آلودگی سیاسی

«برکنارش کنید.» روزنامه سازندگی با این تیتر علیرضا زاکانی، شهردار تهران را مقصر اصلی آلودگی هوا معرفی کرده و خواستار استیضاح و برکناری او شده؛ اما چه چیزی زمینه‌ساز این موضوع شده است؟ برای رسیدن به پاسخ، باید مباحث جلسه روز یکشنبه پارلمان شهری را مرور کرد؛ جلسه‌ای که پدیده آلودگی هوا در محور اصلی آن قرار داشت و پس از هشدار مهدی چمران درخصوص بحرانی شدن وضعیت آلودگی هوا و ضرورت توجه به توسعه و تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی، علی‌اصغر قائمی نامه‌ای خطاب به سران قوا (مقننه، مجریه و قضاییه) را قرائت کرد. همچنین عنوان شد که 23دستگاه در مقوله مقابله با آلودگی هوا مسئولیت و تکلیف قانونی دارند و از این‌رو خواستار برخورد جدی با خاطیانی که ترک فعلشان منجر به وضعیت بحرانی کنونی پایتخت شده است، شدند. سازندگی با استناد به همین موارد موضوع مازوت سوزی و وجود ابر 5کیلومتری گاز متان در جنوب تهران را مطرح و عنوان کرده است که شهردار تهران نسبت به تمام مواردی که منجر به آلودگی هوای تهران شده، مطلع بوده و در جلسات هیأت دولت شرکت می کرده و باید این موضوع را بیان می کرد. اگر این مسئله را نگفته باشد که باید استیضاح شود و اگر گفته و توجهی به‌ گفته‌هایش نشده هم باید برکنار شود؛ چرا که شایسته نیست چنین فردی سکان‌دار پایتخت بماند. نکته قابل‌تأملی که در این گزارش مغفول مانده، تکلیف قانونی 23دستگاه در مقوله مقابله با آلودگی هواست و شهرداری تهران به‌عنوان یازدهمین دستگاه‌ها در این مقوله، وظیفه دارد. همچنین کارنامه مدیریت شهری دوره گذشته مدنظر قرار نگرفته است؛ چرا که با این کار مشخص می‌شد شهردار تهران طی 15ماه تلاش کرده تا بخشی از عقب‌ماندگی ۱۰ساله را در حوزه حمل‌ونقل عمومی جبران کند. می‌توانید کارنامه 15ماهه این دوره را با ۴سال دوره قبل مقایسه کنید.

عملکرد 15 ماهه دوره اخیر
مترو
   ایستگاه‌های بوستان گفت‌وگو، 17شهریور در خط 7، شهید رضایی در خط 6 و پایانه اکباتان به‌عنوان بزرگ‌ترین پایانه زیرزمینی حمل‌ونقل ریلی کشور به بهره‌برداری رسید. این پایانه نقش مهمی در کاهش زمان سرفاصله‌های قطارهای مترو تهران دارد. پایانه اکباتان مردادماه سال‌جاری و پس از 14سال انتظار در خط 4مترو تهران افتتاح شد.
   قطار ملی مترو با 85 درصد تولید داخل، تست‌های اولیه را با موفقیت پشت سر گذاشت.
   عملیات اجرایی خط 10مترو از سمت دریاچه شهدای خلیج‌فارس رسما آغاز شد.
   ورودی‌های دوم بسیاری ازجمله ورودی‌های دوم جدید ایستگاه‌های برج میلاد، بعثت، رودکی، مدافعان سلامت، اشرفی اصفهانی و یادگار امام (ره) به بهره‌برداری رسیدند.
   مشکلات تکمیل خط متروی تهران- پرند پس از سال‌ها انتظار رفع شد تا جایی که امید می‌رود در بهار سال آینده به بهره‌برداری برسد.
  ایستگاه‌های میدان شهدای هفتم تیر، میدان حضرت ولیعصر (عج)، بوستان لاله و خیابان کارگر در خط 6مترو به بهره‌برداری می‌رسند.

