هشدار برای دات‌کام

شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت‌کارت(شاپرک) به‌تازگی طی نامه‌ای که در فضای مجازی جنجالی شده، از شرکت‌های پرداخت‌یار خواسته که دامنهcom. خود را به ir. تغییر دهند. شاپرک با اشاره به «تهدیدات و مخاطرات بالقوه ناشی از مسدود‌شدن احتمالیcom.» یک بازه زمانی یک‌هفته‌ای را برای این کار اعلام کرده است. اگرچه محتوای این نامه بیشتر توصیه و پیشگیرانه است، اما واکنش مثبت ذی‌نفعان را در پی نداشته است. طی چند ماه گذشته تعدادی از سایت‌ها که از دامنه com. استفاده می‌کردند، به‌خاطر تحریم‌های اعمال‌شده از دسترس کاربران خارج شدند. درواقع سرویس‌دهنده‌های اروپایی و آمریکایی که دامین com. را ارائه می‌دهند، به بهانه تحریم از ارائه آن ممانعت کردند و تحریم‌شدگان از دسترس خارج شدند. این اتفاق باعث شد که این شرکت‌ها در ارتباط با مخاطبان و مشتریان خود حداقل برای یک زمان مشخص دچار مشکل شوند. اما وقتی یک سرویس‌دهنده بین‌المللی دامین com. که اصطلاحا به آن رجیسترار گفته می‌شود، com. را از یک سایت می‌گیرد، به چه معنی است؟

خطر اختلال در هزاران سایت
یک کارشناس فنی که در یکی از شرکت‌های معروف ایرانی فعالیت می‌کند، به لحاظ فنی این اتفاق را تأیید می‌کند و می‌گوید: «اگر شرکت سرویس‌دهنده دامین ناچار به اعمال تحریم شود و دامنه com. را از یک سایت بگیرد، کاربران دیگر به آن سایت دسترسی نخواهند داشت.» او این اتفاق را برای هر سایتی که از دامنه com. یا ‌net. استفاده می‌کند، محتمل می‌داند و ادامه می‌دهد: «همانطور که برای شرکت‌های دیگر این موضوع را شاهد بودیم، این اتفاق برای پرداخت‌یارها هم محتمل است و اگر دامین com. آنها را بگیرند، دچار اختلال می‌شوند.» او معتقد است که شاید برای بعضی از سایت‌ها رفع این مشکل زمان زیادی نبرد، اما برای شرکت‌های پرداخت‌یار ممکن است کار پیچیده‌ای باشد.

قیچی تحریم و فیلتر
این کارشناس که مایل به افشای نامش نیست، علاوه بر تحریم که دامنه‌های ‌com. را تهدید می‌کند، به فیلترینگ هم اشاره می‌کند: «درصورت تصمیم به قطع اینترنت، یکی از چالش‌ها وابستگی به دامنه‌های بین‌المللی است که باعث می‌شود بعضی از بخش‌ها همچنان به اینترنت بین‌المللی متصل بماند.» به‌گفته او «این موضوع یعنی اگر می‌خواهیم یک دی‌ان‌اس سرور داخلی همیشه بدون مشکل کار کند، باید همیشه اینترنت داشته باشد. به‌عنوان مثال، دی‌ان‌اس سرور شرکت ارتباطات زیرساخت، حتی وقتی کاربران دسترسی ندارند، اینترنت دارد. دلیل آن هم این است که دی‌ان‌اس سرور زیرساخت باید بتواند دامنه com. را ریزالو کند و برگردد.» این کارشناس اما یادآوری می‌کند که «اگر همه دامنه‌های ایرانی روی دامنه ir. بیاید این وابستگی از بین می‌رود. بنابراین این احتمال وجود دارد که موضوع پرداخت‌یارها آغاز این اتفاق باشد.»

نحوه کار سیستم‌های پرداخت‌یار
این کارشناس درباره پیش‌بینی‌های فنی برای جایگزین‌کردن بلافاصله ir. با com.  با توضیح نحوه کار سیستم‌های پرداخت‌یار می‌گوید: «یک سایت با نام aaa.ir را درنظر بگیرید. وقتی مشتری دکمه پرداخت را در این سایت کلیک می‌کند، روی پرداخت‌یاری مثلا به آدرس zarinpal.com ری‌دایرکت می‌شود. سپس zarinpal.com روی shaparak.ir می‌رود. پس از این مراحل، حالا shaparak.ir باید روی zarinpal.com برگردد و zarinpal.com به سایت aaa.ir برگردد. اکنون آن بخش که از شاپرک قرار است برگردد روی com. یا روی ir. ری‌دایکرت می‌شود. درواقع، در این بخش، انتخابی بین ir. یا com. از سوی شاپرک وجود ندارد؛ یعنی آن بخش که از aaa.ir روی zarinpal.com یا zarinpal.ir برمی‌گردد می‌تواند انتخابی باشد، اما آن بخش که از سوی شاپرک برمی‌گردد، خود شاپرک باید کاری برای دولوپ انجام دهد که بعید می‌دانم شاپرک چنین کاری را انجام دهد.»

پیچیدگی کار برای پرداخت‌یارها
این کارشناس در توضیح پیچیدگی این کار برای پرداخت‌یارها معتقد است: «وقتی یک توسعه‌دهنده کدی زده باشد که مثلا دامین یک پرداخت‌یار چک شود، ممکن است 10بار از دامین این پرداخت‌یار در کد خود استفاده کرده باشد. اگر یک سایت خبری، به‌راحتی یک دامین را از com. به‌ ir. تغییر می‌دهد، اما در مورد پرداخت‌یارها احتمالا توسعه‌دهنده‌ها باید مشغول به‌کار شوند. او به این ترتیب نتیجه می‌گیرد که تجربه‌های پیشین تأیید می‌کند که این توصیه منطقی است.

چاره چیست؟
این کارشناس در واکنش به این پرسش که بهترین اقدام برای کسانی که از دامنه com. استفاده می‌کنند، چیست، پاسخ می‌دهد: «اقدام منطقی این است که سایت‌های ایرانی از سرویس‌دهنده دامینی(رجیسترار) سرویس بگیرند که آمریکایی یا اروپایی نباشد.» به‌گفته او، به‌صورت معمول «تی‌ال‌دی دامنه com. (دامنه سطح‌بالا یا بالاترین سطح دامنه اینترنتی) سیاسی عمل نمی‌کند و معتقد است اینترنت باید آزاد باشد، اما کسی که دامنه را ثبت می‌کند(رجیسترار) ممکن است سیاسی عمل کند و به تحریم‌ها تن بدهد.»