افراد نق‌زن چه مشخصاتی دارند؟همیشه وسط معرکه‌ها و اتفاقات سخت جامعه، زبانشان باز می‌شود و درست وقتی بقیه کار می‌کنند، آنها حرف می‌زنند؛ حرف‌های به درد بخور و گره بازکن هم از دهانشان نمی‌شنوید. فقط نق می‌زنند و از زمین و زمان طلبکارند. برخلاف عموم ایرانیان که به مدارا، تحمل و تسامح شهره‌اند، این گروه به همیشه طلبکار بودن و غرزدن به عالم و آدم عادت دارند. این جماعت نق‌نقو تقریباً در تمام جمع‌های آشنا و ناشناس و در دانشگاه، مهمانی و تاکسی پیدا می‌شوند و از سیر تا پیاز زندگی در ایران شکوه دارند و نق
تیپولوژی نق زدن
همیشه وسط معرکه‌ها و اتفاقات سخت جامعه، زبانشان باز می‌شود و درست وقتی بقیه کار می‌کنند، آنها حرف می‌زنند؛ حرف‌های به درد بخور و گره بازکن هم از دهانشان نمی‌شنوید. فقط نق می‌زنند و از زمین و زمان طلبکارند. برخلاف عموم ایرانیان که به مدارا، تحمل و تسامح شهره‌اند، این گروه به همیشه طلبکار بودن و غرزدن به عالم و آدم عادت دارند. این جماعت نق‌نقو تقریباً در تمام جمع‌های آشنا و ناشناس و در دانشگاه، مهمانی و تاکسی پیدا می‌شوند و از سیر تا پیاز زندگی در ایران شکوه دارند و نق می‌زنند. آنها این گزافه‌گویی از کاستی‌ها، کجی‌ها و نقاط منفی را با نیت اصلاح امور و نقد اصولی مطرح نمی‌کنند، بلکه با نق‌نق کردن، شرایط را از آنچه هست، ده‌ها بار دشوارتر نشان می‌دهند و با ایجاد فضای یأس و ناامیدی نه‌تنها روان دیگران را می‌آزارند، بلکه اصلاح امور جامعه را به‌واقع دشوارتر می‌کنند. گزارش زیر شرحی است بر ریز و درشت شیوه گفتمان افراد غرغروی نق‌زن.
چه گروه‌هایی نق‌زن هستند؟
افراد نق‌زن و غرغرو در هر گروه و طیفی پیدا می‌شوند و نمی‌توان ادعا کرد فقط آدم‌های صاحب منصب و دارای مسئولیت اهل نق زدنند یا کسانی که مسئولیت و امکاناتی ندارند، مدام نک و نال می‌کنند و نق می‌زنند. افراد نق‌زن را می‌توان در میان مردم، چهره‌ها و سلبریتی‌ها و حتی مسئولان پیدا کرد. البته در هر طیفی این اشخاص همیشه نالان، معدودند و جزو اکثریت به شمار نمی‌آیند، اما تقریبا همیشه در جمع‌های مختلف وجود دارند و می‌توانند عده‌ای را با خود همراه کنند.
طیف‌های مختلف چگونه غر می‌زنند؟
مردم پایه کار و مردم نق‌زن
شاید تصور کنیم در بزنگاه‌ها و دشواری‌های جامعه از مردم، کار و کمکی برنمی‌آید و برای تخلیه نگرانی و التهاب درونشان چاره‌ای جز نق‌زدن ندارند، اما نگاهی به عملکرد مردم در موقعیت‌های مختلف نشان می‌دهد همه آنها رفتاری مشابه ندارند؛ عده‌ای تا باخبر می‌شوند در گوشه‌ای از محله، شهر یا کشورشان اتفاقی خوش یا ناخوشی افتاده، پاشنه‌ور می‌کشند و با هر چه در چنته دارند به میدان می‌آیند تا گوشه‌ای از کار را بگیرند که نمونه این مردم فعال بی‌ادعا را در گروه‌های جهادی می‌توان دید. عده‌ای از مردم تماشاچی هستند و گوش و چشم به اخبار می‌دوزند تا ببینند آخر غائله به کجا ختم می‌شود. تعدادی هم که از حضور در وسط گود ابا دارند و انتظار و سکوت هم به مذاقشان خوش نمی‌آید، از در انتقاد برمی‌آیند؛ انتقاداتی که به‌دلیل بی‌اطلاعی آنها از جوانب مختلف ماجرا، به نق‌زدن و غرزدن بیشتر شبیه است تا انتقاد سازنده و مؤثر.
