تلویزیون
بچه‌ها مواظب باشید
گفت‌وگو با محمدسرشار، مدیر شبکه کودک درباره آموزش خودمراقبتی جنسی به کودکان در شبکه‌های «پویا» و «نهال» تلویزیون
مسعود میر/ خبر‌نگار
کار از سکوت و پنهان‌کاری و هیس‌گفتن گذشته است. خبر هولناک دوباره منتشر شده و دوباره خیلی‌ها در ذهنشان با خود اره داده‌اند و تیشه گرفته‌اند که بالاخره چه؟ باید چه کرد برای مصون ماندن کودکان و نوجوانان از آسیب‌های جنسی و شاید دوباره همین فردا خبری تیتر شود که شرمساری خواندنش هم کم نیست، چه رسد به واژه‌های تکمیلی پیرامونش. هیس! حادثه همین کنار گوش ماست، پس مراقب باشیم.
چه کنیم، چه‌کار کنیم
دوباره بحث بر سر اینکه آموزش‌های خود مراقبتی جنسی کار کدام نهاد و سازمان است بالا گرفته و خیلی‌ها همزمان برای به گردن گرفتن یا رد کردن وظیفه متولی‌‌گری این آموزش‌ها از گردن‌شان در تکاپو هستند. با این‌همه اما می‌توان تلویزیون را به‌عنوان پرمخاطب‌ترین رسانه دنیا، یکی از ستون‌های اصلی آموزش به شمار آورد. آموزش مراقبت‌های جنسی به کودکان و نوجوانان موضوع روز و یکی از نقاط وصل این آموزش‌ها با تلویزیون و شبکه‌های مختص گروه‌های سنی کودک است.
به همین بهانه با محمدسرشار و مدیر شبکه کودک سیما که 2 کانال پویا (با مخاطب خردسالان زیر 6سال) و نهال(برای مخاطبان 6 تا 12ساله) را مدیریت می‌کند، گفت‌وگو کردیم.
تلویزیون می‌تواند شروع‌کننده آموزش باشد
سرشار آغاز فعالیت کانال‌های تحت مدیریتش را درباره آموزش مراقبت‌های جنسی سال گذشته می‌داند و دلیلش را هم افشای یک پرونده اخلاقی مشابه با پرونده این روزهای یکی از دبیرستان‌های تهران ذکر می‌کند. او می‌گوید: «بحث امنیت اخلاقی کوچک سالان یکی از مباحث مهم آسیب‌های اجتماعی است که از سال96 آن‌را به‌طور جدی دنبال می‌کنیم. در این راستا ما از مجموعه‌های دولتی و خصوصی که تحقیقات، پژوهش‌ها و آموزش‌هایی در این زمینه داشته‌اند دعوت به همکاری کردیم و در مجموع به بسته برنامه‌هایی برای رده سنی خردسال و کودک در موضوع امنیت اخلاقی رسیدیم.»
سرشار البته تأکید می‌کند که در مبحث آموزش مراقبت‌های جنسی به کودکان مجموعه‌های مختلفی باید ایفای نقش کنند و تلویزیون می‌تواند یکی از این مجموعه‌ها باشد.
او معتقد است: «به غیر از تلویزیون، رسانه‌های تعاملی هم می‌توانند بسیار مؤثر باشند.» و در توضیح رسانه‌های تعاملی می‌گوید: «این رسانه‌ها در واقع رسانه‌هایی هستند که می‌توانند به افراد کمک کنند تا محتواهای مورد نیاز را انتخاب کنند. مثلا می‌توان با فیلم‌های کوتاه و آیتم‌های آموزشی مختلف به والدین خوراک مورد نیاز را داد تا آن‌را به فراخور ویژگی فرزندشان برای او انتخاب کنند و نمایش دهند.» مدیر کانال نهال ادامه می‌دهد: «باید پذیرفت که تلویزیون اینگونه نیست و نباید از یاد ببریم که برنامه‌های تلویزیون با توجه به گستردگی تعداد مخاطب برای همه پخش می‌شود. در واقع ما می‌توانیم در تلویزیون شروع‌کننده بحث باشیم و باید حتما این موضوع را مدنظر قرار دهیم که برنامه‌ای تولید کنیم تا برای کل جامعه عمومیت داشته و مثلا در همین مورد خاص آسیب‌های جنسی، به‌گونه‌ای باشد که کودکانی که در معرض این آسیب هستند هم دچار بدآموزی نشوند.»
