روایت زنانه از یگان‌های ویژه جهان
در بسیاری از کشورها تمرکز بر روند جذب بیشتر زنان و آموزش آنها به‌عنوان گارد ویژه و کماندو با هدف مقابله با تروریسم افزایش یافته است
فعالان در ارتش، نیروی دریایی، نیروی پلیس، یگان ویژه، کماندوها و... تا همین چندی پیش تعبیری از «دنیای مردانه» بود، اما به‌نظر نمی‌رسد که حالا با وجود جمعیت چند‌ده‌هزار نفری زنان نظامی و امنیتی فعال در جهان، چنین دنیایی منحصرا مردانه تعبیر شود. این روزها زنان به‌عنوان فرمانده، مشاور ارشد، خلبان، تحلیلگر، هماهنگ‌کننده غیرنظامی - نظامی و بسیاری از نقش‌های حیاتی دیگر عملیات‌های ویژه خدمت می‌کنند و برای موفقیت عملیات ویژه بسیار مهم هستند. در هلند، انگلیس، آمریکا، شیلی، کره‌جنوبی، عراق، افغانستان، پاکستان، هند، چین، پاکستان، استرالیا، فیلیپین، یمن، کویت، روسیه، ایسلند و کانادا و... آنها بخشی از نیروهای امنیتی هستند. این در حالی است که اکنون تمرکز بر روند افزایش جذب زنان در گروه‌های ویژه هم افزایش پیدا کرده و بسیاری از کشورها زنان را به‌عنوان گارد ویژه و کماندوها تنها با هدف مقابله با تروریسم تحت آموزش‌های ویژه قرار‌می‌دهند. درباره زمان آغاز به‌کار نخستین پلیس زن در جهان اختلاف‌نظرهایی وجود دارد. برای نخستین‌بار در قرن 19میلادی، گروهی از زنان برای کنترل زنان و کودکان مستقر در مراکز اصلاح و تربیت، استخدام شدند. اگرچه آنها مسئولیتی مشابه افسران پلیس نداشتند، اما به‌نوعی پیشگامان پلیس زن به شمار می‌روند. در آوریل1908 «لولا بالدوین» هم به‌عنوان نخستین بازرس پلیس زن آمریکا برای شهر «پورتلند» در ایالت «اورگن» انتخاب شد. هرچند که در ظاهر تعهدات و اختیارات کامل قانونی را گرفته بود اما در عمل، نقش و اختیاراتش با آنچه افسران پلیس مرد در آن زمان انجام می‌دادند، مشابه نبود و به‌تدریج حضور زنان در نیروهای پلیس امری عادی و پذیرفته‌شده تلقی شد، به‌طوری که برخی از آنها حتی به‌عنوان گارد ویژه و ضد‌تروریسم تحتآموزشهای بسیار سخت قرار می‌گیرند.
