روز باشکوه شهر کوچک

لیلی خرسند

شهر 2چهره متفاوت دارد. سبزی نخل‌های سربرافراشته زندگی‌ را تداعی می‌کند، زندگی استقامت و قدرت را. و خاک؛ خاکی که از هویت کویری شهر می‌گوید. مردمان بم هم مانند شهرند؛ لبخند سبزشان به مهربانی دعوتت می‌کنند و چشم‌هایشان... نگاه‌ کردن به چشم‌هایشان جسارت می‌خواهد و دلی سنگ. انگار غمی ابدی بر چشم‌ها و نگاهشان نقش بسته، غمی که با بزرگ‌ترین شادی‌ها هم فراموش نمی‌شود، غمی که بیش از 2دهه‌ است به دوش می‌کشند. بتول‌خانم می‌گوید: «ما فقط زنده‌ایم.» بتول و زنان دیگر روی سکوهای ورزشگاه فجر نشسته‌اند و منتظر شروع مراسم اهدای جام قهرمانی هستند. سکوها بیشتر از اینکه پر باشند، خالی‌اند. بتول خانم از علاقه‌اش به فوتبال می‌گوید و از علاقه‌اش به تیم دختران خاتون بم. او گلایه دارد: «دختر همسایه‌مان من را خبر کرد که امروز مراسم است. اگر اطلاع‌رسانی می‌کردند الان اینجا غوغا بود.» ‌میترا خانم که دخترها را با خودش به استادیوم آورده، فوتبالی نیست اما دلش شادی می‌خواهد. خاتون و دخترانش تنها بهانه شادی بمی‌ها هستند: «ما اینجا هیچ تفریحی نداریم، نه سینما، نه تئاتر و نه حتی یک پارک خوب. هرجا که مراسم باشد، می‌رویم.» برعکس ‌میترا که فوتبالی نیست، بتول‌خانم با دیدن فوتبال سر ذوق می‌آید و دلش می‌خواهد خودش هم پا به توپ شود:‌ «با این سن خجالت نمی‌کشم، اگر وقت داشتم بازی می‌کردم.» به جای خودش دخترهایش را تشویق می‌کند که فوتبالیست شوند. بتول فوتبال را بهانه‌ای برای شاد بودن می‌داند: «شما نمی‌دانید مردم اینجا مثل روح‌‌‌اند، افسرده‌اند، انگار مرده‌اند.»
روح مردم همان 20سال پیش مرده و فوتبال بهانه‌ای برای زنده نگه داشتن آنهاست. قبل از زلزله، مرضیه جعفری سرمربی تیم بم بود. او 12بازیکنش را از دست داد ولی دوباره از روی همان خرابه‌ها فوتبال را از سر گرفت تا ناجی مردم شود و زندگی‌ را به آنها برگرداند و حالا 2سالی است که غم خود او با از دست دادن برادر و پسرش تازه شده است. برای او که به‌دنبال بهانه‌ای است تا اشک‌هایش جاری شود، بم و مردمش باارزش‌ترین‌ها هستند: «مردم شهر خوشحال باشند، برای من کافی است.» تیم قرار است نهمین جام را بالای سر ببرد و جعفری می‌گوید: «خوشحالم که جلوی مردم سربلندم. آنها هنوز داغدارند و ما همه کار می‌کنیم تا خوشحالشان کنیم.»
محمد و چند پسربچه‌ دیگر تنها مردان روی سکوها هستند. برخلاف فصل گذشته که برای جشن هشتمین قهرمانی بم در لیگ فوتبال زنان روی سکوها جای سوزن انداختن نبود و بمی‌ها خانوادگی به استادیوم آمده بودند، این بار ورود مردان ممنوع است، البته فقط روی سکوها. کنار چمن برای مهمانان ویژه، صندلی چیده‌اند و زن و مرد کنار هم نشسته‌اند. جعفری هم از این بابت ناراحت است: «متأسفم و نمی‌دانم چرا این تصمیم را گرفته‌اند.»
آسمان بم تاریک‌تر شده و روی سکوها کمی شلوغ‌تر. مادر فاطمه با چادر مشکی‌اش با چند دختربچه به زمین سبز چشم دوخته. خودش را مادر عطا میرزاده معرفی می‌کند، مربی تیم فوتبال زیر 17سال مس کرمان. او حرفه‌ای است و در همه بازی‌هایی که بم میزبان است، به ورزشگاه می‌آید: «برای دخترها کل می‌کشم.» بازیکنان را هم خوب می‌شناسد و بازی زهرا قنبری را بیشتر از بقیه می‌پسندد. شاکی است که چرا اجازه نداده‌اند مردم خانوادگی به ورزشگاه بیایند: «همه باید بیایند و حمایت کنند.» و به اینجا که می‌رسد سر درد دلش باز می‌شود: «مردم که تفریحی ندارند. بعد از زلزله فقط ساختمان‌ها محکم شد و دل‌ها هیچ‌وقت شاد نشد. چیزی نیست که بچه‌ها با آن خوشحال شوند و از زندگی لذت ببرند. حتی مدرسه بچه‌ها گاز ندارد و امسال در کلاس علاءالدین روشن کردند. نمی‌دانم چرا مسئولان در حق مردم بم کوتاهی می‌کنند و بیشتر از همه آموزش‌وپرورش.» و یاد روز زلزله می‌افتد: «عازم کربلا بودم و از سر ذوق صبح زود بیدار شدم. یک دفعه آسمان قرمز شد و زمین لرزید. بعد از آن دیگر کسی در شهر نماند. الان بیشتر مردم غریبند.» این روزها خاطرات زلزله خوی و ترکیه، خاطرات تلخ را برای مردم بم زنده کرده است: «نمی‌دانید با دیدن صحنه‌های زلزله چه عذابی می‌کشیم. یاد برادرزاده 17ساله‌ام می‌افتم که بعد از 48ساعت از زیرآوار پیدایش کردیم ولی فوت شد.»