اتوبوس
   در آبان 1400از 110دستگاه اتوبوس درون شهری دیزل بهره‌برداری شد.
   در آذر 1400قرارداد ۵۰ دستگاه اتوبوس برقی تمام الکتریک بدون برق بالاسری به امضا رسید.
   در اسفند 1400پس از 12سال انتظار 20دستگاه اتوبوس از 65دستگاه اتوبوس عقد قرارداد شده، به ناوگان اتوبوسرانی تحویل داده شد.
   در خرداد 1401شهرداری تهران قرارداد خرید ۱۰۷۵ دستگاه اتوبوس تولید داخل را امضا کرد و بخشی از آن را تحویل گرفت.
   در مرداد 1401تعداد 50دستگاه اتوبوس دست دوم وارد گمرک شد.
   در شهریور 1401تعداد 30دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس به‌عنوان سرویس مدارس برای نخستین‌بار مناسب‌سازی شدند.
   در مهرماه امسال 200دستگاه اتوبوس و 62دستگاه مینی‌بوس نو برای ورود به خطوط رونمایی شدند.
   در ابتدای مهر ماه امسال 500دستگاه اتوبوس کارکرده و فرسوده وارد خطوط شدند.

تاکسی
   2هزارمین تاکسی نوی جایگزین تاکسی‌های فرسوده رونمایی و تحویل داده شد.
   در اردیبهشت 1401تعداد 20دستگاه ون مخصوص معلولان به ناوگان حمل‌ونقل عمومی تهران اضافه شد.
   100دستگاه تاکسی جدید تحویل تاکسیرانی تهران داده شد.
   630دستگاه ون تاکسی رونمایی شدند که به مرور در حال شماره‌گذاری و تحویل هستند. شهرداری تهران در ارتباط با این
 ۶۳۰ دستگاه قدرالسهم خود را در تفاهم با وزارت کشور پرداخت کرده‌ و پیگیر‌ تامین ون‌های بیشتر از این مسیر است.

کارنامه خالی در مقابله با آلودگی هوا
این روزها در حالی اصلاح‌طلبان به عملکرد دوره اخیر مدیریت شهری در زمینه آلودگی هوا به تندی انتقاد کرده‌اندکه می‌توان عملکرد 4 ساله آنها در دوره قبلی را به طور کامل نادیده گرفت. چون در آن دوره نه تنها اتفاق رو به جلویی در زمینه مقابله با آلودگی هوا نیفتاد بلکه در بسیاری از حوزه‌ها مثل تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی عقبگرد هم داشتیم. اینجا خلاصه عملکرد 4سال مدیریت شهری قبلی را بخوایند.

عملکرد 15 ماهه دوره اخیر
تامین اتوبوس
شورای پنجم شهر تهران، بخش اتوبوسرانی را با ۶هزار دستگاه در ابتدای کار خود تحویل گرفت و ۲هزار و ۲۵۰دستگاه تحویل داد. شهر تهران در سال 1394نیاز به اتوبوس‌های جدید داشت و هنوز هم نیاز دارد. شهرداری از عدم‌تامین منابع مالی برای این اقدام خبر داد و مقرر شد منابع مالی از محل عوارض آلایندگی برای تعویض کاتالیست خودروها پرداخت شود.

واگن مترو
متروی تهران با کمبود واگن روبه‌رو است. واگن‌هایی که در ابتدای ساخت خطوط مترو مورد استفاده قرار می‌گرفتند اکنون بیش از 10سال سابقه حرکت دارند و باید تعمیر اساسی شوند. به‌دلیل تحریم‌های اخیر، واردات قطعات یدکی و لوازم مورد نیاز ممکن نیست. در مدیریت شهری پیشین بار‌ها سخن از ساخت قطار ملی شده بود. با وجود تبلیغات زیاد مدیریت شهری پیشین که درباره این دستاورد صنعتی داخلی شده بود، قطار ملی هیچ‌گاه به حرکت درنیامد.