اهمیت زنان در مبارزه با تروریسم
تحقیقات نشان می‌دهد که حضور زنان در یگان ویژه و ضد‌تروریسم با وجود روند افزایشی حضور زنان در جنبش‌های شورشی و تروریستی ضرورت دارد. در اردیبهشت 1397(مه 2018)، اندونزی با موجی از حملات تروریستی شامل بمبگذاران انتحاری در کلیساها و مقر پلیس در شهر سورابایا مواجه شد. زنجیره این رویدادها به اعضای یک خانواده متصل بود و پدر و مادر و فرزندان این خانواده که تروریسم خانوادگی را شکل دادند. پیش از آن گروه‌های تروریستی داعش استراتژی‌های خود را به استفاده از زنان و ایفای نقش‌های بزرگ به آنها تغییر دادند. در میان شبه‌نظامیان القاعده هم زنان بخشی از عملیات تروریستی را برعهده داشتند. البته تروریسم هم به‌طور سنتی یک حوزه مردانه است اما مشارکت زنان طی سال‌های اخیر روند افزایشی داشته است. آن هم درحالی‌که گروه‌های تروریستی این میل فزاینده در زنان را با انگیزه و هدف‌جویی به‌ویژه درباره زنانی که در کشورهای با محرومیت‌های گسترده، بیشتر مورد توجه قرار می‌دهد و از آن به نفع خود برای جذب این گروه‌ها استفاده می‌کند. بر این اساس بود که به رسمیت شناختن نقش زنان به‌عنوان عاملان مستقل مبارزه با تروریسم ضرورت یافت و تأکید شد که نقش محوری آنها در ایجاد پایه‌هایی برای رویکردهای پایدار و فراگیر برای صلح و امنیت به رسمیت شناخته شود و در رویکرد معنادار برای جلوگیری از افراط‌گرایی خشونت‌آمیز، فعالان زن را به‌عنوان تصمیم‌گیرندگان خط مقدم مبارزه با تروریسم مشارکت دهند. این در حالی بود که زنان با توجه به سرمایه اجتماعی، تسلط بر واژگان فرهنگی و دانش محلی گسترده، دارایی مهمی در شکل‌دهی گفتمان به شمار می‌روند. به همین دلیل تلاش همسو برای آموزش زنان ضد‌تروریسم به‌عنوان کلیدی برای توقف افزایش رادیکالیسم در میان زنان حاضر در جبهه مقابل شکل گرفت و حالا چند‌سالی است که دولت‌های گوناگون با آموزش زنان، نقش ویژه‌‌ای برای آنها در مقابله با جنبش‌های شورشی و ضد‌تروریسم درنظر می‌گیرند.
تأکید بر افزایش جذب زنان
افسران زن آموزش‌دیده در فیلیپین هم حضور دارند. آنها نخستین‌بار در اردیبهشت1386 (می2007) و در بیست‌و‌چهارمین سالگرد یگان نخبه پلیس این کشور در شهر تاگویک، جنوب مانیل راهپیمایی کردند. زنانی که آموزش‌های امداد و نجات، کنترل جمعیت، جست‌وجو و نجات و مدیریت اغتشاش در مواقع بلایای ملی یا شرایط اضطراری را فرا گرفته‌اند.
در مرداد1395(آگوست 2014) هم تیمی از سربازان زن چینی یک رزمایش نظامی ضد‌تروریسم در منطقه مغولستان داخلی در شمال چین اجرا کردند. در تیر1397 هم افغانستان در دولت وقت پیش از تسلط طالبان تمرین جوخه تاکتیکی زنان را آغاز کرد. «سازمان ملل خواستار کمک بیشتر زنان برای حل مناقشات در سراسر جهان شده است.» این نکته را هم وزیر وقت دفاع اسپانیا در آذر 1398 اعلام کرد و گفت: «اسپانیا به‌عنوان بخشی از تلاش‌های بین‌المللی برای مقابله با تروریسم و جنگ‌های غیرمتعارف، نقش‌های ویژه بیشتری را برای زنان درنظر خواهد گرفت، چرا‌که نیاز به یگان‌های ویژه در حال افزایش است.» پس از اسپانیا، کشور نروژ هم در همان سال، نخستین برنامه آموزش نیروهای ویژه زنان در جهان را راه‌اندازی کرد. در بهمن1399 (فوریه2021) هم برای نخستین‌بار 16زن در ایالت جنوبی هند (کرناتَکه) برای عملیات ضدتروریستی آموزش دیدند. آموزش‌های این زنان در ماموریت ویژه شامل یادگیری تیراندازی، کنترل وحشت، مدیریت استرس، بهبود مهارت‌های حمل سلاح، آموزش مواد منفجره و شکستن درب در مدت زمان کوتاه و... بود. آن زمان یک مقام ارشد پلیس درباره آموزش این زنان گفت: «ما به زنان زیر 30سال آموزش‌های خوبی ارائه می‌کنیم که شامل آمادگی جسمانی و حمل سلاح است و باید کاملا آموزش ببینند. پلیس دهلی این نوع آموزش‌ها را در سال2014-2013 آغاز کرد، اما متوقف شد و حالا این کار را از اینجا شروع کرده‌ایم و امیدواریم بهترین‌ها را داشته باشیم. آموزش‌ها بسیار گران است و نمی‌توان آن را برای همه زنان درنظر گرفت. این زنان می‌توانند عملیات ضدتروریستی انجام دهند و باید قدرت جنگیدن با 3 تا 4فرد مسلح را داشته باشند. دولت باید به همه آنها امکانات رفاهی دهد چرا‌که باید 24ساعته در حالت آمادهباش باشند.» در ایران هم سال95، حسن کرمی، فرمانده یگان‌های ویژه ناجا از تشکیل «گردان زنان» در یگان ویژه نیروی انتظامی خبر داد. کرمی البته در اردیبهشت امسال فعال‌شدن این گردان را از اسفند۱۴۰۰ اعلام کرد و گفت: «این زنان با گرفتن تجهیزات و لباس در چند مورد حوادث و ناآرامی‌ها به صحنه رفته و مأموریت انجام داده‌اند.»
