5 نکته از انتخابات پرچالش هیأت رئیسه مجلس

فرزانه آیینی|خبر‌نگار:

سومین انتخابات هیأت رئیسه مجلس دهم، یک رقابت درون پارلمانی قابل تامل و بی‌سابقه بود، رقابت نزدیک علی لاریجانی و محمدرضا عارف از یک سو و افزایش آرای عارف نسبت به سال اول انتخابات هیأت رئیسه مجلس دهم در برابر کاهش چشمگیر آرای لاریجانی در همان سال از سوی دیگر و البته وامدار شدن لاریجانی به طیف تندروی بهارستان برای ابقا در سکانداری بهارستان ازجمله مواردی بوده که در روزهای‌های گذشته مدام بر آنها تأکید شده و در شرح‌شان تحلیل‌های بسیاری در رسانه‌ها منتشر شده است. جدای از سایه انتخاب رئیس مجلس و حواشی آن در انتخابات نهم خرداد‌ماه، ترکیب جدید هیأت رئیسه از ابعاد مختلفی قابل بررسی است ؛ عدم‌راهیابی زنان و اقلیت‌های دینی و مذهبی، سهم فراکسیون‌های سیاسی مجلس در کرسی‌های این جایگاه و چرایی عدم‌تبعیت کامل اعضای فراکسیون از لیست‌های مستقل ارائه شده ازجمله این موارد است.

اول؛ 36نماینده وارد گود رقابت شدند

بنای فراکسیون‌های سیاسی مجلس (امید، مستقلین و ولایی) برای ورود در انتخابات هیأت رئیسه ارائه فهرست‌های 12نفره مستقل بود به این معنا که فراکسیون‌های مذکور برای همه 12کرسی هیأت رئیسه شامل ریاست، 2نایب‌رئیسی، 6دبیری و 3ناظر هیأت رئیسه کاندیداهای مستقل داشتند. براین اساس رسما 36نفر از نمایندگان در 3 فهرست برای تصدی 12جایگاه هیأت رئیسه وارد گود رقابت شدند. (البته جمعی از نمایندگان نیز مستقل به میدان آمدند و اعلام کاندیداتوری کردند که هیچ کدام موفق به ورود به هیأت رئیسه نشدند)

دوم؛ وامداری لاریجانی به ولایی‌ها

 انتخاب رئیس مجلس از میان 3کاندیدا- علی لاریجانی، محمدرضا عارف و حمیدرضا حاجی بابایی- رقابتی سنگین را در صحن علنی دامن زد؛ رقابتی که از دل ائتلاف یکباره ولایی‌ها با مستقلین لاریجانی را بر مسند ریاست مجلس نشاند تا برای یازدهمین سال پیاپی سکاندار مجلس شود. در این رقابت رأی کامل امیدی‌ها به عارف که در دور اول انتخابات عیان شد 114رای بود و در مرحله دوم به 123رای ارتقا یافت.

سوم؛ چرا امیدی‌ها به 12گزینه فهرست فراکسیون رأی ندادند

بعد از پیروزی علی مطهری و مسعود پزشکیان از سهم فراکسیون امید در انتخابات نواب رئیسی که به مرحله 6منشی و 3ناظر هیأت رئیسه رسید رقابت‌ها رنگ و بوی دیگری پیدا کرد، به‌رغم بنای فراکسیون‌ها برای ورود فراکسیون و مستقل اما نتیجه انتخابات به‌گونه دیگری رقم خورد. هرچند که انتظار می‌رفت کاندیداهای امید با همان حداقل 114رای دور اول عارف پیشتاز دیگر کرسی‌ها باشند اما از 9کرسی باقی مانده 3کرسی به آنها رسید و 6کرسی سهم ولایی‌ها و مستقلین شد.

 به‌دلیل عدم‌تبعیت اعضای فراکسیون امید از تصمیم فراکسیون برای ورود مستقل به انتخابات تنها علیرضا رحیمی با 104رای، محمد‌علی وکیلی با 134رای و علی‌اصغر یوسف‌ن‍ژاد با 129رای در جایگاه دبیران هیأت رئیسه وارد شدند و 6کاندیدای دیگر آنها یعنی حمیده زرآبادی با 80رای، زهرا ساعی 59رای، عبدالکریم حسین‌زاده 86رای و در بخش دبیران هیأت رئیسه پروانه سلحشوری با 65رای، فرید موسوی هم با 65رای و حسن لطفی – رای وی اعلام نشده - در بخش ناظران هیأت رئیسه ناکام ماندند. آخرین رأی برای ورود به بخش دبیران هیأت رئیسه 95رای و متعلق به رنجبر‌زاده بود و در بخش ناظرین هم محمد آشوری تازیانی با 89رای سومین ناظر هیأت رئیسه شد.

چهارم؛ چرا زنان ناکام ماندند؛ خواستیم ولی نشد

عدم‌تبعیت اعضای فراکسیون امید از فهرست این فراکسیون سبب ناکام ماندن دوباره زنان برای ورود به جایگاه هیأت رئیسه شد و از سوی دیگر هرچند که امید‌ها با تصاحب 5کرسی اکثریت را در هیأت رئیسه به نام خود زدند اما اگر از لیست فراکسیون تبعیت می‌کردند شمار کرسی‌هایشان بیشتر می‌شد، همین امر سبب ابراز گلایه‌هایی از سوی برخی اعضای فراکسیون امید به‌ویژه نمایندگان زن امید شده است.