سلبریتی‌ها با هم فرق می‌کنند
چهره‌ها و آدم‌های مشهور خوب می‌دانند که عده زیادی چشم به دهان آنها می‌دوزند تا ببینند در جامعه چه خبر است و حتی گاهی تأثیرپذیری متن جامعه از این افراد به اندازه‌ای قوت می‌گیرد که نظر آنها را از هر مرجع اطلاع‌رسانی رسمی و غیررسمی مقبول‌تر و معتمدتر می‌پندارند. در این میان بخشی از سلبریتی‌ها با آنکه جزو جماعت مرجع شده‌اند، بیشتر از آنکه اهل حرف باشند، اهل عملند و در بزنگاه‌ها سرمایه اجتماعی و اعتبار خود را برای کمک به حل مشکل به میدان می‌آورند. آنها در این مواقع برخلاف معمول که از قاب دوربین‌ها و تریبون‌های رسمی و غیررسمی نشو و نما می‌کنند، به دور از هیاهوی رسانه‌ای طرفداران خود را برای رفع و رجوع مشکلات پای کار می‌آورند و خودشان هم دوشادوش مردم عادی هر خدمتی از دستشان برمی‌آید، انجام می‌دهند. گروهی از سلبریتی‌ها ترجیح می‌دهند بیشتر از وظایف معمولشان باری بر دوش خود نگذارند و در مواقع مختلف بی‌طرف و بی‌تفاوت بمانند. دسته سوم سلبریتی‌ها جماعت نق‌زن به شمار می‌آیند که از تریبون‌های رسمی و غیررسمی که در دسترس‌شان است، برای بیان نظراتشان استفاده می‌کنند، ولی چندان مقید نیستند که عقاید شخصی آنها بر پایه و بنیادی صحیح استوار باشد و تأثیری مثبت و کارگشا به جا بگذارد. این چهره‌های نق‌زن معمولا میان عیب‌تراشی و انتقاد صحیح تفاوتی قائل نمی‌شوند و برای جلب افکار عمومی به نق‌زدن و اظهارنظرهای موجه و غیرموجه می‌پردازند.
مسئولان هم نق می‌زنند!
سومین دسته نق‌زن‌ها بعضی از مسئولان هستند؛ مسئولانی که با وجود داشتن قدرت عمل و مسئولیت با جماعت نق‌زن همزبانی و از تریبون‌های مختلف انتقاداتی را مطرح می‌کنند که بازگویی مسئله از زبان آنها جای اما و اگر دارد. مثلا نماینده مجلسی که می‌تواند در ریل‌گذاری دولت و سروسامان دادن مشکلات کشور مؤثر باشد، به جای بحث کارشناسی در مورد مسائل و ارائه راهکار برای بهبود شرایط، از وضعیت موجود شکوه و شکایت می‌کند. این نق‌زدن عجیب و غریب ممکن است در رده‌های مدیریتی مختلف جامعه بروز و ظهور کند و مسئولان نسبت به عملکرد یکدیگر یا حتی نسبت به شرایط نهادهای تحت مسئولیت خود در قامت مطالبه‌گران ظاهر شوند. این نوع مطالبه‌گری از سوی مسئولان گاهی کار را به‌جایی رسانده که افرادی مانند نماینده ولی‌فقیه در استان هرمزگان را به واکنش واداشته است. آیت‌الله غلامعلی نعیم‌آبادی در آستانه دهه فجر چهلمین سالگرد انقلاب، در جمع نمازگزاران به نکوهش نق‌زنان پرداخته و گفته است: «کاستی‌های موجود در جامعه نیازمند تلاش مردم و مسئولان است و با نق زدن و شانه خالی کردن مشکلات حل نمی‌شود.»
