تل‌آویو روی موج اعتراض

رضا عمویی- روزنامه‌نگار

سومین شنبه اعتراضی در تل‌آویو با حضور بیش از 150هزار نفر در خیابان‌های مرکزی تل‌آویو با شعارهای ضد‌دیکتاتوری و ضد‌فاشیستی همراه شد؛ فریادهایی که در آن معترضان، کابینه تازه‌کار و به‌شدت افراطی بنیامین نتانیاهو را هدف قرار دادند.
تلویزیون الجزیره گزارش داده است که اعتراضات شامگاه شنبه بزرگ‌ترین تظاهرات در تل‌آویو از زمان بازگشت نتانیاهو به قدرت بوده است. نقطه تمرکز معترضان طی 3اعتراضی که تا‌کنون در تل‌آویو برگزار شده، اصلاحات موردنظر بنیامین نتانیاهو در سیستم قضایی است؛ اصلاحاتی که قرار است نقش نظارتی دیوان‌عالی را در پارلمان تل‌آویو از بین ببرد تا نمایندگان تندروی پارلمان یا همان «کنست» بدون نگرانی از رد طرح‌هایشان در دادگاه عالی، هر طرح و برنامه‌ای را که می‌خواهند، تصویب کنند. معترضان همچنین می‌گویند که همکاران تندروی نتانیاهو با طرح اصلاحات در سیستم قضایی درواقع به‌دنبال مختومه‌کردن پرونده قضایی نتانیاهو هستند و از همین رو طرح اصلاحات قضایی موردنظر کنست را مجوزی برای فرار نتانیاهو از اتهامات مرتبط با رشوه می‌دانند؛ اتهاماتی که از 4سال قبل تا‌کنون در دادگاه تل‌آویو در حال بررسی است. نادیده گرفته شدن حقوق اقلیت‌ها و حرکت رژیم صهیونیستی به سمت دیکتاتوری تندروها از دیگر نگرانی‌هایی است که در شعارهای معترضان در تظاهرات 3هفته گذشته بارها تکرار شده است.اگرچه این دور از اعتراضات در فلسطین اشغالی با اهداف سیاسی و به‌طور مشخص علیه کابینه نتانیاهو برگزار می‌شود، اما تل‌آویو طی 10سال گذشته با اعتراضات مختلفی همراه بوده که هم دارای زمینه سیاسی و هم اقتصادی بوده است.

   اعتراضات برای مسکن ارزان
تل‌آویو در میان شهرهای جهان دارای نرخ بالایی از تورم به‌ویژه در حوزه مسکن است. براساس گزارش اکونومیست، در سال 2021تل‌آویو گران‌ترین شهر جهان در حوزه مسکن معرفی شده است. گران بودن مسکن در تل‌آویو باعث شده تا برای بسیاری از ساکنان این شهر دستیابی به مسکن مناسب در حد یک‌ رؤیا باشد؛ از همین رو اعتراضات متعددی علیه گرانی بیش از حد مسکن در تل‌آویو از سال 2011 تا‌کنون برگزار شده است. اعتراضات جدی علیه گرانی شدید مسکن در تل‌آویو و دیگر مناطق اشغالی در جولای 2011 کلید خورد و گاردین در آن زمان این اعتراضات را بی‌سابقه خواند. شعار معترضان برای داشتن مسکن ارزان این بود که «ما عدالت اجتماعی می‌خواهیم؛ نه خیریه». در همان زمان دستگیری حداقل 20نفر از معترضان از سوی نیروهای پلیس تأیید شد. اعتراضات سال 2011 علیه گرانی مسکن تا 2هفته ادامه یافت و معترضان در برخی خیابان‌ها کمپ‌ها و چادرهای تحصن برپا کردند. در همان زمان استفاده پلیس از نارنجک‌های دودزا و گاز اشک‌آور برای متفرق کردن معترضان نیز گزارش شد. اعتراض‌ها علیه گرانی مسکن همچنین در مقاطع دیگری همچون در ژوئن 2015 و همچنین در سال 2019 تکرار شد. روزنامه تایمز اسرائیل در گزارشی در سال 2021 اعتراضات مسکن را به‌دلیل برپایی چادر از سوی معترضان، «انقلاب خیمه‌ای» نامید و نوشت: یک دهه پس از آغاز نخستین اعتراضات علیه گرانی شدید مسکن در اسرائیل، بحران مسکن همچنان در تل‌آویو حاکم است.

   اعتراضات جلیقه‌زردها

همزمان با اعتراضات جلیقه‌زردها در پاییز 2018 در فرانسه، در تل‌آویو نیز اعتراضات مشابهی با عنوان جلیقه زردها علیه افزایش هزینه‌های زندگی و تورم برگزار شد. در این اعتراضات صدها معترض با پوشیدن جلیقه زرد نسبت به افزایش نرخ تورم دست به تظاهرات زدند که با حمله افسران پلیس روبه‌رو شدند. در این تظاهرات، نیروهای پلیس حداقل 10نفر از معترضان را بازداشت کردند. معترضان در این دور از تظاهرات خواستار اقدام برای کاهش 60تا 70درصدی قیمت سوخت، اصلاح قیمت موادغذایی و تسهیل ورود کالاها به بازار برای تعدیل قیمت‌ها شدند.

   اعتراض‌ها علیه گرانی بنزین
اعتراض‌ها در زمینه گرانی سوخت در سرزمین‌های اشغالی به سال 2015 بازمی‌گردد. معترضان در 5جولای آن سال در تل‌آویو و همزمان 4شهر دیگر علیه گران‌شدن قیمت بنزین دست به تظاهرات زدند. این اعتراضات به دعوت جنبش‌های دانشجویی برگزار شد.

