشی‌پور که دکترای آهنگ‌سازی خود را از انگلستان دریافت کرده به امید آن‌که بتواند تجربه و آموخته‌هایش را در اختیار جوانان خرمشهری قرار دهد، راهی این شهر شد. می‌گوید: «پروفسور کریستوفر فاکس که استاد من در انگستان بود همیشه می‌گفت موسیقی بیرون از این دیوارهاست و آنچه من به شما یاد می‌دهم، تنها روش کار است و همه الهام‌ها و استفاده موسیقی باید بیرون از دانشگاه اتفاق بیفتد. تجربه‌های زیادی در این زمینه داشتم؛ از سال 1996 تا 2001 در کشور دانمارک در بسیاری از پروژه‌ها شرکت و بعدها خودم شبیه آن‌ها را در کشورهای دیگر اجرا کردم. 

این کار نیاز به تجربه تخصصی، روان‌شناسی و مهم‌تر از همه علاقه شخصی برای ترویج و کمک به جامعه موسیقی ایران دارد.»

در ادامه جلسه‌هایی با حضور برخی مسئولان خرمشهر برای تاسیس این ارکستر آغاز می‌شود که اتفاقا استقبال مسئولان را به دنبال دارد. سید محمدحسین مرعشی‌پور، رئیس انجمن موسیقی خرمشهر و سرپرست ارکستر اروند، به همشهری می‌گوید: «دیداری با دکتر امیرمهیار تفرشی‌پور در خرمشهر داشتم. ایشان گفتند بدون هیچ چشم‌داشتی در راه‌‌اندازی و اداره یک ارکستر بزرگ به ما کمک می‌کنند تا منطقه آزاد اروند هم دارای ارکستری در حد و اندازه‌های ملی شود. خرداد 95 فراخوان آزمون و جذب نوازندگان ارکستر را در سراسر خوزستان منتشر کردیم. مرداد حدود 180 نوازنده در مجتمع فرهنگی - هنری خلیج‌ فارس آزمون دادند. 60 نفر در امتحان اولیه پذیرفته شدند و در مراحل بعد 40 نوازنده کار خود را با ارکستر اروند آغاز کردند.»

پس از این مرحله، برای هدایت ارکستر تازه‌تاسیس اروند و انجام تمرین، یک رهبر توانمند و البته صبور نیاز بود تا با نوازندگان جوانی که اغلب تجربه حضور در یک ارکستر بزرگ را نداشتند، کار کند. برای این کار به سراغ بابک میلانی رفتند.

 بابک میلانی، رهبر ارکستر اروند، به همشهری می‌گوید: «به طور سیستماتیک کار منسجمی در حوزه آموزش موسیقی در این منطقه نشده بود و به همین دلیل، سعی کردیم همه نوازنده‌ها را به طور متمرکز در کنار یکدیگر جمع کنیم.»

میلانی درباره سطح کیفی نوازنده‌های ارکستر هم عنوان می‌کند: «توانایی برخی نوازنده‌های ارکستر اروند در سطح کشوری است، اما محرومیت‌ و فقر آموزشی و علمی، مانع بروز استعدادها شده بود. بدون هیچ اغراقی، اگر برنامه‌ریزی درستی وجود داشت و امکانات مناسبی در اختیار این جوان‌ها بود، می‌توانستیم شاهد شکوفایی بیشتر آن‌ها باشیم.»



سکانس دوم: تولد ارکستر

ارکستر اروند اواخر تابستان 95 با حضور نوازندگانی از خرمشهر‌‏، آبادان، ماهشهر، اهواز و رامشیر شکل می‌گیرد. سازبندی ارکستر هم شامل پیانو، دسته‌سازهای زهی ویولن، ویولا، ویولنسل، سازهای بادی مانند فلوت‏، گروه کر در 4 محدوده‌ صدایی سوپرانو، آلتو، تنور و باس می‌شد.

همه چیز مطابق برنامه پیش می‌رفت؛ هر چند همه هزینه‌ها همچنان بر عهده پایه‌گذاران ارکستر بود، اما بالاخره ارکستر برای یک اجرای صحنه‌ای رسمی آماده رونمایی شد. مرعشی‌پور در این باره می‌گوید: «با رایزنی‌های صورت‌گرفته با منطقه آزاد اروند و معاونت اجتماعی اداره‌ کل فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی اروند، رونمایی ارکستر بزرگ اروند اردیبهشت 96 با حضور شاهین فرهت‏ و امیرمهیار تفرشی‌پور برگزار شد.»

رونمایی ارکستر بزرگ اروند جمعه 22 اردیبهشت سال گذشته در مجتمع فرهنگی هنری خلیج ‌فارس برگزار شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت. هر چند سطح اجرا مانند اجرای ارکسترهای درجه یک نبود، اما کسی هم انتظار نداشت در جایی مانند خرمشهر که همچنان نقش زخم‌های جنگ بر پیکرش خودنمایی می‌کند، چنین ارکستری راه‌اندازی شود. 


سکانس سوم: زوال اروند

«ارکستر بزرگ اروند» شروع خوبی داشت و انتظار می‌رفت با توجه به این شروع، روزهای درخشان و روشنی پیش روی این ارکستر و نوازندگانش باشد، اما نشد. ارکستری که با آن همه شوق، علاقه و زحمت و پس از طی یک روند 10- 11 ماهه به مرحله اجرای صحنه رسیده بود، 3 ماه بیشتر دوام نیاورد. مرعشی‌پور، سرپرست ارکستر اروند، می‌گوید: «همه هزینه‌های راه‌اندازی و اداره ارکستر را به طور شخصی پرداخت کردیم و از مرداد 96 دیگر قادر به ادامه این روند نبودیم.

 به همین دلیل ارکستر از آن زمان تعطیل شد. البته مسئولان منطقه آزاد اروند قول مساعد برای حمایت از این ارکستر را داده بودند، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است. یعنی تنها برای حضور استادان مدعو از تهران در مراسم رونمایی هزینه‌ای را متقبل شدند.»

مدیر اجرایی ارکستر اروند همچنین تصریح می‌کند: «اگر بودجه‌ای برای کار در نظر گرفته شود، یک‌بار دیگر ارکستر اروند فعالیت‌هایش را ادامه خواهد داد در غیر این صورت کار دیگری از دست ما بر نمی‌آید. ما نیاز داریم تجهیزات و امکانات مورد نیاز ارکستر را فراهم کنیم تا نزدیک به استانداردهای حال حاضر شود.»

با این تفاصیل، حدود 10 ماه از تعطیلی کامل ارکستر بزرگ اروند می‌گذرد؛ ارکستری که راه‌اندازی‌اش اتفاقی مهم در منطقه محروم‌مانده خرمشهر محسوب می‌شد. البته همچنان پایه‌گذاران این ارکستر امید دارند یک‌بار دیگر بتوانند آن را بازگشایی کنند که این موضوع هم بستگی به محقق شدن قول‌های حمایتی مسئولان دارد. حال باید منتظر ماند و دید آیا یک‌بار دیگر صدای اروند در خرمشهر خواهد پیچید یا خیر.