کجا نق می‌زنند؟
اشخاص غرغرو و نق زن هر جا گوشی برای شنیدن پیدا کنند، تحت عنوان مطالبه‌گری و اغلب با ژست روشنفکری به غرزدن می‌پردازند و بر بار روانی شنوندگان خود می‌افزایند. این «هر جا» ممکن است این‌جاها باشد:
فضاهای عمومی مانند نشست‌های دوستانه و خانوادگی، تاکسی، مترو و...
شبکه‌های اجتماعی برای انتقال بار ذهنی خود به روان دیگران
اگر هم صاحب صندلی و جایگاهی باشند، ممکن است از تریبون‌های رسمی برای نق‌زدن استفاده کنند.
در مکان‌های عمومی غرزدن جمعی می‌شود!
در علم روانشناسی نظریه‌ای وجود دارد که مطرح می‌کند یک دیدگاه یا رفتار خاص به‌سادگی از یک فرد به گروه منتقل می‌شود. مصداق این نظریه را می‌توان هنگام حضور یک فرد غرزن در جمع‌های خانوادگی یا وسایل حمل‌ونقل عمومی مشاهده کرد. این آدم‌های منفی‌باف و غرغرو که بسیاری از اوقات در جمع‌های خانوادگی یا دوستانه و حتی در مکان‌های عمومی مانند وسایل نقلیه بحث‌های بی‌فایده و استرس‌زا راه می‌اندازند و از زمین و زمان شکوه و گلایه می‌کنند، در علم روانشناسی به‌عنوان «آدم‌های سمی» شناخته می‌شوند که اگرچه غرزدن و منفی‌بافی آنها دردی از کسی دوا نمی‌کند، اما بار روانی آنها را روی روان دیگران هوار می‌کند و باعث تسری نق‌زنی در سایر اعضای جمع می‌شود. محمدرضا جوادی‌یگانه، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و رئیس سابق پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات درباره غرزدن در فضاهای عمومی می‌گوید: «وسایل نقلیه عمومی از مهم‌ترین فضاهای غرزدن هستند. چند غریبه کنار هم می‌نشینند و تا مقصد در مورد همه‌چیز اظهارنظر می‌کنند. گویا غرزدن در این شکل و شمایل نوعی تخلیه روانی محسوب می‌شود و هیچ بار اصلاحی و عملگرایانه در آن وجود ندارد که خود این موضوع زمینه یک هرج و مرج در اظهارنظر کردن، یعنی اظهارنظر کردن همه در مورد همه‌چیز را در جامعه ایجاد می‌کند.»
