نه حقیقت نداشت

رسول بهروش

فارغ از اینکه سرنوشت کارلوس کی‌روش چه خواهد بود، در ایران می‌ماند یا سرمربی تیمی مثل قطر می‌شود، تجربه نزدیک به 10سال حضور او در فوتبال کشورمان نشان می‌دهد برخی باورهای جا‌افتاده در مورد این مربی، چندان هم تناسبی با واقعیت نداشتند. امروز، بعد از این همه سال همزیستی و تجربه حضور در 5تورنمنت مختلف، می‌توان برخی از باورهای رواج‌یافته پیرامون کارلوس را مورد بازبینی قرار داد و منصفانه قضاوت کرد که آیا حق با مبلغان مربی پرتغالی بوده است یا نه.

1-عاشق ایران است
از نخستین ماه‌های حضور کی‌روش در فوتبال ایران، گروهی با تمام قوا دنبال جاانداختن این گزاره بودند که او نسبت به کشورمان دارای نوعی احساسات عمیق و پررنگ است. کار به جایی رسید که گفتند موهای کی‌روش به‌خاطر کار در ایران سفید شده یا او بعد از پایان کارش در تیم ملی، برای همیشه خودش را بازنشسته خواهد کرد! تصاویری مثل مشت گره‌کردن کارلوس مقابل نیمکت تیم ملی کره‌جنوبی هم به نهادینه‌شدن این باور کمک کرد. چنین گزاره‌‎ای اما هرگز درست نبود. حقیقت آن است که مربی پرتغالی به ایران هم مثل یکی از شغل‌های متعدد قبلی و بعدی‌اش نگاه می‌کرد. او با پایان حضور در تیم ملی، خودش را بازنشسته نکرد. حتی پیش از جام ملت‌های‌2015 قراردادش با کلمبیا را نهایی کرد، پس از آن به قاهره رفت و مدعی شد خودش را یک «مصری» می‌داند. چون با این 2کشور به جام‌جهانی نرسید، به ایران برگشت و بلیت رایگان دوحه را دریافت کرد. امروز هم مشغول مذاکره با قطر است و تا جایی که جان در بدن داشته باشد، از شغلش کسب درآمد می‌کند. برای کی‌روش فقط «پول» مهم است. شاید این به‌خودی خود ایراد نداشته باشد، اما احساسات نوجوانانه و سانتی‌مال برخی از ماست که اشکال دارد.

2-سیستم دفاعی‌اش عالی است
یک سوءتفاهم بزرگ در مورد کی‌روش همین است. تیم‌های او به‌شدت دفاعی هستند و این مسئله باعث شده برخی تصور کنند این مربی هرگز متحمل شکست‌‎های سنگین نمی‌شود. این در حالی است که کارلوس طی دوران حضورش در کشورهای مختلف، باخت‌های پرگل و عجیبی را در کارنامه ثبت کرده است؛ از شکست 6 بر 2 پرتغال در برابر برزیل تا باخت 6 بر یک کلمبیا مقابل اکوادور که بدترین باخت آن کشور در 43سال اخیر بوده است. کارلوس با ایران در جام ملت‌های آسیا 3 بر صفر مقابل ژاپن شکست خورد که بدترین باخت تاریخ ما در ادوار این مسابقات بود؛ درست مثل شکست 6 بر 2 در برابر انگلستان که به سنگین‌ترین باخت ایران در ادوار جام‌جهانی تبدیل شد. نکته اینجاست که او هیچ پلنی غیر از دفاع مطلق و امیدواری برای گل‌نخوردن ندارد؛ بنابراین گاهی که این تاکتیک جواب نمی‌دهد و تیم کی‌روش گل می‌خورد، ممکن است با فروپاشی تیم گل‌های بعدی هم از راه برسد. شبیه بازی با بوسنی در جام‌جهانی2014 که با شکست 3 بر یک تیم ملی همراه شد. شوخی نیست؛ کارلوس طی یک دهه کار روی نیمکت تیم ملی ایران حتی موفق به ثبت یک کام‌بک هم نشده است!

3-اخلاقش عوض شده
این جمله را این اواخر زیاد می‌گفتند. گروهی عقیده داشتند کی‌روش دیگر آن مربی کینه‌توز و پرخاشگر سابق نیست و البته روشن نبود چطور ممکن است یک آدم در حوالی 70سالگی دچار چنین تحول شخصیتی عظیمی شود! جام‌جهانی2022 اما نشان داد از این خبرها نیست. رویگردانی او از شجاع خلیل‌زاده و محمدحسین کنعانی‌زادگان که زوج اصلی قلب خط دفاعی و از بازیکنان نزدیک به سرمربی قبلی بودند، نشان داد کارلوس شاید اسمش را فراموش کند، اما کینه‌هایش را هرگز از یاد نمی‌برد!

