بهار دیپلماسی

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

شکست پروژه «منزوی‌سازی ایران» یکی از راهبردی‌ترین دستاوردهای توافق تهران - ریاض به‌حساب می‌آید، چراکه زمینه‌ساز دور تازه‌ای از «تحرک دیپلماتیک» تهران در منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس شده‌ و ناظران منطقه‌ای معتقدند باید در انتظار فصل نوینی در همگرایی منطقه‌ای بود. به‌گزارش همشهری، تحولات دیپلماتیک اخیر در سطح منطقه، که سفر اخیر دبیر شورای‌عالی امنیت‌ملی ایران به امارات و سفر آتی وی به بغداد از نمودهای آن به‌شمار می‌رود، از آمادگی تعداد بیشتری از کشورهای عربی برای ارتقای سطح همکاری‌ها با تهران حکایت دارد. به‌نظر می‌رسد برخی دولت‌های عربی، که طی سال‌های اخیر، همنوا با ریاض، رویکرد «ایران‌هراسی» را در پیش گرفته بودند، در شرایط کنونی، بیش‌ از پیش برای تقویت مناسبات با جمهوری‌اسلامی آمادگی دارند و باید در انتظار تحولات مهمتری دراین حوزه بود.\

ناامیدی از واشنگتن
افزایش نقش‌آفرینی دیپلماتیک جمهوری‌اسلامی در منطقه و آغاز دور جدیدی از رایزنی‌ها و گفت‌وگوها در شرایطی است که کارشناسان معتقدند آنچه بیش‌از گذشته، برخی دولت‌های عربی را به‌سوی ارتقای مناسبات با تهران متمایل کرده، ناامیدی بیش‌از پیش از حمایت آمریکاست. سردرگمی راهبردی واشنگتن درقبال تحولات خاورمیانه و خلیج‌فارس در ماه‌های اخیر تمایل دولت‌های عربی برای تقویت پیوندها با مثلث مسکو- تهران - پکن را افزایش داده‌است.

افول پروژه عادی‌سازی روابط با تل‌آویو؟
عادی‌سازی روابط با رژیم‌صهیونیستی پروژه‌ای بود که در سال‌های اخیر، با فشارهای فزاینده واشنگتن، به برخی دولت‌های منطقه تحمیل شده ‌است. این‌ درحالی ‌است که کارشناسان معتقدند افزایش تنش‌ها در سرزمین‌های اشغالی و بحران فزاینده‌ای که دولت تل‌آویو در هفته‌های اخیر با آن مواجه بوده، پیشبرد پروژه عادی‌سازی روابط برخی دولت‌های منطقه با تل‌آویو را با چالش جدی‌ای مواجه کرده‌ و استقبال از ارتقای مناسبات با تهران نیز دراین چارچوب قابل‌تحلیل است.

  سفر مهم شمخانی به امارات
مردادماه گذشته بود که دولت امارات با اعزام سفیر جدید خود به تهران، به حدود 6سال سردی در روابط پایان داد. اکنون هم به‌نظر می‌رسد به‌دنبال توافق تهران - ریاض، امارات درحال نقش‌آفرینی فعالانه‌تری به‌منظور گسترش همکاری‌های تهران و دولت‌های عربی ‌است؛ رویکردی که در جریان سفر اخیر علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ‌ملی ایران به امارات بیش ‌از پیش به‌ چشم آمد. نتایج رایزنی‌های دوجانبه در امارات نشان می‌دهد توافق‌های سیاسی - اقتصادی جدیدی میان ایران و دولت‌های عربی درحال شکل‌گیری است.

زمانی برای احیای روابط تهران - امان
به‌دنبال توافق اخیر ایران و عربستان، زمزمه‌ها در سطح منطقه برای ارتقای روابط با جمهوری‌اسلامی قوت گرفته‌است و مقام‌های اردنی هم در روزهای اخیر به‌صورت ضمنی، از تمایل خود برای ارتقای مناسبات با تهران خبر داده‌اند. درچنین شرایطی هم بود که در روزهای اخیر یک مقام پیشین اردنی تأکید کرد «اکنون فرصت مناسبی برای احیای روابط امان و تهران است». پیش‌از این، وزارت خارجه اردن نیز در بیانیه‌ای از توافق ایران و عربستان استقبال کرده بود.

گشایش در روابط تهران - منامه
روابط ایران و بحرین که از مدت‌ها پیش‌از قطع روابط دیپلماتیک تهران - ریاض با تنش‌هایی همراه بود، در 14دی‌ماه1394 قطع شد. اکنون اما به‌نظر می‌رسد به‌دنبال توافق ایران و عربستان، افق‌های جدیدی در روابط تهران و منامه درحال پدیدار شدن ‌است. برهمین اساس هم بود که در روزهای اخیر، علاوه‌بر سفر هیأت پارلمانی ایران به بحرین، برخی منابع از انجام رایزنی‌های مهم میان 2 کشور با هدف ازسرگیری روابط دوجانبه خبر دادند؛ موضوعی که با توجه به شرایط کنونی، تحقق آن دور از انتظار نیست.

چشم‌انداز ارتقای روابط ایران و مصر
زمزمه‌های بهبود روابط تهران - قاهره از مدت‌ها قبل از توافق ایران و عربستان شدت گرفته بود، اما با این تحول اخیر، به‌نظر می‌رسد دوطرف بیش‌از گذشته به ارتقای مناسبات دوجانبه نزدیک شده‌اند. برگزاری کنفرانس «بغداد2» در امان، پایتخت اردن، به گمانه‌زنی‌ها دراین زمینه شدت بخشید و سبب شد برخی مقام‌های قاهره از آمادگی دولت متبوع خود برای گفت‌وگو با ایران به‌منظور بهبود روابط خبر دهند. تحولات منطقه‌ای نشان می‌دهد پس‌از توافق تهران - ریاض، آمادگی ایران و مصر برای حل‌وفصل پرونده‌های اختلافی دوجانبه بیشتر شده ‌است.