غر بیشتر، لایک بیشتر
یکی از متهمان ردیف اول در گسترش فرهنگ غرزدن، شبکه‌های اجتماعی هستند؛ خصوصا توییتر که می‌توان در آن در قالب چند کاراکتر نسبت به همه‌چیز اعتراض کرد یا با زدن یک هشتگ در جریان یک غر جمعی ایفای نقش کرد. از آنجا که در این شبکه اجتماعی و نظیر آن رقابتی بر سر لایک وجود دارد، هرچه بهتر و بیشتر غر و نق بزنی، ارج و قرب بالاتری پیدا می‌کنی! محمدرضا جوادی‌یگانه درباره غرزنی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: «غرزدن در شبکه‌های اجتماعی به پدیده ناشناختگی در این فضا مربوط است. در شبکه‌های اجتماعی فقط زمانی می‌شود گفت افراد غر می‌زنند که بدون داشتن هویت مشخص، موضع بگیرند؛ یعنی بدون آنکه بقیه بدانند آن فرد کیست، اما اگر افراد دارای اسم، عکس و پروفایل هویت‌دار درباره نابسامانی یا مسئله‌ای موضع بگیرند و هشتگ بزنند و سعی کنند آن موضع‌گیری به ترند تبدیل شود، من دیگر نام این اعتراض را غر زدن نمی‌گذارم! برعکس آن را نوعی فعالیت معنامند مدنی امروزی‌شده تلقی می‌کنم. یک فرد اعتراضش را به‌صورت عملی ابراز می‌کند و اگرچه در دنیای مجازی منتشر می‌شود، اما در کارنامه آن فرد ثبت می‌شود، دیگران می‌توانند ببینند و در مجموع هزینه‌های خاص خودش را دارد.»
نق‌ها باد هوا هستند؟
در فرهنگ ایرانی می‌گویند «حرف باد هواست» اما به قول این استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، وقتی حرفی در توییتر، فیسبوک یا هر شبکه اجتماعی دیگری منتشر می‌شود، باقی می‌ماند و در کارنامه ما درج می‌شود و دیگر مصداق باد هوا نیست؛ بنابراین توییت‌های مربوط به نشان دادن اعتراض و نارضایتی ما نسبت به چیزی نه‌تنها در حیطه غرزدن و نق‌زدن تعریف نمی‌شوند، بلکه شیوه‌ای مدرن و امروزی برای نشان‌دادن عملی اعتراض و نارضایتی ما هستند.
تریبونی رسمی برای مسئولان نق‌زن
تریبون‌های رسمی معمولا در اختیار مسئولان و مدیران هستند و افراد عادی برای نق‌زدن نمی‌توانند از این فضا استفاده کنند. سایت‌ها و نشریات جزو تریبون‌های رسمی به شمار می‌آیند که عده‌ای از مسئولان برای مطالبه‌گری‌های غیراصولی یا به قولی نق‌زدن انتخاب می‌کنند و در سایت‌های خبری و صفحات روزنامه‌ها به انبوهی از صحبت‌های انتقادی مسئولان درباره مشکلات کشور برمی‌خوریم که به گفتمان انتقادی شباهتی ندارد و نوعی نق‌زنی محسوب می‌شود. عده‌ای از مسئولان حتی در تریبون‌های رسمی ارگان و نهاد تحت مدیریت خود هم نمی‌توانند از نق زدن فاصله بگیرند. نمونه این رفتار را در صحبت‌های معاون اول رئیس‌جمهور دولت دوازدهم دیدیم که 20شهریور سال 1397وقتی برای ارائه و بازگوی راهکار درباره مشکلات کشور به سخنرانی پرداخت، در صحبت‌هایش از مدیران «نق‌زن» انتقاد کرد و در نهایت نتوانست خود را کنترل کند و خودش هم نق زد!
انواع غرزدن
غرزدن فقط در عرصه کلامی صورت نمی‌گیرد و می‌توان گفت برای غرزدن نوعی تیپولوژی وجود دارد. محمدرضا جوادی‌یگانه در این‌باره می‌گوید: «جدا از غرزدن کلامی، یکی از مهم‌ترین مصادیق غرزدن، غرزدن عملی است. ازجمله غرزدن‌های عملی می‌توان به بوق‌زدن هنگام رانندگی یا ظاهر کردن تنفر و ناراحتی در چهره اشاره کرد که نارضایتی و خودمداری شخص را به‌صورت غرزدن عملی نمایان می‌کند.»
