ترافیک فیلم و‌کمبود متقاضی

بهروز قلی پور- روزنامه‌نگار

قبل از کرونا رسم بود که تهیه‌کننده‌ها و صاحبان آثار برای اکران عید سینماها با هم رقابت می‌کردند و در رسانه‌ها در وصف منصفانه‌نبودن فرصت اکران نوروزی داد سخن می‌دادند و به هر ترتیبی می‌خواستند که فیلم خودشان را راهی پرده کنند. نوروز1398 آخرین باری بود که چنین رقابت و تقاضایی وجود داشت. بعد از آن، با شیوع کرونا، سینما و اکران نوروزی‌اش از رونق افتاد. در نوروز1401، شورای صنفی نمایش که مهم‌ترین وظیفه‌اش تعیین فیلم‌های اکران بود، عملا از این کار کنار گذاشته شد و شورایی تازه‌تاسیس به نام شورای جایگزینی عهده‌دار وظیفه تعیین فیلم‌های نوروزی شد. وضعیت اکران نوروزی1402 هم گویا از این قاعده مستثنی نیست و مطابق شنیده‌ها قرار است براساس پیشنهاد شورای صنفی نمایش، در نهایت، شورای راهبردی اکران فیلم در این‌باره تصمیم‌گیری کند. اعضای شورای راهبردی اکران عبارتند از: مدیرعامل خانه سینما، رئیس اتحادیه تهیه‌کنندگان سینمای ایران، رئیس کانون پخش‌کنندگان سینمای ایران، رئیس انجمن سینماداران، رئیس کانون کارگردانان، مدیرعامل مؤسسه سینما شهر و معاون نظارت و ارزشیابی و مدیرکل نظارت بر نمایش. ولی مسئله‌ای که فعلا پیش پای اعضای این شورا وجود دارد، این است که متقاضی چندانی برای اکران نوروزی وجود ندارد. از سوم فروردین1402، ‌ماه رمضان شروع می‌شود و قاعدتا تعداد معدود سینماروها در این‌ ماه کمتر هم می‌شود. در این وضعیت طبیعی است که فیلم‌های زیادی متقاضی اکران نباشند اکنون یکی از شلوغ‌ترین فصول اکران در سالیان گذشته باید به رخوتِ خلوتی خو کند.

   کمبود متقاضی

درباره این وضعیت، سعید خانی، تهیه‌کننده و پخش‌کننده سینما، با اشاره به اینکه در حال حاضر شرکت‌های پخش سینمایی با معضل نبود فیلم مناسب برای عرضه مواجه هستند، به مهر گفت: هرچند قرار است در این هفته فیلم سینمایی «خط استوا» را در سینماها اکران کنیم اما فیلم‌های دیگری نیز هست که همچنان فرصت اکران برای آنها فراهم نشده است. وی با اشاره به اینکه شرکت‌های پخش نیاز به محتوا برای ادامه فعالیت دارند، تأکید کرد: شرکت‌های پخش بدون محتوا- که در سینما همان فیلم است- هیچ کارایی‌ای ندارد. در واقع باید محتوا به‌دست پخش برسد تا شرکت‌های پخش بتوانند عرضه مناسبی‌ برای دیده‌شدن و موفقیت فیلم در گیشه داشته باشند. در حال حاضر بسیاری از تهیه‌کنندگان بخش خصوصی نگران شرایط فعلی اکران در سینماها هستند و تمایلی به اکران فیلم‌های خود ندارند، فیلم‌هایی نیز که در این دوره از جشنواره فیلم فجر حضور داشتند ‌فیلم‌های مخاطب‌پسندی نبوده و بسیاری از پخش‌کنندگان برای اکران این فیلم‌ها ترغیب نمی‌شوند.

   توجه به خواست مخاطب

خانی درباره اینکه پیش از برگزاری جشنواره فیلم فجر اعلام شده بود که اولویت اکران با فیلم‌های حاضر در این دوره است و در چنین شرایطی اکران فیلم‌های مدنظر پخش‌کنندگان به تعویق می‌افتد، گفت: فکر می‌کنم در حال حاضر شرایط اکران، ‌ سخت است وصاحبان فیلم‌ها هم تمایلی به اکران ندارند. ‌ فکر می‌کنم آن زمان یک حرفی زده شده اما مسئله اصلی در اکران عرضه و تقاضا‌ست و در چنین شرایطی اگر مخاطب علاقه‌مند به اکران فیلم‌های خارج از جشنواره است باید آن فیلم‌ها اکران شود.  متأسفانه دولت حتی در حوزه اکران فیلم‌ها نیز دخالت می‌کند، این در حالی است که وقتی مجوز اکران صادر می‌شود، زمان و چگونگی اکران فیلم به کارگردان و صاحب اثر مربوط می‌شود. مدیر شرکت پخش خانه فیلم ادامه داد: لازم است این را بدانیم که تعداد کمی فیلم برای اکران وجود دارد؛ چراکه صاحبان آثار تمایلی به نمایش فیلم خود ندارند. این در حالی است که از همین تعداد باز هم تعداد کمی پیش‌بینی می‌شود که اکران خوبی داشته باشند. در حال حاضر اکران فیلم‌های سینمایی به هیچ عنوان توجیه اقتصادی ندارد. به‌عنوان مثال، فیلم سینمایی «دوزیست» در سال۹۸ با هدف اکران در سال۹۹ تولید شد، اما با شیوع کرونا و تعطیلی سینماها، این فیلم بیش از ۲سال اکران نشد و البته چاره‌ای نیز جز آن نداشتیم. هرچند این فیلم اکران شد و 3‌ برابر هزینه تولید، فروش داشتیم.

   ذائقه‌ای که باید تغییر کند

اینطور که از شواهد و قرائن پیداست، فرصت اکران نوروز1402 را باید ازدست‌رفته تلقی کرد، اما از الان تصمیم‌گیرندگان و مسئولان باید برای اکران عید فطر فکری کنند تا صاحبان آثار بتوانند بدون ابهام برای اکران فیلمشان برنامه‌ریزی کنند. البته عده‌ای از مسئولان سینما قائل به تغییر ذائقه مردم و آشناکردن آنها با فیلم‌های تازه هستند. جلیل شعبانی، تهیه‌کننده فیلم «سرهنگ ثریا»، به ایسنا گفت: در حال حاضر چند فیلم کمدی در حال اکران هستند که سینمادارها نمایش آنها را در عید1402 هم ادامه می‌دهند و این نگرانی برای تهیه‌کننده‌های دیگر وجود دارد که نمایش فیلمشان در این مقطع چه سرنوشتی پیدا می‌کند به‌خصوص فیلم‌های جشنواره که کمدی هم در میان آنها نبود و فیلم‌هایی که ساخته شده‌اند شاید با این فیلم‌های کمدی نتوانند رقابت کنند. به همین دلیل فکر می‌کنم این هم عاملی برای کم‌شدن استقبال از اکران نوروزی است. وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به لزوم تغییر ذائقه سینماروها، گفت: معتقدم که سطح کیفی فیلم‌ها باید بالا برود و ذائقه تماشاچی عوض شود، چون آنها عادت کرده‌اند که فیلم کمدی ببینند ولی این شرایط در حال تغییر است و کم‌کم مردم عادت می‌کنند که فیلم‌های پلیسی را نیز دنبال کنند، مثل آنچه در شبکه نمایش خانگی عرضه شده است؛ بنابراین ژانرهای متعددی هستند که می‌توانند جایگزین فیلم‌های کمدی در سینما شوند ولی قاعدتا باید با‌کیفیت ساخته شوند. ‌