فضیلت‌های شب‌های قدر

 مجید معارف|استاد دانشگاه:

در ارتباط با فضیلت‌های لیالی قدر و اعمال این شب‌ها آیاتی در قرآن کریم و روایاتی از امامان و اهل‌بیت (علیهم‌السلام) وجود دارند؛ در بین آیات قرآن کریم می‌توان به سوره مبارکه قدر اشاره کرد که مؤمنین و مؤمنات همگی این سوره را در حافظه خود داشته و در نمازهای خود قرائت می‌کنند. همچنین می‌توان به آیات ابتدایی سوره «دخان» اشاره کرد که می‌فرماید: «إِنّا أَنْزَلْناهُ فی لَیلَة مُبارَکة إِنّا کنّا مُنْذِرینَ، فیها یفْرَقُ کلُّ أَمْر حَکیم» یعنی ما قرآن را در شب مبارکی نازل کردیم؛ در شبی که امور و مقدرات قطعی تعیین و ابلاغ می‌شوند. مطالعه احادیث و روایات مرتبط با لیله..‌القدر، حقیقت شب‌های قدر را برای ما روشن می‌کند و نسبت شب‌های 19، 21 و 23‌ ماه رمضان را با شب‌های قدر آشکار می‌کند؛ براساس احادیث و روایات هریک از این سه شب یک کارکردی دارد: در شب نوزدهم که شب اول از لیالی قدر محسوب می‌شود، مقدرات یکساله ما ابلاغ می‌شود. بنابراین شب نوزدهم را «لیلة‌التقدیر» هم می‌گویند؛ یعنی نزول و شکل‌گیری مقدرات. اما در شب بیست‌ویکم، تقدیرهایی که در شب نوزدهم معین و ابلاغ می‌شوند در شب بیست‌ویکم به مرز قطعی شدن و حتمی شدن نزدیک می‌شود. بنابراین در فاصله این دو شب، بندگان خدا فرصت دارند تا دعا کنند و بهترین تقدیرها را به‌نحو احسن از خداوند مطالبه و روی آنها پافشاری کنیم. به همین سبب است که به شب بیست‌ویکم، «لیلة الابرام» هم می‌گویند. تقدیرهایی که در شب بیست‌ویکم تا اندازه‌ای قطعی و حتمی شده‌اند، در شب بیست و سوم به وسیله پروردگار «امضا» می‌شوند. بر این اساس، تقدیری که در این شب امضا می‌شود به‌طور قطع در طول سال، جاری می‌شود.

 به این شب که «لیله الامضاء» هم گفته می شود، تقدیرها به طور کاملا نهایی برای مدت یک سال تعیین و امضا شده و جاری می شوند. شب بیست و سوم، شب سرنوشت نهایی است.

مطلب دیگری که در ارتباط با لیالی قدر مهم است؛ اعمال شب های قدر است. در این شب ها، هیچ عملی به پای «دعا» نمی رسد؛ هرچند که به جز دعا، اعمال خیر دیگری هم وجود دارد و به آنها سفارش شده است. اما در درجه نخست دعا بسیار مهم است. تصادفی نیست که در آیات سوره مبارکه بقره به اهمیت «دعا» تاکید شده است. دعاهای ما می تواند 2 محور داشته باشد؛ بهترین دعاها با محوریت استغفار است. این نوع دعاها موجب پاک شدن گذشته ما شده تا آمرزیده شویم. پذیرش استغفار و آمرزش ما، آغاز یک حیات تازه برای ما محسوب می شود. محور دوم در دعاها به آینده مربوط است؛ یعنی ساختن آینده که با درخواست هایی از پروردگار برای تقدیرهای خوب همراه می شود.