محمدرضا پهلوی با وجود اینکه شعار ساخت تمدن بزرگ را سرمی‌داد اما بارها مردم ایران را مورد اهانت قرار می‌داد و اعتقادی به مردم و نقش آنها قائل نبود. با همه توهین‌هایی هم که به مردم داشت، در مقابل مقامات و سفرای قدرت‌های بزرگ، بسیار آرام و سربه زیرانه عمل می‌کرد. در مقابل کشورهای غربی، بسیار مطیع بود و از خشم آنها ترس داشت.
او حقایق جامعه ایران را نمی‌دانست، مردم را تحقیر می‌کرد و ناچیز می‌شمرد و مردم را با عناوینی همچون عوام، نفهم، گوسفند و... خطاب می‌کرد و می‌گفت: «این مردم قادر به انجام هیچ‌چیز نیستند: مثل گوسفندان می‌مانند.»
همه اینها در حالی بود که تحقیر او نسبت به مردم پس از ماجرای 28مرداد1332 بیشتر هم شد. ماجرا از این قرار بود که در 28مرداد گروهی از مردم تا ظهر از مصدق حمایت می‌کردند و به نفع او شعار می‌دادند و از بعدازظهر برخی حامی محمدرضا شدند و شروع به تظاهرات شاه‌دوستانه و حمایت از او کردند. شاه حوادث 28مرداد را تغییر رفتار و دورویی مردم توصیف می‌کرد و گفته بود دیگر اعتقادی به مردم که به زعم او عوام بودند، ندارد.
او می‌گفت: «مگر می‌شود که یک شاه با یک رعیت عادی یکسان باشد. حتی مورچه‌ها هم شاه دارند.» همیشه هم از دمکرات‌های آمریکا ناراضی بود و می‌گفت: «فشار آنها برای انجام اصلاحات ارضی، باعث شد تا من هزاران هکتار زمین مرغوب و صدها روستا و رقبات با ارزش را که پدرم با سختی و مراودت به‌دست آورده بود، از دست بدهم و تسلیم یک مشت رعیای نفهم کنم.»
اسدالله علم در خاطرات روز 22شهریور52 با اشاره به اهانت‌های شاه به مردم می‌نویسد: «به شاه عرض کردم: هویدا به من می‌گفت شاهنشاه خیال دارند در 14مهر روز افتتاح مجلس، موضوع گرانی و نایابی را تشریح کنند. به هرحال مردم از این نایابی و گرانی عصبانی هستند و واقعاً هم دولت غفلت کرده. شاهنشاه فرمودند: آخر مردم هم غرغرو هستند و هم پفیوز. گاهی فکر می‌کنم مردم ایران بهترین مردم روی زمین هستند و گاهی می‌بینم که خیلی پفیوز و ضعیف‌النفس هستند.»
اما رفتار محمدرضا پهلوی در مقابل مقامات و سفرای قدرت‌های بزرگ بسیار آرام و سربه زیرانه بود، به‌طوری که سفیر انگلیس از خاطره نخستین دیدار خود با شاه می‌گوید: «... نخستین دیدار با شاه برای من آموزنده‌ترین موضوع بود... او خیلی آرام بود و به نرمی سخن می‌گفت و وقتی تجزیه و تحلیل‌هایش را ارائه می‌داد، رفتارش ساده و صمیمی و متواضعانه بود.» یا در مورد دیگری و در مقطعی که سفارت بریتانیا و آمریکا مورد حمله انقلابیون قرار گرفته بود، سفیر آمریکا در خاطرات خود آورده که در دیدار با محمدرضا پهلوی «.... شاه بسیار معذرت خواست و بلادرنگ تأکید کرد که ما باید خسارت دریافت نماییم...»
در اواخر سال53 هم شاه در مصاحبه با خبرنگار روزنامه «السیاسیه» کویت ضمن اشاره به این مطلب که ایران به صندوق بین‌المللی پول، بانک بین‌المللی، انگلستان و دیگر کشورهای سرمایه‌داری توسعه یافته، پس از افزایش درآمد نفت، وام و اعتبار داده است و مبالغ کلانی در این کشورها سرمایه‌گذاری نموده، با صراحت اظهار کرد: «... ایران به جهان غرب تعلق دارد.»
حتی خروج شاه از کشور نیز با اجماع آمریکاییان به‌دست آمد. ونس، وزیر خارجه آمریکا در دوره کارتر، در این رابطه می‌نویسد: «در چهارم ژانویه، 14دی1357، جلسه‌ای با حضور کارتر تشکیل شد و نتیجه آن شد که به شاه اعلام شود که پرزیدنت کارتر، تصمیم شاه را برای خروج از ایران و تشکیل یک شورای سلطنتی تأیید می‌کند.»
منبع: پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی
تناقض‌های کلامی شاه
در همینه زمینه :
نکته
چاردیواری
یادداشت