گزارش
لرزه های قوی روی موج مجازی
همزمانی پس‌لرزه‌ها با شایعه‌های فضای مجازی موجب شده است برخی از زلزله‌زدگان که در کمپ‌ها ساکن شده‌اند زمزمه کوچ چندماهه را به میان آورند
گروه ایرانشهر
پس‌لرزه‌ها ادامه دارد، گاهی شدیدتر و گاهی احساس نمی‌شود، همانطور که پس‌لرزه‌های شایعه‌های تلگرامی امان مردم و امدادگران را بریده. نیمی از اهالی خوی، شهر را به مقصد مناطق دیگر ترک کرده‌اند و آنهایی که مانده‌اند هم تکلیف‌شان ماندن و رفتن‌شان هنوز معلوم نیست به‌طوری که نقل قول دهان به دهان آنهایی که در کمپ ماندنی شده‌اند کوچ چند ماهه به شهرهای دیگر است.
همزمانی پس‌لرزه‌ها و شایعه‌ها
به گزارش همشهری، اهالی حال و روز خوشی ندارند، پای صحبت هر یک که می‌نشینیم، نقل‌شان حرف و حدیث‌هایی است که پس از زلزله قوت گرفته؛ احتمال یک زلزله شدیدتر در حد 8ریشتر و صداهای عجیب همزمان با پس‌لرزه. انگار هیچ‌چیز عادی نیست، محمد از اهالی خوی است که شهر را نیمه‌تعطیل با مغازه‌های بسته توصیف می‌کند. او که خانه‌اش از نگاه کارشناسان آسیب جزئی دیده به همشهری می‌گوید: حتی خانه‌هایی که ظاهرا سالم هستند هم دیوارهایشان ترک برداشته و به‌خاطر همین ترک‌ها و قدرت پس‌لرزه‌ها می‌ترسیم به خانه برویم. همین ترس هم باعث شده است بسیاری از مردم شهر را ترک کنند و امثال ما که مانده‌ایم یا در اردوگاه‌ها باشیم یا جلوی خانه‌ها چادر بزنیم. محمد از نگرانی اهالی به‌دلیل زلزله‌های شدید در چند‌ماه اخیر می‌گوید و معتقد است شایعه‌های تلگرامی یکی از مهم‌ترین عوامل این نگرانی‌ها هستند. نکته مهمی که این شهروند اهل خوی اشاره می‌کند، تکرار مداوم پس‌لرزه‌ها و همزمانی اتفاقی آنها با پیش‌بینی‌های صورت گرفته از سوی شبکه‌های مجازی است که موجب شده مردم کم‌کم به این شایعه‌ها باور داشته باشند. زلزله، اینجا با صداهای عجیب و غریب هم همراه است که موجی از نگرانی را به جان اهالی انداخته و در چشم‌های آنهایی که از سرما به‌خود می‌لرزند، اما حاضر نیستند به خانه بازگردند، مشهود است. شهر نیمه‌تعطیل است اما برخی از اهالی که در کمپ‌ها ساکن شده‌اند یا جرأت رفتن به خانه‌هایشان را ندارند، زمزمه کوچ چند ماهه را به میان آورده‌اند. آنها می‌گویند: «سرمای استخوان‌سوز خوی اجازه نمی‌دهد چند‌ماه در چادر بمانیم، چند‌ماه می‌رویم و وقتی خانه‌ها سر و سامان گرفت بازمی‌گردیم.»
کمپ‌های شهری و روستایی
هرچند برخی اهالی در شهر جلوی خانه‌هایشان چادر زده‌اند، اما مشاهدات میدانی خبرنگار همشهری نشان می‌دهد تعداد این چادرها زیاد نیست. آنطور که پیداست هلال احمر هم اجازه چادرزدن جلوی خانه را در شهر نمی‌دهد. پیش از این مرتضی مرادی‌پور، معاون عملیات سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرده بود که در زلزله‌های شهری به‌دلیل کمبود فضا، ساختمان‌های بلند و مواردی از این دست بیشتر چادرها در اردوگاه‌ها برپا می‌شوند، اما در فضای روستایی معمولا چادرها در حیاط خانه‌ها قرار می‌گیرند. زلزله اول خوی در مهرماه و در بخش قطور و بیشتر در شهر مشهود بود، اما زلزله دوم یعنی 28دی بیشتر در روستاهای فیرورق منجر به خسارت شد و حالا زلزله سوم هر دو گروه را درگیر کرده است. حالا شهر خوی و فیرورق گویی تعطیل هستند و چیزی به چشم نمی‌خورد، اما در روستاها گاهی در یک مسیر طولانی تعداد زیادی چادر امدادی کنار هم برپا شده‌اند و خود یک کمپ را تشکیل داده‌اند.