نکته
مبارزه زنانه با القاعده
در فروردین 1389(آوریل 2010) دولت یمن با تشکیل تیم زنان، آنها را تحتآموزشهای نظامی و بهبود کیفیت ازجمله استفاده از سلاح‌های خودکار قرار داد. آن زمان یک جنبش شورشی در شمال و یک جنش جدایی‌طلب در قلمرو جنوبی این کشور فعال بودند و قرار بود 42نفر از این زنان تمام کارهایی را که مردان تا پیش از این انجام می‌دادند، در مقابله با تروریست‌های القاعده انجام دهند. این در حالی بود که جف دیویس، سخنگوی وقت وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) هم درباره اجرای عملیات زمینی نیروهای ویژه آمریکا علیه القاعده در یمن به حضور تعدادی از زنان عضو القاعده اشاره کرده و گفته بود نیروهای ویژه آمریکایی در عملیات زمینی با این زنان درگیر شده بودند: «ما شاهد بودیم که آنها خود را به پایگاه‌هایی که از پیش آماده شده بود، رساندند و به‌نظر می‌رسد که برای ورود به درگیری با ما از قبل آموزش دیده بودند.»
درباره زنان ضد‌تروریسم یمن یک داستان محلی هم در ژوئن2010 منتشر شد که در بخشی از آن آمده: «روی زمین زانو زده‌اند. مردان در صف اول هستند و ردیفی از زنان هم وجود دارد که با ماسک‌های صورت، چشمان سیاه خود را به هم می‌ریزند و اهداف ثابت در میدان تیراندازی صنعا را هدف قرار می‌دهند.
زنان واحد مبارزه با تروریسم یمن(CTU) 5روز در هفته اینجا کنار مردان تمرین می‌کنند.» ستوان قبول السعدی، یکی از نخستین افسران زن است که در سال2009 از آکادمی نظامی سلطنتی در بریتانیا فارغ‌التحصیل شد و به اینجا منتقل شده است. گروهبان تکیه الزهری هم تقریبا 2سال است که در CTU کار می‌کند. او درباره خدمتش می‌گوید: «برای جامعه، این چیزی عجیب است اما برای من، کاری است که می‌خواهم انجام دهم برای زنان و برای کشورم.» اینجا حالا زنان با سربازان مرد تمرین می‌کنند حتی به آنها فرمان هم می‌دهند. ستوان فتحیه الحمدی که فرماندهی واحدهای مرد را برعهده دارد، می‌گوید: «هیچ تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد، ما هر کاری را که پسران انجام می‌دهند، انجام می‌دهیم. در ابتدا مردان ما را نمی‌پذیرفتند و فکر می‌کردند عجیب است. اما فرمان فرمان است و با وجود اینکه هنوز همان فرهنگ مردانه‌بودن این محیط وجود دارد، اما به آن عادت خواهند کرد.»
