واقعیت پیدا کردن داروهای لاغری

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

داروهای کاهش وزن همیشه به‌عنوان یک کالای تجاری-زیبایی شناخته می‌شدند تا یک داروی درمان‌کننده برای بیماری چاقی افراطی.تبلیغات این داروها در رسانه‌های اجتماعی و رسمی که با عوارض جانبی و گاه کشنده همراه است باعث شد تا مصرف آنها رفته رفته رو به کاهش بگذارد. اما چندی پیش محققان موفق شدند دارویی برای درمان چاقی کشف کنند که کاملا مبتنی بر علم روز دنیاست.
این داروها یک گزینه جدید قدرتمند برای درمان چاقی است که امروزه به‌طور گسترده توسط پزشکان به‌عنوان یک بیماری مزمن پذیرفته شده است. داشتن اضافه وزن جدی خطر ابتلا به دیابت، بیماری قلبی، سکته مغزی و 13سرطان را در فرد افزایش می‌دهد. اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد، برای اکثر مردم، رژیم غذایی روش مؤثری برای کاهش وزن زیاد نیست. بدن با تلاش‌هایی برای تغییر بیش از حد مقاومت می‌کند بنابراین در مواردی به دارو نیاز است. اما داروهای جدید و مجاز چگونه ممکن است به این روند کمک کنند؟

تاریخچه داروهای کاهش وزن
قصه داروهای کاهش وزن که از دیرباز روی بورس بوده است در اکثر موارد تلخ است. در سال1934 بیش از 100هزار آمریکایی از دینیتروفنول برای کاهش وزن اضافی استفاده می‌کردند. دارویی سمی که باعث آب مروارید و گاهی مرگ می‌شود. براساس آمار، 25هزار نفر بامصرف این دارو نابینا شدند. در نهایت در سال1938 استفاده انسانی از این دارو ممنوع شد، اما مرگ‌ومیر تا به امروز ادامه دارد زیرا مردم هنوز هم مشتاق به خرید آنلاین آن هستند. آمفتامین‌ها نیز داروی محبوب دیگر برای کاهش وزن است اما با آشکار شدن خطر اعتیاد و سایر عوارض جانبی، مصرف آن کاهش یافت. افدرا، یک داروی گیاهی است که در سال1977 توسط حدود 70هزار نفر مصرف می‌شد اما پس از منجر شدن به مرگ‌ومیر در آمریکا آن هم ممنوع شد. فروش 2 داروی کاهش وزن دیگر به نام ریمونابانت و سیبوترامین، به‌دلیل نگرانی از مشکلات ایمنی نیز ممنوع شد.

نجات‌دهنده‌ای به‌نام ویگاوی

اما در بحران داروهای بی‌کیفیت و آسیب رسان، به‌نظر می‌رسد دسته جدید داروها که آگونیست‌های گیرنده glp-1 نامیده می‌شوند، در واقع کارساز هستند. سماگلوتاید که توسط شرکت داروسازی دانمارکی Novo Nordisk، ساخته شده است در آزمایش‌های بالینی نشان داده است که منجر به کاهش وزن حدود 15درصد می‌شود. این دارو در حال حاضر با نام تجاری Wegovy در آمریکا، دانمارک و نروژ به فروش می‌رسد و به‌زودی در کشورهای دیگر نیز در دسترس خواهد بود. به‌جز آن، اوزمپیک، یک نسخه با دوز پایین تر، یک داروی دیابت است که همچنین برای کاهش وزن از آن استفاده می‌شود. تحلیلگران فکر می‌کنند که بازار داروهای glp-1 می‌تواند تا سال2031 به 150میلیارد دلار برسد که با بازار داروهای سرطان امروز فاصله زیادی ندارد. برخی از متخصصان فکر می‌کنند که این داروها می‌توانند به اندازه مسدود کننده‌های بتا یا استاتین‌ها رایج شوند.