خودت را بشناس، خودت را مدیریت کن
«در رده خردسال شناخت اعضای بدن و کارکردهای آن، شناخت افراد قابل اعتماد و مهارت نه گفتن به درخواست‌هایی که مخالف آموزش‌های داده شده به خردسال است، اساس آموزش‌های ما را در برنامه‌سازی دربرمی‌گیرند. در رده کودک مبحث مهارت خود مدیریتی مطرح است و اینکه اگر کودک 6 تا 12ساله در موقعیت ناخوشایند قرار گرفت چه کند؟ مثلا اینکه اگر راننده سرویس مدرسه از مسیر غیرعادی همیشگی می‌رود چه کنند یا اگر معلم خواسته‌ای دارد که طبق پروتکل آموزشی آن کودکان نیست چه کنند؟ این مسائل در واقع همان نکاتی است که ما در تلویزیون و به‌اصطلاح روی آنتن می‌توانیم آموزش دهیم تا کودکان و خردسالان در معرض آسیب آموزش ببینند و بیاموزند.»
سرشار حرف هایش را اینگونه ادامه می‌دهد: «خب حالا اگر ما در بحث آموزش مراقبت‌های جنسی پایمان را فراتر بگذاریم با توجه به گستردگی مخاطب آن‌وقت تکلیف کودکانی که در معرض آسیب نیستند و به‌اصطلاح غیرمعرض‌ها چیست؟ آیا آنها دچار ترس و احساس عدم‌امنیت نمی‌شوند؟»
مدیر کانال تلویزیونی پویا حلقه وصل این آموزش‌ها را توجه بیشتر به رسانه‌های تعاملی و همکاری مربیان و والدین برای افزایش مراقبت‌های کودکان می‌داند. سرشار معتقد است: «مربیان و والدین می‌توانند به‌طور دقیق مهارت کودکان و ضعف‌های آنها را شناسایی و محتواهای آموزشی مورد نیازشان را به‌طور محدود و خصوصی برایشان پخش کنند.»
مامان گلی؛ تنها امید مایی
محمد سرشار در پاسخ به این سؤال که چه برنامه یا برنامه‌هایی در دو کانال تلویزیونی نهال و پویا با موضوع آموزش مراقبت‌های جنسی پخش می‌شوند می‌گوید: «هم‌اکنون برنامه تلویزیونی مامان گلی که در گروه خردسال شبکه کودک تولید می‌شود متمرکز‌ترین برنامه ما در بحث آموزش‌های رفتاری است که در کانال پویا پخش می‌شود.»
او همچنین درباره میزان صراحت چنین برنامه‌هایی در شبکه‌های تلویزیون و به‌خصوص شبکه کودک هم معتقد است: «به هر حال ما نمی‌توانیم امنیت روانی کسانی را که در معرض آسیب نیستند به‌هم بزنیم و آنها را بیخود بترسانیم. در واقع آموزش مهارت‌ها به افراد در معرض آسیب نباید مایه بدآموزی کودکانی باشد که در معرض آسیب قرار ندارند.»
سرشار تأکید می‌کند: «من و همکاران جست‌وجوهای فراوانی درباره برنامه‌های آموزشی مشابه در تلویزیون‌های دنیا داشته‌ایم و به صراحت می‌گویم هیچ برنامه‌ای وجود ندارد که در قالب آموزش، آسیب‌های جنسی را خیلی صریح به کودکان گوشزد کند ولی ویدئوها و برنامه‌های آموزشی محدود بسیاری در دنیا با هدف آموزش مراقبت‌ها و خودمراقبتی جنسی تولید شده‌اند.»
در همینه زمینه :
