پایان تأثیر کرونا بر بازار کار

حال و احوال بازار کار کشور در پاییز امسال اندکی مساعدتر شده و حداقل توانسته است در مقابل کاهش مستمر نرخ مشارکت اقتصادی که از دوره کرونا و تشدید تحریم‌های اقتصادی آغاز شده بود، مقاومت کند. به‌گزارش همشهری، براساس اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، در پاییز امسال حدود نیمی از افراد اضافه شده به جمعیت در سن کار (بالای 15سال) ضمن ورود به بازار کار، به همراه گروهی از بیکاران موفق به اشتغال شده‌اند. این در حالی است که در فصول گذشته، همواره بخش عمده جمعیت تازه‌وارد بازار کار، غیرفعال می‌شدند و عملاً کاهش نرخ بیکاری از محل کاهش نرخ مشارکت اقتصادی محقق می‌شد. در پاییز امسال اما، به‌واسطه رشد اندک مشارکت اقتصادی، کاهش نرخ بیکاری از محل ایجاد اشتغال جدید بوده و به همین واسطه نسبت اشتغال بازار کار نیز با افزایش مواجه شده است.

کرونا با بازار کار ایران چه کرد؟
در پاییز1398 که هنوز خبری از کرونا نبود، 44.3درصد از جمعیت در سن کار کشور، مشارکت اقتصادی داشتند و جزو شاغلان یا بیکاران در جست‌وجوی کار دسته‌بندی می‌شدند. در آن زمان، نسبت اشتغال بازار کار ایران به 39.6درصد می‌رسید و نرخ بیکاری نیز 10.6درصد بود؛ اما با شیوع کرونا، بلافاصله 2.9واحد درصد از نرخ مشارکت اقتصادی کشور کاسته شد و به گواه آمارهای رسمی، یک‌میلیون‌و490هزار نفر از جمعیت فعال اقتصادی شامل یک‌میلیون‌ و33هزار نفر شاغل و 457هزار نفر بیکار، بازار را ترک کردند. این فرایند در فصول بعدی نیز ادامه پیدا کرد؛ چراکه باوجود بهبود شرایط واکسیناسیون، اقتصاد ایران با رکود تورمی ناشی از تحریم‌ها و تنش‌های اقتصادی مواجه شده بود و نه بازار توان جذب نیروی کار جدید را داشت و نه نیروی کار به‌دلیل ناهمخوانی درآمد با هزینه معیشت رغبتی برای اشتغال نشان می‌داد. درنهایت، افزایش نسبی دستمزدها برای سال1401 توانست با افزایش جذابیت اشتغال خدماتی، طلسم کرونایی بازار کار را بشکند و روند کاهشی نرخ مشارکت اقتصادی را کاهش داد. در پاییز گذشته آنگونه که آمارهای مرکز آمار نشان می‌دهد، نرخ مشارکت اقتصادی بعد از سقوط 4-3واحد درصدی از سال98 تاکنون، با افزایش 0.1درصدی مواجه شده و روی 41درصد تثبیت شده است. همچنین در این فصل نرخ اشتغال بازار کار ایران بعد از سقوط 1.9واحد درصدی در سال98، بهبود پیدا کرده و به 37.7درصد رسیده است. نکته دیگر اینکه در پاییز امسال با این دو اتفاق، کاهش نرخ بیکاری برخلاف فصول قبلی از محل اشتغال جدید بوده است نه خروج نیروی کار از بازار.

نمای بازار کار پاییزی
در پاییز امسال نسبت به پاییز سال قبل، حدود 731هزار نفر به جمعیت در سن کار کشور (بالای 15سال) اضافه شده که از این تعداد 369هزار نفر وارد بازار کار شده‌اند و حدود 362هزار نفر غیرفعال مانده‌اند. آنگونه که آمارها نشان می‌دهد در پاییز امسال 535هزار و237نفر به جمعیت شاغلان کشور اضافه شده که معادل 369هزار نفر از آنها جزو جمعیت تازه‌وارد بازار کار بوده‌اند و 166هزار نفر نیز از جمعیت بیکاران به جرگه شاغلان اضافه شده‌اند. درنتیجه این تحولات، نرخ بیکاری کشور با کاهش 0.7درصدی به 8.2درصد رسیده است. همچنین در پاییز امسال، نرخ بیکاری جوانان با کاهش 4.4درصدی به 19.2درصد رسیده و نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز با افت 1.3درصدی، 12.5درصد ثبت شده است. طبق آمار رسمی، در پاییز امسال 42.4درصد از بیکاران و 26.4درصد از شاغلان کشور را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل داده‌اند.
از دیگر نکات بازار کار پاییزی، استمرار ریزش اشتغال در بخش کشاورزی است که باعث شده با کاهش 183.5هزارنفری شاغلان این بخش، سهم بخش کشاورزی از بازار کار به 14.3درصد برسد. در مقابل همچنان بخش خدمات در حال جذب شاغلان جدید است و سهم آن از بازار کار به 51.1درصد رسیده است. نکته دیگر اینکه خروج زنان از بازار کار نیز در پاییز امسال متوقف شده است به‌گونه‌ای که نرخ مشارکت اقتصادی آنها 0.5درصد بهبود پیدا کرده، جمعیت شاغلان زنان 0.6درصد افزایش داشته و نرخ بیکاری آنها نیز 1.5درصد کاهش یافته است.