یادداشت
مروری بر کتاب «پیروزی خون بر شمشیر در محرم»
عملیات محرم؛ برگ زرینی بر تاریخ دفاع‌مقدس
علی‌الله سلیمی- روزنامه‌نگار
کتاب «پیروزی خون بر شمشیر در محرم» به قلم سعید پورداراب، جلد بیست و هفتم از مجموعه کتاب‌های «تقویم تاریخ دفاع‌مقدس» است که به حوادث آبان‌ماه سال1361در جنگ تحمیلی می‌پردازد. عملیات محرم در 3مرحله و طی حدود 5روز به اجرا درآمد. در مرحله اول عملیات؛ رزمندگان اسلام ارتفاعات 400، 298، پل چم‌سری و حوزه نفتی عنبران را آزاد کردند و در مراحل دوم و سوم هم اهدافی را تصرف کردند. رزمندگان ایرانی در شرایطی بسیار سخت و دشوار و سیلابی، این عملیات را با همه مشکلاتش آغاز کردند و در نهایت به یک پیروزی درخشان نایل شدند. فرماندهان نظامی ایران، بغداد و بصره را 2هدف استراتژیک برای تصرف می‌دانستند که بغداد، هدف نهایی جنگ بود و بصره، هدف میان‌مدت به شمار می‌رفت. با انجام عملیات محرم، تا اندازه‌ای جو ناشی از برخی ناکامی‌های عملیات رمضان در جبهه خودی تغییر پیدا کرد و نیروهای ایرانی نسبت به عملیات‌های بعدی امیدوارتر شدند.
حماسه‌آفرینی در موسیان و ارتفاعات حمرین
در پیش‌گفتار این کتاب‌ها آمده است: ماه محرم، ماه پیروزی خون بر شمشیر و ماه ایثار و از‌خود‌گذشتگی سا‌لار و سرور شهیدان حضرت ابا‌‌عبدالله‌الحسین(ع) است؛ ماهی است که حوادث خونبار آن همیشه زنده است. ماه ظلم‌ستیزی است و پیام آن برای ما ایثار و از‌خود‌گذشتگی و شهادت‌طلبی است و با همین اعتقادات است که نیروهای مسلح و جوانان برومند ما و ملت شجاع و قهرمان ما توانستند 8سال در مقابل ظلم و ستم و تجاوز و دد‌منشی متجاوزان بعثی ایستادگی کنند و در عملیات‌های مختلف، به پیروزی‌های بزرگ نیز نایل شوند. یکی از این عملیات‌های موفق، عملیات محرم است که در ماه محرم (آبان1361) در منطقه عمومی موسیان و ارتفاعات حمرین اجرا شد و برگ زرینی بر تاریخ دفاع‌مقدس افزود. هدایت عملیات محرم به‌عهده قرارگاه قائم بود. این قرارگاه در اردیبهشت ماه سال61با هدف دفاع از منطقه دهلران، فکه تا جنوب بستان و تداوم عملیات در غرب موسیان تشکیل و در منطقه عمومی عین‌‌خوش مستقر شد. قرارگاه مذکور در تاریخ11/8/61 به‌صورت مشترک و به فرماندهی سرهنگ توپخانه ستاد منوچهر دژکام و برادر سپاهی خرازی فعالیت خود را به‌طور مشترک آغاز کرد و با در اختیارگرفتن یگان‌هایی از ارتش و سپاه که در سازمان رزم مشخص شده بود، عملیات محرم را به مرحله اجرا در‌آورد. این عملیات دستاوردهای سیاسی و نظامی بسیار ارزشمندی را برای جمهوری اسلامی ایران در‌پی داشت.
