دستگیری عامل انفجار لاکربی پس از 34سال

34سال پس از بمبگذاری در یک هواپیمای مسافربری متعلق به آمریکا، مقامات واشنگتن روز یکشنبه اعلام کردند که فرد متهم به این بمبگذاری را دستگیر کرده‌اند. اف‌بی‌آی (پلیس فدرال آمریکا) با تأیید بازداشت عامل بمبگذاری در هواپیمای پرواز «پان آمریکن» که در سال 1988در آسمان شهر لاکربی بر فراز اسکاتلند منفجر شد، اعلام کرد که فرد متهم برای انجام امور قضایی به آمریکا استرداد شده است.
فرد دستگیر شده «ابوعقیله محمد مسعود» نام دارد و روزنامه نیویورک‌تایمز دستگیری او را نتیجه چندین دهه تلاش وزارت دادگستری عنوان کرده است. در سال 2020، ویلیام پی. بار، دادستان کل آمریکا اتهامات جنایی را علیه مسعود اعلام و او را به ساختن وسیله انفجاری مورد استفاده در عملیات بمبگذاری در این پرواز متهم کرده بود. انفجار هواپیمای پان‌امریکن منجر به کشته شدن 270مسافر ازجمله 190آمریکایی شد. متهم بمبگذاری از 2 سال پیش در یکی از زندان‌های لیبی به‌دلیل محکومیت‌های دیگری روزگار را سپری می‌کرد. وزارت دادگستری آمریکا نیز از 2 سال پیش، هویت عامل بمبگذاری و اتهامات او را افشا کرده بود. مشخص نیست که دولت آمریکا در مورد استرداد مسعود چه مذاکراتی را دنبال کرده که توانسته او را از لیبی به آمریکا انتقال دهد. نقش مشکوک مسعود در بمبگذاری لاکربی پیش‌تر در یک مستند 3 قسمتی در شبکه PBS آمریکا در سال 2015مورد بررسی قرار گرفته بود. کن دورنشتاین، تهیه‌کننده و نویسنده این مستند که برادرش جزو قربانیان هواپیمای پان‌امریکن بود، هنگام تهیه مستند متوجه شد که مسعود در زندانی در لیبی نگهداری می‌شود و حتی تصاویری از او به‌عنوان بخشی از تحقیقات خود منتشر کرد. دورنشتاین در این ارتباط می‌نویسد: «اگر هنوز یک نفر زنده باشد که بتواند داستان انفجار پرواز 103را بگوید و به سؤال‌ها درباره چگونگی و چرایی انجام آن پاسخ دهد، آقای مسعود است».
پس از برکناری معمر القذافی، رهبر لیبی از قدرت، مسعود در سال 2012به بمبگذاری اعتراف کرده و به یک مقام امنیتی لیبی گفته بود که او پشت این حمله بوده است. هنگامی که بازرسان آمریکایی در سال 2017 از این اعتراف‌ها مطلع شدند، با مقام‌های لیبیایی ارتباط برقرار کردند و برای مسعود پرونده قضایی در آمریکا تشکیل شد.
اگرچه استرداد مسعود به آمریکا اجازه محاکمه او را خواهد داد، اما کارشناسان حقوقی درباره اعتبار اعترافات او در زندان‌های لیبی در شرایط جنگی به‌عنوان مدرک قابل ‌قبول ابراز تردید کرده‌اند.
مسعود اگرچه در تونس متولد شده، اما تابعیت لیبیایی دارد. او سومین فرد متهم در بمبگذاری لاکربی است. 2 متهم دیگر در این پرونده به نام‌های «عبدالباسط علی المقراهی» و «امین خلیفه فهیمه» در سال 1991و 3 سال پس از حادثه انفجار متهم شدند، اما تلاش‌های آمریکا برای استرداد متهمان به واشنگتن یا لندن جهت محاکمه آنها بی‌نتیجه ماند. با این حال در آن زمان، دولت لیبی با محاکمه 2 فرد متهم در هلند براساس قوانین اسکاتلند موافقت کرد. در جریان آن محاکمه، فهیمه تبرئه شد، اما المقراهی در سال 2001مجرم شناخته و به حبس ابد محکوم شد.
در سال 2009مقامات اسکاتلندی با وجود مخالفت‌های شدید خانواده‌های قربانیان حادثه لاکربی و مقامات آمریکایی از جمله باراک اوباما، المقراهی را به‌دلیل ابتلا به سرطان پروستات و با استناد به قوانین بشردوستانه آزاد کردند. المقراهی سرانجام در سال 2012درگذشت و خانواده او پس از مرگش خواستار تجدیدنظر در محکومیتش در اسکاتلند شد، اما سال گذشته هیأتی از قضات با لغو حکم محکومیت المقراهی مخالفت کرد. براساس روایت دادستان‌های آمریکایی، مسعود با سفر به مالت و تحویل چمدان حاوی بمب، نقش کلیدی در انفجار هواپیمای پان امریکن داشته است. براساس این روایت، المقراهی و فهیمه در مالت به مسعود دستور داده بودند تا زمان‌سنج روی دستگاه انفجار را طوری تنظیم کند تا روز بعد درحالی‌که هواپیما در هوا بود، منفجر شود. صبح روز 21دسامبر 1988، المقراهی و فهیمه در فرودگاه مالت با مسعود ملاقات کردند و فهیمه چمدان را روی یک تسمه نقاله به سمت بارگیری برای هواپیمای موردنظر گذاشت و در نهایت چمدان با وارد شدن به پرواز 103پان‌امریکن، در آسمان منفجر شد. بعدها المقراهی در جریان محاکماتش مدعی شد که مسعود را نمی‌شناسد.