گزارش
پاسخ به 6 شبهه سفر گروسی
برخی جریان‌ها تلاش کردند اینگونه القا کنند‌که جمهوری‌اسلامی امتیازهای ویژه‌ای به آژانس داده است
علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار
با وجود اینکه پس‌از سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی به تهران، دوطرف تأیید کردند در جریان گفت‌وگوها توانسته‌اند به درک مشترکی برای ادامه همکاری‌های فنی برسند، اما برخی می‌کوشند با شبهه‌سازی پیرامون نتایج این سفر، تفاهم‌های دوجانبه به‌دست آمده را تحت‌تأثیر قرار دهند.
به‌گزارش همشهری، رافائل گروسی پس از بازگشت از ایران در جمع خبرنگاران در وین، درباره تفاهم‌های به‌دست آمده با طرف ایرانی، اظهاراتی داشت که زمینه‌ساز بروز برخی شبهات در رسانه‌ها و محافل سیاسی شد؛ موضوعی که کارشناسان معتقدند بیش‌‌از آنکه مابازای اجرایی داشته باشد، جنبه سیاسی دارد.
پس‌از این سخنان بود که شبهه‌سازی‌ها پیرامون نتایج سفر مدیرکل آژانس به ایران ازسوی جریان‌های معاند آغاز و اینگونه القا شد که جمهوری‌اسلامی فراتر از چارچوب‌های مشخص شده در قانون اقدام راهبردی مجلس، با آژانس همکاری خواهد کرد و دسترسی‌های ویژه‌ای به بازرسان این نهاد بین‌المللی خواهد داد؛ موضوعی که ازسوی مقام‌های جمهوری‌اسلامی تکذیب و تأکید شد توافق‌های به‌دست آمده با آژانس در چارچوب قانون مجلس بوده‌است. در ادامه به بررسی مهم‌ترین شبهه‌های مطرح‌شده در این زمینه می‌پردازیم.
افزایش 50درصدی بازرسی‌های آژانس
یکی از مهم‌ترین شبهه‌های مطرح شده درباره توافق‌های به‌دست آمده میان ایران و آژانس، طرح موضوع توافق روی «افزایش 50درصدی بازرسی‌ها از سایت فردو» بود؛ موضوعی که ازسوی گروسی در وین مطرح شد؛ این درحالی‌است که بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی‌اتمی در گفت‌وگو با رسانه‌ها، تأکید کرد بحث افزایش ۵۰درصدی بازرسی‌های آژانس از مکان‌های هسته‌ای ایران مطرح نیست؛ چراکه پیش‌از آغاز غنی‌سازی ۶۰درصدی در فردو تعداد بازرسی‌ها از این تاسیسات ۸مورد بوده که با توجه به سطح غنی‌سازی بالاتر، به ۱۱مورد افزایش پیدا کرده‌است.
مغایرت تفاهم‌های ایران و آژانس با قانون مجلس
پس از بازگشت گروسی از ایران، برخی جریان‌ها تلاش کردند اینگونه القا کنند ایران فراتر از چارچوب‌های مشخص‌شده ازسوی مجلس در قانون اقدام راهبردی، به آژانس قول همکاری داده‌است. این فضاسازی‌ها درحالی‌است که مقام‌های سازمان انرژی‌اتمی ایران تأکید دارند تفاهم‌های صورت گرفته با آژانس «هیچ‌گونه» مغایرتی با قانون راهبردی مجلس ندارد و همکاری‌های توافق شده، کاملا در راستای این قانون دنبال خواهد شد؛ موضوعی که مقام‌های ارشد دولت سیزدهم و مذاکره‌کنندگان ارشد هسته‌ای کشور نیز بر آن تأکید کرده‌اند.
نصب دوربین‌های جدید
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی طی سخنانی در جمع خبرنگاران در وین اعلام کرد که «تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای در تعدادی از اماکن دوباره نصب می‌شوند»؛ دوربین‌هایی که به‌دنبال تصویب قطعنامه ضدایرانی ازسوی شورای‌حکام آژانس، توسط ایران قطع شده بودند. مقام‌های سازمان انرژی‌اتمی ایران اما تأکید می‌کنند در جریان سفر گروسی به تهران درباره نصب دوربین‌های جدید در تاسیسات هسته‌ای صحبت یا توافقی صورت نگرفته‌است.
دسترسی آژانس به 3مکان ادعایی
یکی از ابهام‌هایی که آژانس در ماه‌های اخیر درباره فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران وارد کرده و تهران نیز بارها پاسخ‌های لازم را ارائه داده، موضوع فعالیت‌های مشکوک در 3مکان ادعا شده است. پس از سفر گروسی به تهران اما برخی ادعا کردند ایران در امتیازی ویژه، به آژانس اجازه دسترسی به این مکان‌ها را داده؛ این درحالی‌است که سخنگوی سازمان انرژی‌اتمی تأکید دارد هیچ بحثی درباره میزان دسترسی بدون‌محدودیت به 3مکان ادعایی مطرح نشده‌است و باتوجه به دسترسی قبلی به این مکان‌ها اصولا لزومی به دسترسی بیشتر دیده نمی‌شود و آژانس نیز تاکنون چنین درخواستی نداشته است.