مجموعه‌ای مستند و منطبق بر واقعیت‌ها
کتاب «پیروزی خون بر شمشیر در محرم» که در مرکز پژوهش‌های دفاع‌مقدس به وسیله محققان و مؤلفان تهیه و تدوین یافته، شامل همه حوادثی است که در آبان‌ماه (محرم) سال1361درجبهه‌های نبرد و سایر مناطق کشور روی‌داده و در‌بر‌گیرنده تمام حوادث و اطلاعات مربوط به عملیات محرم در مراحل مختلف از شروع تا پایان است. برای تهیه این کتاب، مؤلف از همه اسناد و مدارک موجود و کتب منتشره و رسانه‌های داخلی و خارجی و اخبار خبر‌گزاری‌های داخلی و خارجی بهره‌برداری کرده و سعی و تلاش شده مجموعه‌ای تهیه شود که مستند و منطبق با واقعیت‌ها و براساس مدارک باشد. کتاب حاضر، بخشی از کارنامه فعالیت‌های مرکز پژوهش‌های دفاع‌مقدس نزاجا است که در زمینه تاریخ‌نگاری جنگ فعالیت دارد. آثاری که در این مرکز تهیه و منتشر می‌شود به‌وسیله محققان و مؤلفان در مرکز پژوهش‌های دفاع‌مقدس نیروی زمینی ارتش گردآوری شده است. در بخشی از کتاب یادآوری شده، تلاش دست‌اندرکاران تدوین تقویم تاریخ دفاع‌مقدس بر آن بوده تا با تکیه بر اسناد و مدارک موجود در نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و مدد از قلم اندیشمندان حوزه تاریخ به‌خصوص عرصه تاریخ جنگ تحمیلی و تکیه بر بازتاب‌های سیاسی و رسانه‌ای، برای ترسیم تصویر روشنی از حال‌و‌هوای روزهای دفاع‌مقدس که بر مردم ما رفته است، بدون اعمال نظر و تجزیه‌و‌تحلیل وقایع، صرفاً به وقایع و تاریخ‌نگاری بپردازد تا خواننده بتواند بر مبنای برداشت از سیر حوادث در روزهای جنگ تحمیلی، به تحلیل مورد نظر خود دست یابد. کتاب حاضر یکی از موضوعات طرح تدوین تاریخ انقلاب اسلامی است که از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلانی تهیه شده است. این مرکز در راستای معرفی و ثبت و ضبط تاریخ دفاع‌مقدس و جاودانه‌ساختن دلیری‌ها و شجاعت‌های رزمندگان اسلام، اقدام به انتشار مجموعه تاریخ دفاع‌مقدس کرده است.
آشنایی با مولف
امیر سرتیپ‌دوم ستاد سعید پورداراب در سال1320در شهرستان فسا متولد و در سال1339وارد دانشکده افسری شد. او در سال1342با رسته پیاده فارغ‌التحصیل شد و در طول خدمت، دوره مقدماتی پیاده، عالی پیاده، دفاع غیرنظامی، ترابری پیاده، اطلاعات رزمی، تفسیر عکس هوایی و دوره دافوس را سپری کرد. وی با شروع جنگ تحمیلی در سمت معاون عملیاتی تیپ1لشکر21پیاده حمزه به جبهه اعزام شد و تا پایان جنگ تحمیلی، به‌ترتیب در سمت‌های معاون عملیاتی تیپ1لشکر21، فرمانده تیپ3لشکر21پیاده حمزه، معاون عملیاتی و جانشین لشکر21پیاده حمزه و پس از پایان جنگ تحمیلی در سمت‌های مدیر آمادگی رزمی، جانشین و سرپرست معاونت عملیات و اطلاعات نیروی زمینی ارتش و جانشین اداره سوم در ستاد مشترک ارتش انجام وظیفه کرد. وی به‌دلیل ابراز رشادت و کسب موفقیت‌های درخشان در عملیات فتح‌المبین و بیت‌المقدس، در سمت فرماندهی تیپ، موفق به اخذ دو قطعه نشان فتح درجه 2و 3 از دست مبارک مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا شد. آخرین مسئولیت وی قبل از بازنشستگی، مشاور ریاست ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران در امور عملیات و جنگ بوده است.
