دیپلماسی فعال منطقه‌ای در اوج تحریم‌ها

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

در روزهای اخیر با وجود فضاسازی‌های ضدایرانی آمریکا و اتحادیه اروپا برای افزایش فشارها بر ایران از طریق اعمال تحریم‌های جدید و تهدید گنجاندن نام سپاه در فهرست ادعایی «سازمان‌های تروریستی» اتحادیه اروپا، تهران با توسعه هدفمند همکاری‌های منطقه‌ای، گام‌های مؤثری در مسیر خنثی‌سازی فشارهای فزاینده دولت‌های غربی‌ برمی‌دارد. به گزارش همشهری، پس از آنکه در روزهای اخیر تهران، میزبان نخستین کنگره بانوان تأثیرگذار با حضور نمایندگان 96کشور جهان از 5قاره مختلف بود، در روزهای گذشته هم رئیس دومای روسیه به تهران آمد و دوطرف رایزنی‌های گسترده‌ای به‌منظور گسترش مناسبات در حوزه‌های مختلف داشتند. دیروز همچنین وزیر امورخارجه به تاشکند، پایتخت ازبکستان رفت تا در بیست‌وششمین دوره اجلاس وزرای امورخارجه عضو سازمان همکاری اقتصادی «اکو» شرکت کند؛ سازمانی که با توجه به رویکردهای منطقه‌ای سیاست‌خارجی دولت سیزدهم، می‌تواند نقش مؤثری را در پیشبرد راهبردهای منطقه‌ای تهران ایفا کند.

راهبرد نوین
سخنرانی حسین امیرعبداللهیان در نشست وزرای امورخارجه سازمان اکو، که هرسال به میزبانی یکی از اعضا برگزار می‌شود، با ترسیم راهبردهای 5گانه به‌منظور تقویت تاب‌آوری درمقابل شوک‌های احتمالی در آینده همراه بود؛ شوک‌هایی از قبیل کوویدـ19و بحران‌های به‌وجود آمده در سال‌های اخیر در حوزه امنیت غذایی و امنیت انرژی که با ارتقای همگرایی منطقه‌ای، می‌توان برای مقابله مؤثر با آنها چاره‌اندیشی کرد.

تقویت پیوندهای تجاری میان اعضا
حمایت همه اعضا از آغاز مذاکرات برای آزادسازی تجاری در سطح منطقه می‌تواند ارتقا‌دهنده تجارت درون‌منطقه‌ای میان اعضا باشد.

توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی
گسترش زیرساخت‌های حوزه مواصلاتی و حمل‌ونقل در کشورهای عضو اکو، یکی از پیشرانه‌های ‌ شکوفایی هرچه بیشتر ظرفیت‌های اقتصادی منطقه است.

افزایش مشارکت‌ها در حوزه انرژی
منطقه اکو می‌تواند به الگویی از مشارکت میان کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی تبدیل شود.

گسترش استفاده از فناوری‌های نو
کشورهای عضو بیش‌از گذشته نیازمند سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری‌های نو، صنایع دانش‌بنیان و دیجیتال کردن فعالیت‌های اقتصادی هستند.

پیوستگی حداکثری
«تقویت احساس تعلق به اکو» در میان بخش‌های خصوصی و دولتی و نیز نخبگان کشورهای عضو و بالاتر از همه، در میان مردم منطقه، راهبردی است که باید به‌صورت ویژه پیگیری شود.

تاریخچه شکل‌گیری اکـو
اکو به‌عنوان یک سازمان منطقه‌ای دولتی در سال 1343(1964) با مشارکت ایران، پاکستان و ترکیه تشکیل شد.
هدف اعضای اولیه از تشکیل این سازمان پیشبرد همکاری‌های اقتصادی، فنی و فرهنگی بود.
در پاییز 1370
 7کشور جدید شامل افغانستان، جمهور‌ی‌آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان به عضویت
 اکو درآمدند.
انرژی، تجارت، حمل‌ونقل، کشاورزی و مبارزه با موادمخدر از اصلی‌ترین محورهای همکاری اعضای اکو به‌حساب می‌آید.
قانون موافقتنامه همکاری‌های تجاری اکو در سال1378 به تصویب مجلس رسید.

اهداف
توسعه اقتصادی پایدار در کشورهای عضو
حذف تدریجی موانع تجاری و پیشبرد تجارت بین‌منطقه‌ای
نقش‌آفرینی مؤثر در رشد تجارت‌جهانی
همگرایی تدریجی اقتصاد کشورهای عضو با اقتصادجهانی
توسعه حمل‌ونقل کشورهای عضو با یکدیگر و جهان خارج
آزادسازی اقتصادی و خصوصی‌سازی
بسیج و بهره‌برداری از منابع مادی اکو
استفاده مؤثر از پتانسیل‌های کشاورزی و صنعتی منطقه اکو
همکاری منطقه‌ای باهدف کنترل موادمخدر
حمایت اکولوژیکی و زیست‌محیطی از اعضا
تقویت پیوندهای تاریخی و فرهنگی میان مردم منطقه
همکاری سودمند متقابل با سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی

ساختار سازمانی
شورای وزیران
شورای قائم‌مقامان
شورای برنامه‌ریزی منطقه‌ای
کمیته‌های فنی (اقتصادی – بازرگانی، صنعتی – فنی، حمل‌ونقل و ارتباطات، کشاورزی، علمی- آموزشی- فرهنگی، انرژی، زیربنایی در امور عمومی و مبارزه با مواد‌مخدر)
دبیرخانه (دبیرخانه دائمی اکو در تهران مستقر است.)
سازمان‌های تخصصی (در حوزه‌های علمی، فرهنگی و آموزشی)

دیپلماسی منطقه‌ای در حاشیه اجلاس اکو
وزیر امورخارجه ایران در حاشیه ششمین اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو اکو با تعدادی از همتایان منطقه‌ای خود دیدار کرد. گفت‌وگو با وزرای خارجه پاکستان و جمهوری‌آذربایجان و شوکت میرضیایف، رئیس‌جمهور ازبکستان ازجمله دستورکارهای امیرعبداللهیان درحاشیه این اجلاس بود.وزیر امورخارجه ایران در دیدار با همتای پاکستانی خود در حاشیه اجلاس وزرای امورخارجه عضو اکو بر لزوم ارتقای سطح تجارت میان 2کشور از طریق بازارچه‌های مرزی، امنیت پایدار و بهبود معیشت ساکنان مناطق مرزی 2کشور تأکید کرد.حسین امیرعبداللهیان با اشاره به پیشرفت‌های حاصل شده در تکمیل و اجرای توافق‌های 2کشور، ازجمله در زمینه‌های برق و گاز، ابراز امیدواری کرد مذاکرات توافقنامه تجارت آزاد میان 2کشور هرچه زودتر به امضا برسد و مبادلات تجاری افزایش یابد.وی سازمان اکو را بستر مناسبی برای گسترش همکاری‌های منطقه‌ای ارزیابی کرد و خواستار تقویت این همکاری‌ها، به‌ویژه در حوزه ترانزیت، ازجمله قطارباری اکو و مسیر جاده‌ای تحت کنوانسیون‌های بین‌المللی مربوطه شد.