گزارش
نقشه جدید
بررسی ثمرات و دستاوردهای اولویت‌بخشی «دیپلماسی همسایگی» در سیاست خارجی ایران
علیرضا احمدی- روزنامه‌نگار
توافق اخیر ایران و عربستان برای از سرگیری روابط دیپلماتیک، علاوه‌بر اینکه بیش از گذشته شکست پروژه «منزوی‌سازی ایران» را عیان کرد، ورق تحولات منطقه‌ای و حتی بین‌المللی را به‌نفع جمهوری اسلامی برگردانده است؛ موضوعی که از دستاوردهای «دیپلماسی همسایگی» پس از سفرهای علی شمخانی و تلاش‌های دولت سیزدهم به‌حساب می‌آید.به‌گزارش همشهری، نمودهای ثمربخشی دیپلماسی منطقه‌ای ایران در روزهای اخیر بیش از گذشته نمایان شده است و پس از توافق ایران و عربستان، خبرها از تحولات دیپلماتیک در سطح منطقه، از آمادگی تعداد بیشتری از کشورهای عربی برای ارتقای سطح همکاری‌ها با تهران حکایت دارد. از سوی دیگر گشایش‌های تازه در عرصه‌های اقتصادی، تجاری، گردشگری و... از ثمرات تحولات اخیر به‌شمار می‌رود که در ادامه به بررسی بخشی از آنها می‌پردازیم.
ارتقای ثبات و امنیت منطقه‌ای
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سیاست همسایگی جمهوری اسلامی که در دولت سیزدهم در اولویت دستگاه سیاست خارجی کشور قرار گرفته، ارتقای ثبات و امنیت منطقه‌ای است؛ راهبردی که پس از توافق اخیر تهران- ریاض نیز ثمرات خود را عیان کرده و زمینه‌ساز گره‌گشایی از بسیاری از چالش‌های منطقه‌ای شده است. ترسیم چشم‌انداز جدید پیش‌روی جنگ یمن و دیگر چالش‌های منطقه‌ای، از نمودهای فصل تازه همگرایی در منطقه است. در این میان علاوه‌بر منطقه خلیج‌فارس، راهبردهای همکاری‌محور ایران در آسیای‌مرکزی نیز با دستاوردهای مهمی همراه بوده است که تأثیر بسزایی بر ارتقای ثبات و امنیت منطقه خواهد داشت.
بازگشت رونق به حوزه گردشگری
گردشگری از اصلی‌ترین حوزه‌های متاثر از تحرک دیپلماتیک کشور طی ماه‌های اخیر به‌شمار می‌رود. سیاست‌همسایگی در پیش گرفته شده از سوی تهران، تأثیر محوری بر افزایش ورود گردشگران، به‌ویژه از کشورهای همسایه به ایران داشته است. گره‌گشایی‌های اخیر از روابط ایران و برخی دولت‌های عربی، امیدهای تازه‌ای برای رونق گردشگری کشور به‌همراه داشته است. در شرایطی که پیشبرد پروژه «ایران‌هراسی» از سوی برخی دولت‌های غربی، شرایط سختی را پیش‌روی گردشگری کشور قرار داده بود، توافق‌ها و رایزنی‌های اخیر در حال عیان‌کردن ثمرات خود است که بازگشت گردشگران عربستانی به ایران و لغو ویزای عمان برای ایرانی‌ها ازجمله نمودهای اخیر آن به‌شمار می‌رود.
کاهش قیمت دلار
التهاب‌آفرینی ارزی و وارد آوردن هیجان و نیاز کاذب به بازار، یکی از مهم‌ترین راهبردهای جنگ‌ترکیبی اخیر علیه جمهوری‌اسلامی بوده که به‌ویژه در ماه‌های اخیر از سوی جریان‌های معاند و برخی دولت‌های غربی به‌صورت ویژه‌ای پیگیری شده است. در این میان اما سیاست همسایگی در پیش گرفته شده از سوی تهران، یکی از محوری‌ترین تأثیرهای خود را بر بازار ارز و دلار کشور برجا گذاشت. اعلام خبر توافق ایران و عربستان، رایزنی‌های انجام‌شده با هدف آزادسازی منابع ارزی جمهوری اسلامی در برخی کشورها، ازجمله کره‌جنوبی، ژاپن و عراق و همچنین ترسیم افق‌های جدید پیش‌روی از سرگیری مذاکرات برجامی، روند صعودی قیمت دلار را در روزهای اخیر معکوس کرد. به آرامش رسیدن بازار دلار در روزهای پایانی سال یکی از مهم‌ترین دستاوردهای دیپلماسی فعال در ماه‌های اخیر به‌شمار می‌رود.