در این ماجراها عـــــده‌ای فقط نق زدند
مدیریت مصرف گاز
در دوره‌های مختلف و به اقتضای شرایط، مدیریت مصرف گاز به شیوه‌های متفاوتی انجام شده، ولی هر بار عده‌ای به نام انتقاد، نق زدند و گلایه کردند. مثلا وقتی مسئولان اعلام کردند گاز مشترکان پرمصرف قطع می‌شود، آنها لب به اعتراض باز کردند که چرا باید این اتفاق بیفتد؟ وقتی هم در برخی از مناطق کشور با افت فشار گاز روبه‌رو شدیم، غرغروها بی‌توجه به شرایط جوی حاکم بر کل کشور و حتی دنیا و امکانات موجود، نق زدند و گفتند چرا باید این اتفاق بیفتد؟ بخش جالب ماجرا زمانی بود که توزیع گاز در این شرایط سخت مدیریت شد و باز هم عده‌ای نق زدند!
خرید خودرو با داستان و ماجرا
حکایت قرعه‌کشی‌های طرح فروش خودرو مثنوی هفت من خروار است و سال‌ها عده‌ای نارضایتی خود را از شیوه اجرای این طرح و جوانب قرعه‌کشی ابراز کردند، اما حالا که گام‌های مؤثر و هدفمندی برای حذف قرعه‌کشی خودرو و پیشگیری از تخلفات این حوزه برداشته شده، باز هم این نق‌زدن‌ها پایان نیافته و عده‌ای بدون قصد اصلاح امور به نق زدن ادامه می‌دهند.
جشنواره فیلم فجر و دیگر هیچ
جشنواره فیلم فجر هم برگزار شد. اساسا یکی از جاهایی که همیشه و همه‌جا، هم هنرمندان و هم روزنامه‌نگاران و هم تا حدودی مردم نق می‌زنند، همین جشنواره است. از نحوه انتخاب فیلم‌ها و جایزه‌ها و هیأت داوران گرفته تا نحوه فروش بلیت و مدیریت پخش فیلم‌ها و جاهای دیگر؛ یعنی احتمالا اگر اسپیلبرگ هم مدیر این جشنواره شود، باز عده‌ای نق خواهند زد.
کنکور؛ معضل چندین ساله
حرف و حدیث‌های مربوط به مافیای کنکور برای امروز و دیروز نیست و از سال‌ها پیش بخش قابل‌توجهی از مردم و کارشناسان، دولتمردان را به باد انتقاد گرفتند که چرا برای کوتاه کردن دست مافیای کنکور و کاهش استرس و اضطراب دانش‌آموزان قدمی برنمی‌دارید؟ اما وقتی کنکور در 2مرحله و با تغییرات گسترده برگزار شد که خواسته مردم و منتقدان تأمین و این آزمون سرنوشت‌ساز جوانان سلامت‌تر برگزار شود، باز هم عده‌ای نق زدند و گلایه و شکایت کردند. وقتی هم برای جلوگیری از تقلب اینترنت مکان‌های برگزاری کنکور قطع شد، این جماعت از در ناسازگاری درآمدند و فقط نق زدند.
تعطیلی مدارس
در ماجرای پرحرف و حدیث مجازی شدن یا نشدن کلاس‌های درس در زمان آلودگی هوا شاهد نق زدن بسیاری از مردم و کارشناسان بودیم که بدون درنظر گرفتن شرایط گلایه می‌کردند که چرا مدارس تعطیل است و دانش‌آموزان برای درس خواندن پای تبلت و گوشی تلفن همراه می‌نشینند. وقتی هم دولت جوانب امر را سبک و سنگین کرد و برای بهبود آموزش دانش‌آموزان تصمیم گرفت در مواقع آلودگی هوا، مدارس آخرین مکانی باشند که تعطیل می‌شوند، باز هم نق‌زدن‌ها ادامه داشت و جماعتی از در شکوه برآمدند که چه ضرورتی دارد درحالی‌که هوا آلوده است، دانش‌آموزان به مدرسه بروند؟
در همینه زمینه :