 درهمین راستا هم پروانه سلحشوری، رئیس فراکسیون زنان در یادداشتی به مغفول ماندن زنان در ورود به هیأت رئیسه به‌دلیل عدم‌حمایت فراکسیون امید واکنش نشان داده و نوشته است: برای نوشتن این یادداشت تردید داشتم اما به این نتیجه رسیدم که بنویسم. وی نوشت: حضور 3 عضو فراکسیون برای جایگاه دبیری، این خوشحالی را دو چندان کرد، هر چند رأی نیاوردن خانم‌ها ساعی و زرآبادی و آقای حسین‌زاده تنها کاندیدای اهل‌سنت، همه را اندوهگین کرده بود. برای سمت کارپردازی هم من و دیگر همکاران امیدی کاندیدا، رأی لازم را نیاوردیم. بالاترین رأی برای کارپردازی ۹۶رأی بود از تعداد اعضای فراکسیون امید کمتر و این نشان می‌داد که متأسفانه اعضای فراکسیون امید تشکیلاتی عمل نکرده‌اند.»

 او در ادامه یادداشتش آورده است که سال اول مجلس، با معرفی خانم‌ها جلودارزاده و مافی حضور پیدا کردند و نشد. سال دوم فقط خانم اولادقباد را معرفی کردیم که با بدعهدی سایر فراکسیون‌ها نشد. این بار فراکسیون امید مستقل شرکت کرد باز هم نشد و امسال خود امیدی‌ها به خانم‌ها رأی ندادند. دقیقا همانطور که روحانی گفت می‌خواستیم ولی نشد. از اینکه رأی نیاوردم اصلا ناراحت نیستم، حتی احساس شکست هم نمی‌کنم. زیرا برای من تجربه گرانبهایی بود.از همکاران امیدی و غیرامیدی که رأی ندادند سپاسگزارم که مرا متوجه این ساختند که هنوز مردانی هستند که حضور زنان را در عرصه سیاست و مدیریت برنمی‌تابند که متأسفانه اصلاح‌طلب و اصولگرا نمی‌شناسد.

فاطمه سعیدی نماینده تهران و دیگرعضو فراکسیون امید هم در همین راستا در گفت‌وگویی با اعتماد آن‌لاین با انتقاد از عدم‌حضور زنان در هیأت رئیسه مجلس، گفته است: آقایان به خانم‌های مجلس رأی ندادند و باید از آنها پرسید که چرا میان 5کاندیدای زن برای کرسی دبیری و یک کاندیدای زن برای کارپردازی حداقل یک خانم را انتخاب نکردند. وی معتقد است که به‌نظر می‌رسد آقایان تاب این را نمی‌آورند که یک زن در هیأت رئیسه مجلس باشد.

پنجم؛ تنها زنی که سابقه حضور در هیأت رئیسه را دارد

در 10 دوره گذشته مجلس تنها سهیلا جلودار‌زاده در مجلس ششم موفق به حضور در جایگاه هیأت رئیسه شد و از آن زمان تاکنون هرگز زنی موفق به تصاحب کرسی‌های هیأت رئیسه نشده است. به‌دنبال ناکام ماندن زنان در ورود به هیأت رئیسه و عدم‌تصاحب کرسی در بخش ناظران هیأت رئیسه از سوی فراکسیون امید چرایی عدم‌تبعیت فراکسیون امید که بیشترین آرا و همگرایی را در جلسه نهم خرداد‌ماه در اختیار داشت مطرح می‌شود، امری که به گفته عبدالرضا هاشم‌زایی دیگر عضو فراکسیون امید نیازمند بررسی وی‍ژه در هیأت رئیسه فراکسیون امید است.  او با تأکید بر اینکه چرا اعضای فراکسیون امید به فهرست رأی ندادند دلایل زیادی را برشمرد و گفت: فکر می‌کنم که اگر فراکسیون دراین باره اعلام نظرکند بهتر خواهد بود. وی گفت: در مورد ورود زنان به جایگاه هیأت رئیسه هم هرچند من و بیشتر اعضای فراکسیون امید به 3گزینه معرفی شده یعنی خانم‌ها سلحشوری، زر‌آبادی و ساعی رأی دادیم اما فکر می‌کنم اکثریت نمایندگان نگاه مردسالارانه‌ای به کرسی‌های هیأت رئیسه دارند.  محمودی شاه‌نشین، نماینده شهریار و دیگر عضو فراکسیون امید هم عدم‌رای کامل به فهرست امیدی‌ها را قابل پیش‌بینی می‌داند و به همشهری می‌‌گوید: در مجلس هرچند نمایندگان به فراکسیون‌های سیاسی متعهد هستند اما در نهایت براساس نظر شخصی‌شان تصمیم‌گیری می‌کنند چرا که انتخاب‌هایشان بر آمده از شناخت‌شان از افراد است و بابت این انتخاب باید به وکلایشان پاسخگو باشند. شاه‌نشین معتقد است: چون تعهدی برای رأی فراکسیون وجود ندارد و ضمانتی برای تحقق این وعده یعنی رأی دادن فراکسیون به یک لیست از نمایندگان گرفته نمی‌شود به همین دلیل تضمینی هم وجود ندارد که لیست مشخصی با رأی اکثریت انتخاب شود.