   تظاهرات علیه زن‌ستیزی
در یک دهه گذشته، در کنار اعتراضات با منشأ اقتصادی و سیاسی، همچنین تظاهرات علیه زن ستیزی نیز در تل‌آویو برگزار شده است. در ژانویه 2017، ده‌ها هزار نفر در تل‌آویو برای اعلام همبستگی با حقوق زنان دست به راهپیمایی زدند. این تظاهرات یک هفته پس از شروع به‌کار دونالد ترامپ، روبه‌روی سفارت آمریکا در تل‌آویو برگزار شد و در آن معترضان خواستار توجه به حقوق زنان، رفع خشونت خانگی علیه زنان و همچنین اعلام انزجار از رویکرد زن‌ستیزانه رئیس‌جمهور آمریکا شدند.

   اعتراضات علیه فساد سیاسی
طی 4سال گذشته تل‌آویو و دیگر شهرهای فلسطین اشغالی در چند نوبت شاهد اعتراض علیه عملکرد سیاستمداران بوده‌اند. در آوریل 2020نیز پس از اعلام توافق سیاسی بین بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر وقت و بنی‌گانتز، رهبر ائتلاف آبی و سفید، هزاران نفر به خیابان‌ها آمده و شکل‌گیری کابینه تندرو را باعث نقض حقوق شهروندان عنوان کردند. این ائتلاف سیاسی میان نتانیاهو و گانتز البته چندان بادوام نبود و کمتر از یک سال بعد فروپاشید تا آنکه کار به اعتراضات فعلی علیه کابینه جدید نتانیاهو رسید.

   تظاهرات علیه فساد
فساد ساختاری در مناطق اشغالی فلسطین یکی از موضوعاتی بود که در دوم دسامبر 2017، صهیونیست‌ها را به خیابان کشاند. در آن زمان، هزاران معترض در بلوار روچیلد تل‌آویو تجمع کردند و خواستار شفافیت و پاسخگویی مقامات مسئول درباره گسترش فساد شدند. این اعتراض پس از آن شکل گرفت که نمایندگان کنست قانونی را تصویب کردند که در آن پلیس امکان ارائه کیفرخواست علیه مقامات سیاسی را از دست می‌داد و این موضوع با خشم صهیونیست‌ها روبه‌رو شد. روزنامه جرزالم پست در گزارشی در آن زمان به نقل از یکی از معترضان به نام طوشیا نوشت: «جلوگیری از فعالیت پلیس برای ارائه کیفرخواست علیه مسئولان سیاسی یک مشکل بزرگ است؛ زیرا ما نمی‌توانیم در مورد فساد نخست‌وزیر کاری انجام دهیم یا حتی در مورد فساد او تحقیقی کنیم.» تل‌آویو در دوره نخست‌وزیری نتانیاهو بارها شاهد تجمع‌های اعتراضی علیه او و پرونده‌های فساد مالی خود و همسرش بوده است.

   تظاهرات 25هزار نفری علیه اخراج پناهجویان

در مناطق اشغالی نگاه تبعیض‌آمیزی علیه پناهجویان آفریقایی و رنگین‌پوستان وجود دارد. کابینه نتانیاهو در سال 2018 طرحی را برای اخراج پناهجویان آفریقایی دنبال کرد. طرح اخراج 40هزار پناهجوی سیاه‌پوست به آفریقا باعث شکل‌گیری تظاهراتی 25هزار نفری در تل‌آویو شد که در آن معترضان علیه سیاست‌های تبعیض‌آمیز برای اخراج پناهجویان شعار می‌دادند. کابینه وقت تل‌آویو همچنین در آن زمان طرحی برای اخراج پناهجویان از محلات مرکزی تل‌آویو به محلات جنوبی و فقیرنشین داشت. معترضان اعلام کردند که اخراج و جابه‌جایی اجباری از مناطق مرکزی به جنوب تل‌آویو در حالی است که مقامات در آن محلات هیچ اقدامی برای عمران و آبادانی انجام نداده‌اند. براساس آمار سال 2018، حداقل 280مهاجر در زندان‌های رژیم صهیونیستی به سر می‌بردند و احتمالا این آمار با افزایش نرخ پناهجویی ممکن است بیشتر شده باشد. همچنین روزنامه جرزالم پست گزارش داده است که کابینه تل‌آویو فقط یک‌درصد از تقاضاهای پناهندگی را می‌پذیرد؛ از این‌رو بسیاری از پناهجویان به‌صورت قاچاق در مناطق اشغالی فلسطین به‌سرمی‌برند.

   تظاهرات برای حمایت از فلسطین
تل‌آویو حتی شاهد اعتراضات برای حمایت از فلسطین هم بوده است. ازجمله در اکتبر 2022، دانشجویان دانشگاه تل‌آویو در حمایت از اعضای گروه مقاومت فلسطینی «عرین الاسود»، دست به تظاهرات زدند. این تظاهرات پس از عملیات نظامیان صهیونیست علیه اعضای عرین‌الاسود در کرانه باختری صورت گرفت؛ عملیاتی که به شهادت برخی از اعضای این گروه منجر شد. برخی گروه‌های حقوق بشری تل‌آویو با انتقاد از عملیات غیرانسانی نظامیان صهیونیست، خواستار اتحاد با فلسطینی‌ها شدند.