دسترسی به نقشه جامع هسته‌ای کشور
یکی از مهم‌ترین شبهه‌هایی که درباره سفر مدیرکل آژانس انرژی‌اتمی به تهران، در برخی رسانه‌ها منتشر شد و در شبکه‌های اجتماعی نیز بازتاب یافت، این بود که گفته شد گروسی درمدت حضور در تهران به نقشه جامع هسته‌ای کشور دسترسی پیدا کرده‌است. این موضوع اما ازسوی مقام‌های مربوط تکذیب و اعلام شد درطول گفت‌وگوهای گروسی در تهران یک نسخه از «چارچوب برنامه ملی همکاری‌های فنی (سی پی اف)» تحویل طرف مقابل داده شده‌است؛ متنی که تنها نوع همکاری‌های ایران و آژانس در حوزه‌های کمک‌های فنی و توسعه‌ای را مشخص می‌کند.
اعطای دسترسی به افراد در تهران
یکی از ادعاها درباره توافق‌های انجام شده میان ایران و آژانس، اعطای دسترسی به افراد ازسوی ایران بود؛ شبهه‌ای که واکنش سخنگوی سازمان انرژی اتمی را نیز به‌همراه داشت. بهروزکمالوندی در این‌باره ضمن رد ادعاهای مطرح‌شده در این زمینه، تأکید کرد در مدت حضور گروسی و هیأت همراه وی در تهران هیچ‌گاه بحث دسترسی به افراد مطرح نشده و هیچ متنی هم حاکی از این موضوع نوشته نشده است؛ «حتی اگر چنین درخواستی مطرح هم می‌شد به‌طور قطع با آن مخالفت می‌کردیم.»
تعامل، نه امتیازدهی
محمود عباس‌زاده مشکینی، عضو کمیسیون امنیت‌ملی مجلس: سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی به ایران از جنبه‌های مختلفی دارای اهمیت است، اما اینکه عده‌ای می‌کوشند تعبیر «ارائه امتیاز ویژه به آژانس» را درباره محتوای این سفر به‌کار برند، صحیح نیست و اصولا در شرایط کنونی بحث امتیازدهی مطرح نیست. با توجه به قطعنامه2231 شورای‌امنیت سازمان‌ملل، آژانس هر 3ماه یک بار، پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری‌اسلامی، به شورای‌حکام گزارش می‌دهد؛ بنابراین با توجه به اینکه در آستانه برگزاری نشست‌فصلی این شورا قرار داریم، سفر رافائل گروسی دراین چارچوب قابل‌بررسی است. از سوی دیگر آژانس در ماه‌های اخیر همواره اعلام کرده یک‌سری سؤالاتی از ایران دارد که تهران باید به آنها پاسخ دهد. بنابراین حضور گروسی در تهران درچارچوب همکاری‌های دوجانبه قابل بررسی است. ایران نیز قصد دارد با انجام شفاف‌سازی‌های لازم، بهانه مقام‌های آژانس و همچنین طرف‌های غربی را به‌منظور فضاسازی علیه جمهوری‌اسلامی، از آنها بگیرد. بر همین اساس هم هست که مقام‌های سازمان انرژی‌اتمی طی نشست دیروز در کمیسیون امنیت‌ملی مجلس، تأکید کردند ایران طی یک روند تعاملی، به همکاری‌ها با آژانس ادامه می‌دهد، اما بحث ارائه «امتیازهای ویژه» مطرح نیست. ارائه برخی دسترسی‌ها یک بحث است و در اختیار قرار دادن اطلاعات، موضوع دیگری است که اصلا مطرح نیست. طرف‌های مقابل باید به این درک روشن رسیده باشند که تا امتیاز ندهند دیگر امتیازی نصیب‌شان نخواهد شد.
سفر گروسی و قطعه‌ای از جنگ ترکیبی
ابوالفضل ظهره‌وند، دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بین‌الملل: با وجود اینکه پس از بازگشت مدیرکل آژانس انرژی‌اتمی به وین، فضاسازی‌هایی با کلیدواژه «ارائه امتیازات ویژه» ازسوی ایران به گروسی انجام شد، اما واقعیت این است که تهران همچنان در راستای راهبردهای طراحی شده ازسوی مجلس و دولت‌سیزدهم باهدف حفظ منافع ملی و امنیت‌ملی ایران گام‌برمی‌دارد. آنچه اهمیت دارد، این است که مواضع رسمی جمهوری‌اسلامی ارائه هرگونه امتیاز ویژه به طرف‌های مقابل را رد می‌کند، اما عده‌ای تلاش می‌کنند با استفاده از هر ترفند ممکن، ایران را در موضع ضعف نشان دهند. فضاسازی‌های اخیر درباره توافق‌های انجام شده میان ایران و آژانس نیز این راهبرد ضدایرانی را پیگیری می‌کند. برخی تلاش می‌کنند امتیازهای داده نشده را به گردن ایران بیندازند تا ثابت کنند جمهوری‌اسلامی در وضعیت ضعف قرار دارد و مجبور شده با آژانس همکاری‌های ویژه‌ای انجام دهد. معتقدم این رویکرد نیز قطعه‌ای از پازل جنگ ترکیبی ماه‌های اخیر دشمنان علیه ایران است.
این درحالی‌است که مقام‌های سازمان انرژی‌اتمی کشور تأکید کردند بحث ارائه امتیازهای فوق‌العاده به آژانس مطرح نیست و راهبردهای ترسیم شده دراین حوزه باقدرت پیگیری خواهد شد. اگرچه به‌نظر می‌رسد گروسی درجریان سفر به تهران برخی انتظارات طرف‌های غربی از ایران را نیز مطرح کرده، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه گام‌های تعاملی مؤثری ازسوی دوطرف برداشته شده‌است، اما تهران زیربار پذیرش پادمان‌های گسترده‌تر نمی‌رود. نکته مهم این است که دولت همچنان در راستای قانون تصویب شده ازسوی مجلس درحال پیشبرد رایزنی‌های این حوزه است.
در همینه زمینه :