کمک‌رسانی بهتر شد
کمبود امکانات و بی‌نظمی در توزیع امکانات یکی از مهم‌ترین مشکلات مردم زلزله‌زده در روزهای گذشته بود؛ به‌طوری که تأکید می‌کردند مسئولان فقط می‌آیند و عکس یادگاری می‌گیرند و می‌روند. این گلایه‌ها تا حد خشم هم پیش رفته بود تا جایی که اهالی حتی به امدادرسان‌ها و خبرنگاران هم روی خوش نشان نمی‌دادند. از شامگاه سه‌شنبه (11بهمن) اما گروه‌های امدادی و جهادی خودشان را به خوی رساند‌ند تا کمک‌حال نیروهای استانی و شهرستان باشند. از سوی دیگر، ورودی‌های شهر با ورود کمک‌های مردمی و سازمانی از شهرها و استان‌های مختلف ترافیک زیادی دارد. درگیری مردم در زمان توزیع که فیلم‌ها و عکس‌هایش منتشر شده بود نیز کمتر شده است و به‌نظر می‌رسد این بار نیز مشکلات اطلاع‌رسانی در فضای مجازی کار دست همه داد؛ انتشار اخبار کمک‌ها زودتر از رسیدن اقلام موجب بی‌اعتمادی و دلسردی مردم شده بود.
کمبود پزشک در مناطق زلزله‌زده
آواربرداری خانه‌های تخریبی هنوز شروع نشده است، آواربرداری روستاهای زلزله‌زده زلزله پیشین هم که شروع شده بود؛ طی چند روز گذشته به‌دلیل شرایط اضطراری امدادرسانی، متوقف شده بود. در این شرایط اوضاع تا عادی شدن فاصله دارد، اما حالا بعد از گذشت چند روز از شنبه، 8بهمن، آنچه بیشتر به چشم می‌خورد، کمبود اکیپ‌های پزشکی و بهداشتی است. بی‌خوابی‌های شبانه، کابوس و ترس کودکان، مشکلات بهداشتی زنان و سرماخوردگی و آنفلوآنزا به‌دلیل سرما کم‌کم خود را نشان داده‌اند و در این میان، جای خالی کمپ‌های پزشکی، مشاوران و روانشناسان به خوبی احساس می‌شود.
مکث
کوچ زلزله‌زدگان و مشکلات امدادرسانی
بسیاری از اهالی خوی، فیرورق و روستاهای اطراف به شهرهای دیگر کوچ کرده‌اند یا قصد کوچ دارند. این مشکل در نتیجه شایعه وقوع زلزله بزرگ‌تر، پس‌لرزه‌های شدید و کمبود امکانات رقم خورده است. شایعه دیگر اما این است که هلال احمر به مردم اعلام کرده است شهر را ترک کنند تا امکانات کافی فراهم شود.
با وجود این، مدیرعامل جمعیت هلال احمر آذربایجان غربی با بیان اینکه کوچ زلزله‌زدگان بیشتر به 5شهر ارومیه، گلدشت، چالدران، ماکو و سلماس بوده است به همشهری می‌گوید: هلال احمر هیچ‌گاه امکان این را ندارد که به اهالی بگوید شهر را ترک کنند. از سوی دیگر، ترک شهر و کوچ زلزله‌زدگان به شهرهای دیگر کار امدادگران را سخت‌تر و پراکنده می‌کند.
حمید محبوبی تأکید می‌کند: اگر جمعیت زلزله‌زدگان در شهرستان خوی متمرکز بود قطعا امدادرسانی با سرعت بیشتری انجام می‌شد. او با گلایه از انتشار شایعه‌ها تصریح می‌کند: شایعه‌ها هم مردم را نگران و هم ما را دچار مشکل کرده است و نیروهای امدادی ما به جای اینکه به فکر امدادرسانی باشند باید هجوم مردم را برای دریافت اقلام مدیریت کنند.
محبوبی با اشاره به توزیع بیش از 22هزار چادر امدادی در میان زلزله‌زدگان توضیح می‌دهد: طبق پروتکل‌های بین‌المللی ما باید فقط 10هزار چادر برای خانه‌های تخریبی توزیع می‌کردیم، اما قدرت شایعه موجب شده مردم حتی حاضر نشوند به خانه‌ای که سالم است برگردند.