سفر مهم شمخانی به امارات
مردادماه گذشته بود که دولت امارات با اعزام سفیر جدید خود به تهران، به حدود 6سال سردی در روابط پایان داد. اکنون هم به‌نظر می‌رسد به‌دنبال توافق تهران- ریاض، امارات در حال نقش‌آفرینی فعالانه‌تری به‌منظور گسترش همکاری‌های تهران و دولت‌های عربی‌است. بر همین اساس هم بود که امروز(پنجشنبه) علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با همراهی مسئولان عالی اقتصادی، بانکی و امنیتی، به امارات می‌رود تا در دیدار با مقام‌های بلندپایه این کشور، درباره موضوع‌های مهم دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو کند.
رونق‌بخشی به حوزه تجارت‌خارجی
رونق‌بخشی به فعالیت‌های حوزه تجارت‌خارجی، دستاورد مهم فعالیت‌های انجام‌شده در حوزه دیپلماسی کشور است که در ماه‌های اخیر شاهد اخبار امیدبخشی از آن بوده‌ایم. تحرک دیپلماتیک دستگاه سیاست خارجی کشور طی یک‌سال اخیر در حوزه‌های مختلف از یک‌سو و افزایش رایزنی‌ها و گفت‌وگوها با کشورهای همسایه و منطقه از سوی دیگر، امیدها برای افزایش قابل توجه تجارت‌خارجی کشور را افزایش داده است. آمارهای گمرکی کشور از رشد تجارت خارجی و رکوردشکنی صادرات غیرنفتی در ۱۰ماهه سال‌جاری حکایت دارد. ازسوی دیگر تعمیق روابط راهبردی با چین و روسیه و عضویت در پیمان شانگهای و تقویت همکاری‌ها با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ازجمله دلایل رشد تجارت خارجی کشور در سال‌جاری به‌حساب می‌آید.
گشایش تازه در سفرهای زیارتی
توافق اخیر ایران و عربستان، علاوه‌بر همه تأثیرهای سیاسی- اقتصادی قابل‌توجهی که بر تحولات منطقه برجا گذاشته، چشم‌انداز نوینی پیش‌روی گردشگری زیارتی در کشور ترسیم کرده است. بازگشت زائران عربستانی به کشور و تسهیل سفر حج ایرانیان به سرزمین وحی از مهم‌ترین گشایش‌های انجام شده در پرتو ثمربخشی سیاست همسایگی در کشور است. این دستاورد زمانی بیشتر به‌چشم می‌آید که درنظر داشته باشیم به‌دنبال قطع روابط ایران و عربستان در سال1394، رفت‌وآمدهای زائران 2کشور به اماکن زیارتی ایران و عربستان با چالش اساسی مواجه شده بود که اکنون باید منتظر رفع آنها بود.
خنثی‌سازی تحریم‌ها
در یک‌سال گذشته تمرکززدایی از رایزنی بی‌نتیجه با دولت‌های غربی در دستورکار قرار گرفت و جایگزین کردن آن با راهبرد محوری «سیاست همسایگی»، ثمرات قابل‌توجهی برای کشور به‌همراه داشته است. گسترش مناسبات راهبردی با روسیه و چین که تدارک راهکارهای جدید برای کاهش وابستگی به دلار را به‌دنبال داشته است، نمود مهمی از دستاوردهای خنثی‌سازی تحریم‌ها به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر اذعان مؤسسه‌ها و نهادهای معتبر بین‌المللی به افزایش صادرات نفتی ایران، نشان می‌دهد دولت سیزدهم در پرتو اولویت‌بخشی به سیاست همسایگی توانسته راهبرد بی‌اثرسازی تحریم‌ها را به‌صورت موفقیت‌آمیزی پیگیری کند.
در همینه زمینه :
گشتی در اقتصاد جهان