همه‌‌چیز برای برگزاری مراسم آماده است. همه ترانه‌هایی که برای ایران و قهرمانان خوانده‌اند از بلندگوها پخش شده. مجری پشت تریبون می‌رود. از مسئولان شهر بم و سازمان لیگ برای اهدای جام و مدال دعوت می‌کند. بعضی‌ها گلایه می‌کنند که چرا مهدی تاج، رئیس فدراسیون به‌خودش زحمت نداده به بم بیاید و کنار تیم قهرمان باشد. بعضی‌ها هم سر انتخاب نایب‌رئیس زنان بحث می‌کنند. چند ساعت قبل مریم منظمی که قبلا نایب‌رئیس فدراسیون وزنه‌برداری و کشتی بود، به‌عنوان نایب‌رئیس جدید فدراسیون فوتبال معرفی شده و کارنامه ضعیف او زنان را نگران کرده است. روزهای قبل گفته می شد گلاره ناظمی، داور بین‌المللی انتخاب تاج است و حالا که او به عنوان مسئول برگزاری مسابقات در بم است، می‌گوید ترجیح می دهد به داوری ادامه بدهد.
مجری با القابی که به بازیکنان می‌دهد آنها را دعوت می‌کند روی سکوی شکیلی که برای اهدای جام درنظر گرفته شده بروند. منصوره طاهریان قبل از رفتن روی سکو، دست مرد موسپیدی را می‌بوسد. آن مرد، حاج‌‌علی طاهریان است، پدر منصوره. او از سال75 با راه‌اندازی تیم فوتسال، کنار زنان بم بوده: «آن سال‌ها فوتبال و فوتسال بازی کردن سخت بود و همه مخالف. اما من دنبال ورزش زنان بودم. ورزش خیلی خوب است ولی فوتبال یک چیز دیگر است.» قرار است بعد از مراسم جشنی باشد؟ جعفری می‌گوید: «نه، امسال به‌خاطر همدردی با مردم خوی جشن نداریم. به‌خاطر همین هم اطلاع‌رسانی نکردیم.»
همه تشویق می‌شوند اما برای یک نفر همه سنگ‌تمام می‌گذارند، برای جعفری که بم خودش را مدیون او می‌داند. جام روی دستان دختران بم و جعفری بالا می‌رود و برعکس همه مراسم‌هایی از این دست، فقط قهرمان است که روی سکو می‌رود و عکس یادگاری می‌گیرد و مسئولان کنار ایستاده‌اند. بالا رفتن جام با شادی همراه نیست. بمی‌ها که درد مردم خوی را تجربه کرده‌اند، دوست ندارند در بدترین روزهای آنها شادی کنند.
چند دختربچه برای عکس یادگاری وسط زمین آمده‌اند. فوتبالیست‌اند و قرار است آینده بم باشند. عالیه دروازه‌بان است و عاشق بازی نگین زندی مهاجم تیم است و در عوض فاطمه که مهاجم است از مهدیه مولایی دروازه‌بان تیم خوشش می‌آید: «خیلی متعصب است.» بتول خانم می‌گوید: «شاید این بچه‌ها دیگر بتوانند بدون خاطرات زلزله زندگی کنند.»

پایان با برد فنی
پانزدهمین دوره لیگ برتر چهارشنبه هفته پیش به پایان رسید و خاتون بم 3هفته قبل از اینکه مسابقات به پایان برسد، قهرمانی‌اش را قطعی کرد‌. طبق برنامه، آنها روز آخر باید در بم با تیم کیان نیشابور بازی می‌کردند اما این تیم در همان نیمه‌های فصل از ادامه مسابقات انصراف داد تا بم در روز بدون بازی جام بگیرد. این اتفاق بیش از همه به ضرر زهرا قنبری شد. او تا روز آخر با افسانه چترنور‌ بازیکن شهرداری سیرجان بر سر عنوان خانم‌گلی رقابت داشت. سیرجان هم در بازی آخر مقابل زارع‌باتری سنندج حاضر نشد و باخت فنی داد ولی چترنور با 24گل زده در صدر قرار گرفت. قنبری هم با 21گل در رده دوم ماند. غیراز بم و سیرجان که بدون بازی لیگ را به پایان بردند، فرا ایساتیس فارس تیم هشتم جدول هم به ایلام نرفت و مقابل پالایش گاز باخت فنی خورد.