4-به جوان‌گرایی اعتقاد ویژه دارد
چون خبری از جام و موفقیت ملموس و بزرگ نبود، حامیان کی‌روش ناچار به دستاوردسازی برای او بودند. در این میان یکی از پرتکرارترین کلیدواژه‌ها «تغییر نسل» بود. مدام می‌گفتند رویکرد و جسارت مربی پرتغالی در مورد میدان‌دادن به جوانان بی‌نظیر است و سرمایه ارزشمندی برای فوتبال ایران محسوب می‌شود. ما این چیزها را می‌شنیدیم و هرگز نمی‌فهمیدیم چطور ممکن است یک مربی سال‌ها در تیمی بماند و تغییر نسل ندهد؟ اصلا مگر امکان دارد؟ یعنی واقعا انتظار داشتید کی‌روش تا روز آخر همچنان با جواد نکونام و آندرانیک تیموریان و هاشم بیک‌زاده و احمد آل‌نعمه به‌کار ادامه بدهد؟ طعنه‌آمیز اینکه بعد از آن همه قربان‌صدقه رفتن کذایی، کی‌روش در جام‌جهانی2022 پیرترین تیم مسابقات و نیز مسن‌ترین تیم تاریخ ایران در ادوار این بازی‌ها را به قطر برد!

5-به تیم شخصیت می‌دهد
یک گزاره کیفی و غیرقابل اثبات دیگر. تیم‌های باشخصیت جام می‌گیرند، در مسابقات مهم طعم صعود را می‌چشند و برابر رقبای بزرگ جانانه پایمردی می‌کنند. در 2دوره اخیر جام‌جهانی نمایش‌های ژاپن در برابر تیم‌هایی مثل بلژیک و کرواسی به‌معنای واقعی کلمه رشک‌برانگیز بود. دفاع اتوبوسی، حفظ توپ 22درصدی در برابر اسپانیا و آخرش هم قبول شکست و مباهات به یک گل آفساید، هرگز نشان‌دهنده «شخصیت» هیچ تیمی نیستند.

6-با بازیکن‌سالاری مخالف است
باید اقرار کرد برخورد قاطعانه کی‌روش با بی‌انضباطی امثال مهدی رحمتی و هادی عقیلی، همچنان از فرازهای مهم و درخشان تاریخ فوتبال ایران به‌شمار می‌آیند. با این حال، گذر زمان نشان داد حتی مخالفت کارلوس با بازیکن‌سالاری هم یک امر کاملا اقتضایی و بسته به منافع و موقعیت خود او‌ست. اگر چنین نبود، کی‌روش در همین فقره آخر به موج ضدیت بازیکنان تیم ملی با دراگان اسکوچیچ دامن نمی‌زد و جای پای خودش در تیم ملی را باز نمی‌کرد. یک آدم شرافتمند، همیشه به اصولش وفادار است، نه اینکه این قواعد رفتاری را صرفا تا جایی محترم بشمارد که به سود خودش باشد.

انتخاب سرمربی؛ کلاف سردرگم
فدراسیون فوتبال هنوز درباره سرمربی تیم‌ملی به جمع‌بندی نرسیده اما برخی از سایت‌ها سعی دارند گزینه خودشان را گزینه اصلی بنامند!
تکلیف انتخاب سرمربی تیم ملی همچنان مشخص نیست و این موضوع برای مدیران فدراسیون فوتبال تبدیل به یک کلاف سردرگم شده است. مهدی تاج و همکارانش بعد از ناکامی تیم ملی در جام‌جهانی قطر، روی حفظ کارلوس کی‌روش نظر داشتند ولی انتقادهای صورت‌گرفته از این مربی پرتغالی باعث شده تا آنها فعلا از مواضع خود در مورد حفظ کی‌روش عقب‌نشینی کنند. به‌نظر می‌رسد شانس این مربی برای ادامه همکاری با تیم ملی کم شده باشد، این در حالی است که شایعه حضور کی‌روش در تیم ملی قطر هم شنیده می‌شود. با این حال، مسئله مهم همچنان ایرانی یا خارجی‌بودن سرمربی تیم ملی است که ظاهرا فدراسیون هنوز در این زمینه به تصمیم قطعی نرسیده است.
روز گذشته بعد از اتمام جلسه هیأت‌رئیسه، احسان اصولی، سخنگوی فدراسیون فوتبال در مورد روند انتخاب سرمربی تیم ملی توضیحات مبهمی به خبرنگاران داد و گفت: «در این خصوص همکاران در حال گفت‌وگو هستند و یک‌سری اطلاعات فنی و شرایطی که باید مدنظر قرار بگیرد، اعضای هیأت‌رئیسه درباره آن مشورت می‌کنند. مذاکرات اولیه در حال انجام است و گزینه‌هایی مدنظر هستند و به محض اینکه به نتیجه برسیم و در یک چارچوب قرار بگیرد که به توافق برسد، قطعا در هیأت‌رئیسه مطرح می‌شود.»
 