تنظیم قند و رفع چاقی
نسل جدید داروهای کاهش وزن که ایمن به‌نظر می‌رسند، به‌طور تصادفی کشف شدند. آنها برای بهبود تنظیم گلوکز در بیماران دیابتی که از قند اضافی در جریان خون رنج می‌برند، ساخته شده‌اند. این داروها از زنجیره‌های کوتاهی از اسیدهای آمینه برای تقلید از هورمون‌هایی استفاده می‌کند که بدن به‌طور طبیعی پس از غذا تولید می‌کند، اما گاهی اوقات افراد دیابتی به مقدار ناکافی تولید می‌کنند. ویگاوی عملکرد پپتید-1 شبه گلوکاگون (glp-1) را تقلید می‌کنند و باعث افزایش تولید انسولین که قند خون را به سلول‌‌های بدن منتقل می‌کند و کاهش گلوکاگون که قند را از کبد وارد جریان خون می‌کند، شود. همچنین سرعت تخلیه معده را کاهش می‌دهد و احساس سیری ایجاد می‌کند که باعث می‌شود اشتها کم شود. علاوه بر این، دارو ممکن است با تغییر بافت چربی به بافت چربی قهوه‌‌ای، که در حالت استراحت سوزانده می‌شود، مصرف انرژی را افزایش دهد. این اثرات نه‌تنها به بیماران دیابتی کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش وزن نیز می‌شود.

عوارض جانبی
اما حتی در این روشی که مبتنی بر علم پزشکی است هم اشکالاتی وجود دارد. عوارض جانبی داروهای glp-1 شامل حالت تهوع و استفراغ است و نگرانی‌هایی وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به تومورهای تیروئید را در فرد افزایش دهد. همچنین ممکن است نیاز به مصرف عمری داشته باشند چون هنگامی که بیماران مصرف آنها را قطع می‌کنند، بیشتر وزنی را که از دست داده، دوباره بازمی‌گردد. به همین دلیل ابتدا ایمنی آن باید درنظر گرفته شود.
جدید بودن این داروها به این معناست که هنوز عواقب بلندمدت آنها مشخص نیست. دوز پایین تجویز شده برای دیابت، عوارض جانبی مانند استفراغ و اسهال داشته که خفیف بوده است. اما عوارض بیشتر ممکن است چرا که داروها به‌طور گسترده‌تر و با دوزهای بالاتر استفاده می‌شوند. مطالعات حیوانی شیوع بالاتر سرطان تیروئید را نشان داده است و سماگلوتید با پانکراتیت نادر مرتبط است. اطلاعات کمی در مورد اثرات استفاده از آنها در دوران بارداری یا درست قبل از آن وجود دارد. همه اینها نیازمند تجزیه و تحلیل دقیق از طریق مطالعات طولی کنترل شده است.

مبارزه جهانی با معضلی به نام چاقی
این بهترین زمانی است که داروهای مجاز کاهش وارد کارزار مبارزه با چاقی شده‌اند. در سال2020 دوپنجم جمعیت جهان دچار اضافه وزن یا چاقی بودند. فدراسیون جهانی چاقی که یک سازمان غیردولتی است، می‌گوید تا سال2035، این رقم می‌تواند به بیش از نصف افزایش یابد و 4میلیارد نفر دچار اضافه وزن و چاقی باشند. البته این جمعیت فقط به کشورهای غربی و ثروتمند ختم نمی‌شود بلکه در کشورهایی مانند مصر، مکزیک و عربستان سعودی نیز وضعیت وخیم است. این روند نگران‌کننده است چراکه چاقی باعث ایجاد انبوهی از مشکلات سلامتی ازجمله دیابت، بیماری قلبی و فشار خون بالا و همچنین ده‌ها بیماری مانند سکته مغزی، نقرس و سرطان‌های مختلف می‌شود. حمل وزن اضافی باعث می‌شود افراد در معرض خطر مرگ ناشی از کووید-19 نیز قرار بگیرند.