یادداشت
مهندسی؛ علم ظرفیت‌های پنهانی
عباس شعبانی*
پنجم اسفندماه، در تقویم رسمی به روز بزرگداشت یکی از سرآمدان حکمت و ریاضی و نجوم و البته یکی از مشهورترین دانشمندان ایرانی در روزگار پس از طلوع اسلام اختصاص یافته است. روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی، البته روز مهندسی نیز نام گرفته تا از این رهگذر، مرتبه علمی مهندسان ایرانی ارج نهاده شود. برای مدیران شهری تهران به‌عنوان کلانشهری که دهه‌ها ست در مسیر توسعه و تکمیل زیرساخت‌های عمرانی قرار دارد، روز مهندسی مناسبتی کم‌اهمیت نیست. تهران تاکنون شاهد تحقق چشم‌اندازهای چند سند توسعه بوده است و آنچه امروز به‌عنوان مجموعه زیرساخت‌ها و امکانات عمرانی این کلانشهر می‌شناسیم، دست‌کم در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی حاصل تلاش مهندسان ایرانی بوده است. امسال روز مهندسی را در حالی گرامی می‌داریم که در نتیجه اقدامات معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران طی 18ماه گذشته، تعداد قابل‌توجهی از پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی به بهره‌برداری رسیده، پروژه‌های مرمت آسفالت معابر تسریع شده و کار حیاتی مقاوم‌سازی پل‌ها با قوت ادامه دارد. در همین مدت تعداد قابل توجهی از تقاطع‌های غیرهمسطح پایتخت تکمیل شده است؛ امری که با کاهش چشمگیر مسافت سفرهای درون‌شهری، اقدامی اساسی در جهت کاهش آلودگی هوا به شمار می‌آید. مقصود از بیان این گزاره‌ها البته ارائه گزارشی از عملکرد عمرانی دوره ششم مدیریت شهری نیست. درست در شرایطی که به‌زعم برخی از کارشناسان، ظرفیت فعالیت‌های عمرانی در تهران به مرز اشباع رسیده بود، تلاش برای تکمیل تقاطع‌های موجود نشان داد که این شهر برای برخورداری از سطح توسعه‌یافته‌تری از امکانات عمرانی، هنوز راه درازی پیش‌رو دارد.
با آغاز دوره ششم مدیریت شهری پایتخت، مجموعه تقاطع‌های غیرهمسطحی که طی سنوات گذشته در شبکه طویل بزرگراه‌ها احداث شده‌اند، زیر ذره‌بین کارشناسان حوزه معاونت فنی و عمرانی شهرداری تهران قرار گرفت تا به‌واسطه اقدامات عمرانی، کارکرد ترافیکی مناسب‌تری پیدا کنند. مطالعات همین کارشناسان روی 443تقاطع غیرهمسطح شهر تهران، نشان می‌دهد 98تقاطع غیرهمسطح شبکه معابر بزرگراهی پایتخت در مجموع دچار کمبود 249حرکت گردشی است؛ امری که بالغ بر 730کیلومتر گردش اضافی را به سفرهای درون‌شهری پایتخت‌نشینان تحمیل کرده است.
در واقع تلاشی که تاکنون در مورد 12تقاطع به نتایجی عینی و اثربخش ختم شده و حدود 86کیلومتر از طول سفرهای درون‌شهری کاسته است، از روز نخست بر این تحلیل منطقی استوار بود که شبکه معابر موجود شهر تهران، دارای ظرفیت‌هایی پنهانی است که می‌توان با شناسایی و بهره‌گیری از آنها برخی از مشکلات موجود را در مقاطع زمانی کوتاه‌مدت و میان‌مدت برطرف ساخت. مراد از این یادآوری تأکید بر این واقعیت اساسی است که مهندسی، علم شناسایی و بهره‌گیری از همین ظرفیت‌های پنهانی است، به‌ویژه در شرایطی که راهبری پروژه‌های عمرانی با توجه به ارتقای سطح پیچیدگی‌های فنی، نوآوری‌های فناورانه و راهکارهای نوین تامین منابع مالی، هر روز مهارت‌های مدیریتی پیشرفته‌تری را طلب می‌کند. از این منظر، مهندسان یا ظرفیت جدیدی خواهند ساخت یا در مجموعه داشته‌ها و پنداشته‌های خود ظرفیتی پنهان خواهند یافت!
*معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران
در همینه زمینه :