  بازگشت به مربی ایرانی
از چند هفته قبل که بحث احتمال انتخاب مربی ایرانی برای نیمکت تیم ملی مطرح شد، مهدی تاج از گزینه‌هایی مثل علی دایی، جواد نکونام، یحیی گل‌محمدی، امیر قلعه‌نویی و فرهاد مجیدی اسم برد ولی هنوز مشخص نیست که فدراسیون با کدام یک از آنها به‌صورت جدی در حال مذاکره است. با این حال، خبرهای پشت پرده حاکی از آن است که به مدیران فدراسیون توصیه شده ‌انتخاب مربی ایرانی را در اولویت قرار دهند.
تاج و همکارانش برای انتخاب مربی خارجی محدودیت‌های بیشتری دارند و باید درباره 2موضوع به جمع‌بندی برسند که یکی تامین منابع مالی خواهد بود و دیگری انتخاب مربی‌ای که با توجه به فاصله تقریبا یک سال مانده تا شروع رقابت‌ها بتواند با آگاهی و شناخت خوبی تیم ملی را مهیای جام ملت‌های آسیا کند. به همین دلیل تاکنون به هیچ مربی خارجی‌ برای حضور در رأس کادر فنی تیم ملی به‌صورت مستقیم اشاره نشده است. از طرفی تاج در انتخاب ویلموتس و بازگرداندن کی‌روش یک بازنده به تمام معنا بود و قطعا برایش ریسک بزرگی خواهد بود تا روی مربی خارجی نظر داشته باشد.
 
  چالش‌های یک انتخاب
در بین گزینه‌های ایرانی، می‌توان حضور دایی را روی نیمکت تیم ملی تقریبا غیرممکن دانست و 4مربی دیگر هم در حال‌حاضر مشغول فعالیت در تیم‌های باشگاهی هستند. فرهاد مجیدی هدایت اتحاد کلبا را بر عهده دارد، هر‌چند که او در این هفته‌ها نتایج خوبی نگرفته و جایگاه چندان محکمی در این تیم ندارد. یحیی گل‌محمدی با پرسپولیس صدرنشین لیگ است و جدایی او از این تیم در شرایط فعلی دور از ذهن به‌نظر می‌رسد. جواد نکونام هم با فولاد نتایج خوبی نگرفته و البته از فدراسیون خبر می‌رسد که برخی صحبت‌های نکونام در مورد حضورش در تیم ملی ناراحتی تاج را به همراه داشته است. امیر قلعه‌نویی هم هدایت گل‌گهر را بر عهده دارد، البته اگر او گزینه نهایی باشد، جدایی‌اش از باشگاه سیرجانی چندان سخت نیست ولی نباید فراموش کرد که او سال‌ها قبل با ناکامی از تیم ملی جدا شد و در 10سال اخیر هم موفقیتی در فوتبال ایران به‌دست نیاورده است.
هر‌چند برخی سایت‌های خبری با پیش‌بردن یک جریان خاص، به این موضوع اشاره کرده‌اند که قلعه‌نویی گزینه اصلی است ولی یکی از مسئولان فدراسیون فوتبال به خبرنگار همشهری گفت: «به هیچ عنوان هنوز در مورد یک نام خاص به نتیجه نرسیده‌ایم و شرایط چند مربی در حال بررسی است. حتی چند مربی هم در لیست ما هستند که در این مدت نامی از آنها در رسانه‌ها برده نشده است. ما سعی می‌کنیم به‌زودی بهترین و درست‌ترین تصمیم را بگیریم.»
باید این نکته مهم را هم درنظر داشت که نخستین بازی تیم ملی در فروردین ماه سال1402 خواهد بود و اعضای هیأت‌رئیسه حداقل 3ماه زمان مفید را برای انتخاب نهایی سرمربی تیم ملی فوتبال بزرگسالان پیش روی خودشان می‌بینند؛ هر‌چند این انتخاب سرنوشت‌ساز برای فوتبال ایران زودتر از اینها نهایی خواهد شد.