سوخت و خودرو؛ عوامل اصلی آلودگی هوا

محمد باریکانی-دبیر گروه زیست‌بوم

هوای سرد تا 5روز آینده در کشور ماندگار است و براساس اعلام سازمان هواشناسی، تداوم پایداری شرایط را برای آلوده بودن  در شهرهای تهران، اصفهان، کرج، تبریز، مشهد و اراک فراهم کرده است. بدین‌ترتیب تهران و شهرهای صنعتی همچنان با تشدید آلودگی هوا مواجه خواهند بود و هوای آلوده دامان شهرهای بزرگ و صنعتی را تا پایان هفته رها نمی‌کند. علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست حالا به همشهری، اعلام کرده است که دولت مخالف جدی تعطیلی‌هاست و به جای آن دستگاه‌ها را مکلف به اجرای قانون هوای پاک کرده است. او سوخت و خودروهای بی‌کیفیت داخلی را عامل اصلی آلودگی هوا اعلام کرده و از تلاش‌ها برای جلوگیری از مازوت‌سوزی خبر داده است.

اعلام پایش‌ها به دستگاه‌های نظارتی
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست که سازمان او ناظر اصلی اجرای قانون هوای پاک و پیگیر اجرایی شدن این قانون در 23دستگاه کشور است، درخصوص معرفی مقصران آلودگی هوابه دستگاه قضایی گفته است که مقصران و متخلفان آلودگی هوا را باید از زمانی طولانی‌تر در گذشته پیگیری کرد. سلاجقه درخصوص اقدامات دولت سیزدهم در بیش از یک‌سال اخیر برای پیگیری دستگاه‌های دخیل در آلودگی هوای شهرها گفته است: آنچه در بیش از یک‌سال اخیر در دولت سیزدهم اتفاق افتاد به‌خوبی مشخص می‌کند که کدام دستگاه‌ها نقش بیشتری در تولید آلایندگی دارند. او می‌گوید:  مهم‌ترین موضوع، تولید و تامین سوخت پاک است. موضوع دیگر، اسقاط خودروهای فرسوده است که باید اتفاق بیفتد، اما متأسفانه هیچ‌ یک از این دو تکلیف اجرایی نشده و کمتر از 10درصد قانون هوای پاک اجرایی شده است. به‌گفته علی سلاجقه، اگر قرار باشد تنها همین 2مقوله اسقاط خودروهای فرسوده و تامین سوخت پاک اجرایی شود، باید اعتبار هنگفت برای آن تخصیص یابد تا بتوان به کاهش 30 درصدی آلودگی هوا رسید. بنابراین اختصاص 200یا 300هزار میلیارد تومان برای اجرایی شدن بخشی از قانون هوای پاک کافی نیست. علی سلاجقه می‌گوید: با توجه به فشار منابع مالی و محدودیت‌های موجود، رویکرد دستگاه‌ها در دولت سیزدهم اجرای قانون هوای پاک است و سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز به‌عنوان دستگاه ناظر بر اجرای قانون هوای پاک، نتایج نظارت‌های خود را به دستگاه‌های بالادستی و ناظر در کشور اعلام کرده است.

گام‌ های وزارت نفت برای کاهش آلودگی  
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست  اگرچه سوخت و خودروهای بی‌کیفیت را عامل جدی آلودگی هوا در کشور می‌داند، اما می‌گوید، سازمان تحت نظارت او ‌در حال اجرای پایش و نظارت‌ بر عملکرد دستگاه‌ها در روند اجرای قانون هوای پاک است. او به اصلاحات صورت گرفته در وزارت نفت در مسیر اجرای قانون هوای پاک اشاره کرد و گفت: وزارت نفت گام‌های خوبی در اجرای قانون هوای پاک برداشته که امیدوارم در روزهای آینده طرح‌های خود را افتتاح و در مورد آنها اطلاع‌رسانی کند. در موضوع سوخت نیز اقدامات خوبی در دست انجام است و کارهای خوبی در بحث تهاتر نیروگاه‌ها و پالایشگاه‌ها در حال انجام است تا نیروگاه‌ها دیگر مازوت نسوزانند. معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اما همچنان از تولید خودروی بی‌کیفیت در کشور گلایه دارد و می‌گوید: در آیین‌نامه‌ها و قوانین دیده شده که بنزین یورو 6در کشور استفاده شود اما لازم است بگویم بنزین یورو 6در اروپا برای خودروهایی استفاده می‌شود که کیفیت بسیار مناسبی دارند، اما اینجا شما یک ظرف اکسیده شده دارید که حتی اگر آب زلال هم در آن بریزید، آن آب دیگر نه قابل شرب است و نه شما را به هدفی که دارید می‌رساند؛ بنابراین ابتدا باید کیفیت تولید خودرو در کشور افزایش پیدا کند تا کیفیت سوخت مصرفی خودروها بالا برود. اکنون البته در مورد بنزین یورو 4مشکلی وجود ندارد و کیفیت این سوخت در مقایسه با سوخت یورو 5تفاوت چندانی ندارد. با این حال سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنان پیگیر است تا اتفاقات خوبی در اجرای قانون هوای پاک بیفتد.

دولت، مخالف تعطیلی‌‌ است
تداوم وضعیت جوی در کشور و سردتر شدن هوا به تشدید و ماندگاری هوای آلوده در آسمان شهرها منجر می‌شود و کمیته‌های اضطرار آلودگی هوا همچنان مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات را تعطیل و مجازی می کنند. علی سلاجقه اما در گفت‌وگوی خود با روزنامه همشهری خبر داده است که دولت مخالف سرسخت اعلام تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در روزهای آلوده است. رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: دولت به هیچ‌وجه به‌دنبال تعطیل کردن کشور نیست و اعتقاد دارد که تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها آخرین مرحله‌ای است که باید به آن اقدام شود. دولت اصلا تصمیم بر اعلام تعطیلی ندارد؛ با این حال استاندارها براساس شرایطی که اتفاق می‌افتد و تشخیص می‌دهند شرایط اضطرار است، تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و مؤسسات را اعلام می‌کنند. دولت اصلا اعتقادی به این تعطیلی‌ها ندارد و معتقد است که شخص رئیس‌جمهوری دستگاه‌ها را مکلف کرده تا گام‌های جدی در مسیر اجرای قانون هوای پاک بردارند و اقدامات خود را اعلام کنند. علی سلاجقه نیز ماندگاری هوای سرد در کشور را عامل تشدید و تداوم آلودگی هوا می‌داند و می‌گوید: استقرار طولانی‌مدت هوای سرد اجازه بالا رفتن آلودگی‌ها را نمی‌دهد و عناصر آلاینده نیز در کوتاه‌مدت به‌صورت آلایندگی سطحی حتی کف خیابان نیز مشاهده می‌شوند. چون سرما تداوم دارد، میانگین درجه حرارت نیز پایین می‌آید و هوای سنگین اجازه بالا رفتن ندارد و بدین‌ترتیب آلودگی‌ هوا در شرایط ماندگاری هوای سرد، تداوم می‌یابد و حتی تشدید می‌شود.