گزارش
نشانه‌های افول سلطه‌گری با همگرایی ایران،چین و روسیه
همگرایی روزافزون ایران، چین و روسیه در حوزه‌های مختلف، نوید‌دهنده شکل‌گیری مختصاتی جدید برای نظم نوین جهانی است
علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار
شاید زمانی که فرانسیس فوکویاما، نظریه‌پرداز آمریکایی با پدیدار شدن چشم‌انداز پایان جنگ‌سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروری، دکترین سیاسی خود، مبتنی بر «پایان تاریخ بر مبنای ایدئولوژی لیبرال دمکراسی آمریکای شمالی – اروپای‌غربی» را ارائه می‌داد (1989)، گمان نمی‌کرد حدود 3دهه بعد ضمن اذعان به «پایان هژمونی جهانی آمریکا»، بگوید که این پایان خیلی زود فرارسیده‌است. اعتراف فوکویاما درحالی‌است که چندسالی می‌شود نظریه‌پردازان مشهور غربی، مانند نوام چامسکی، امانوئل والرشتاین، جیمز پتراس و... بر آغاز دوران پساآمریکایی تأکید می‌کنند؛ عصری که با مختصات نوینی برای نظم جهانی در حوزه‌های مختلف همراه است.در این میان ناظران تحولات بین‌المللی بر این اعتقادند که افزایش روزافزون همکاری‌های راهبردی میان روسیه، ایران و چین، از مهم‌ترین نشانه‌های افول هژمونی آمریکا به‌حساب می‌آید و بخش قابل‌توجهی از مختصات نظم نوین جهانی ناشی از همکاری‌های استراتژیک این 3کشور خواهد بود؛ موضوعی که هراس واشنگتن را به‌دنبال داشته و مقام‌های کاخ‌سفید هم نتوانسته‌اند در موضع‌گیری‌های اخیر خود، ترس از تأثیرگذاری روزافزون مثلث راهبردی مسکو – تهران - پکن را پنهان کنند.سفر راهبردی اخیر رئیس‌جمهور ایران به چین باهدف نهایی کردن برنامه جامع همکاری‌های 25ساله 2کشور و چند دیدار روسای‌جمهور ایران و روسیه در بیش از یک سال گذشته و گسترش همکاری‌های راهبردی 2کشور در حوزه‌های مختلف همگی شاهدی بر این مدعاست که نظم نوین جهانی، با گذر از یکجانبه‌گرایی قدرت‌های غربی، در پرتو منطقه‌گرایی نوین قدرت‌های نوظهور شرق درحال پدیدار شدن است.
ماهیت نظم نوین جهانی
امروز بخش قابل‌توجهی از پژوهشگران و ناظران بین‌المللی معتقدند کاهش تدریجی قدرت نسبی آمریکا در ساختار جهانی و ظهور نشانه‌های ایجاد نظم‌نوین جهانی مبتنی بر شاخص‌های چندجانبه‌گرایانه، از مهم‌ترین شاخصه‌های تحولات جهانی در دهه اخیر به‌حساب می‌آید. با وجود اینکه پس‌از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا عنوان «هژمون جهان» را کسب کرد، اما طی این سال‌ها تعدادی از بازیگران معترض به نظم یکجانبه جهانی مبتنی بر رویکردهای غرب‌گرایانه، تلاش کردند جهان را از ساختار تک‌قطبی خارج و نظم نوینی را پایه‌ریزی کنند؛ رویکردی که در سال‌های اخیر با برنامه‌ریزی و ساختارمندی منسجم‌تری ازسوی روسیه، ایران و چین پیگیری شده‌است.
مختصات نظم نوین جهانی
همگرایی ایران و چین
سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به پکن و مذاکرات انجام شده به‌منظور نهایی کردن اجرای برنامه جامع همکاری‌های 25ساله 2کشور، شاهدی بر این مدعاست که تهران و پکن از آمادگی لازم برای برداشتن گام‌های مؤثر در مسیر شکل‌دهی به نظم‌نوین جهانی برخوردارند. توسعه همکاری‌های ایران و چین یکی از بارزترین نمودها در بی‌اثرسازی تحریم‌ها، به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین ابزارهای سلطه‌گری آمریکا به‌شمار می‌رود. عرصه گسترده تعریف شده در همکاری‌های دوجانبه نشان می‌دهد هژمون غربی درحال از دست دادن قدرت تأثیرگذاری خود در معادلات جهانی و منطقه‌ای است و قدرت‌های نوظهور جهانی و منطقه‌ای مانند ایران و چین، درصدد ساختارسازی نوینی در عرصه جهانی هستند؛ عرصه گسترده همکاری‌های تهران-پکن نمودی از این راهبرد است.
حمایت از ارتقای توسعه بومی و شکوفایی اجتماعی-اقتصادی
تعهد دوجانبه به احترام نسبت به تمامیت‌ارضی یکدیگر
مبارزه مشترک با تروریسم و افراط‌گرایی
استقبال از ابتکارات دوجانبه برای حفاظت از صلح و امنیت منطقه‌ای
تقویت ارتباطات راهبردی در حوزه دفاعی و برگزاری رزمایش‌های مشترک
توسعه همکاری‌های دوجانبه در حوزه اقتصادی، صنعتی، غذایی، کشاورزی، حمل‌ونقل، انرژی، فناوری و...
گسترش همکاری‌ها در راستای ابتکار «راه ابریشم جدید» چین
گسترش همکاری‌های ایران و روسیه
در بیش از یک‌سال گذشته ایران و روسیه گام‌های قابل‌توجهی در مسیر گسترش همکاری‌های دوجانبه برداشته‌اند؛ موضوعی که در چارچوب موافقتنامه جامع همکاری‌های 20ساله 2کشور تبلور ویژه‌ای یافته‌است. استمرار رفت‌وآمدهای دیپلماتیک 2کشور در سطوح مختلف و پیگیری اجرای برنامه‌های همکاری‌های مشترک در حوزه‌های متکثر نمودی از آمادگی دوطرف برای شکل‌دهی به نظم نوین جهانی است. این موضوع، اکنون که تهران و مسکو با تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا و غرب مواجه هستند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و کارشناسان معتقدند مهم‌ترین دستاورد تقویت مناسبات راهبردی تهران – مسکو، خنثی‌سازی تحریم‌هاست که مهم‌ترین ابزار هژمونی آمریکا به‌شمار می‌رود. در این میان عرصه‌های گوناگون همکاری‌های 2کشور شاهدی بر این مدعاست.
پایان دادن به انحصار دلار در مبادلات از طریق اتصال پیام‌رسان‌های بانکی دوطرف که امکان ارتباط مستقیم میان بانک‌های ایران و روسیه و 13کشور جهان را فراهم می‌کند.
توسعه همکاری‌های دفاعی-نظامی
اجرای راهبردهای نوین برای همکاری‌های گسترده در عرصه منطقه‌ای؛ به‌ویژه در حوزه خلیج‌فارس و آسیای‌مرکزی
توسعه همکاری‌های حمل‌ونقل از فراخور تکمیل کریدور شمال-جنوب
افزایش سطح همکاری‌ها در حوزه انرژی
تعامل مستمر دوجانبه با هدف مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی
در همینه زمینه :