فیلتر دوده
سال 1397موضوع خرید و نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌ها مطرح شد. بر این اساس بنا بود که فیلتر‌ها با بودجه شهرداری خریداری شوند و در شبکه حمل‌ونقل عمومی به‌کار گرفته شوند. این طرح به دلایل مختلفی اجرا نشد. یکی از این موانع مخالفت اعضای شورای شهر دوره پنجم بود که بیان می‌کردند این فیلتر‌ها کارایی ندارند و نمونه‌های نصب شده روی اتوبوس‌ها هم بیشتر ازاینکه مانع ایجاد دود شوند توان موتور را کاهش داده‌اند. همچنین شرکت خارجی فروشنده اتوبوس‌ها هم اعلام کرده بود که این فیلترها با موتور و سوخت همخوانی ندارد و اگر نصب شوند، دیگر اتوبوس‌ها را گارانتی نخواهند کرد. شهرداری تصمیم داشت 700اتوبوس را مجهز به فیلتر کند اما هزینه نصب فیلتر برای 200اتوبوس در آن سال حدود 28میلیارد تومان بود. از طرف دیگر بیان می‌شد که مشکل فرسودگی اتوبوس‌ها با نصب فیلتر حل نمی‌شود. سرانجام موضوع نصب فیلتر در رای‌گیری جلسه شورای شهر حذف شد.

کاتالیست
در سال 1393شورای وزیران، شهرداران را موظف کرد که روی خودرو‌های عمومی کاتالیست نصب کنند تا بخشی از آلودگی گاز‌های خروجی از موتور جذب شود. این کار دائما به تأخیر می‌افتاد و شهرداری برای اجباری کردن آن، تأیید معاینه فنی را مشروط به نصب کاتالیست کرد. در آن زمان برخی از متخلفان کاتالیست را قبل از مراجعه به مراکز معاینه فنی «اجاره» و نصب می‌کردند. برخی کاتالیست‌ها هم از نوع بی‌کیفیت بودند و نمی‌توانستند گاز‌های زیانبار را جذب کنند. موضوع این بود که درصورت نداشتن کاتالیست، استفاده از سوخت‌هایی با استاندارد‌های بالا هم همچنان باعث ایجاد آلودگی می‌شد. در سال 1396در جلسه کارگروه کاهش آلودگی هوای تهران اعلام شد که حدود 40هزار تاکسی در انتظار دریافت کاتالیست هستند. از سوی دیگر شورای پنجم ‌ وظیفه نظارتی خود در این رابطه را انجام نداد.

پیشنهاد اعضای پارلمان شهری به سران قوا
  با توجه به نقش 37 درصدی خودروهای فرسوده در آلودگی هوا، کمک به الزام اسقاط واقعی خودروهای فرسوده، مهمترین گام در این زمینه خواهد بود.
   برای کلانشهر تهران هزار رام قطار و 4 هزار دستگاه اتوبوس نیاز مبرم و جدی است.
 کمک به تسهیل شرایط به کارگیری وسایل نقلیه برقی (با اولویت موتورسیکلت های برقی) از ضروریات بهبود کیفیت هواست که پیش‌بینی تبدیل موتورسیکلت های موجود تهران به برقی در برنامه هفتم کشور سالانه 500 هزار دستگاه با تسهیلات ارزان قیمت مورد تقاضاست.
  برخورد قاطع با خاطیان و اعمال سیاست های تنبیهی در قبال دستگاه‌هایی که با ترک فعل یا قصور و تقصیر در پیاده سازی قانون و اجرای وظایف محوله، موجب ناکارایی سیستم و بروز تداوم شرایط فعلی می شوند.

قرارگاهی برای هم‌افزایی
   قرارگاه حمل‌ونقل و ترافیک در شهر تهران برای هم‌افزایی و تعامل میان دستگاه‌های مختلف مسئول تشکیل شد.
   هیأت اندیشه‌ورزی برای شناسایی عوامل و راهکارهای مقابله با چالش آلودگی هوای تهران انتخاب شد.