پاتک گازی به بازارها

شرکت‌های تولید‌کننده محصولات پتروشیمی و برخی تولیدکنندگان فولاد با انتشار اطلاعیه‌هایی روی سامانه کدال گفته‌اند با افت فشار گاز مواجه شده‌اند. طبق اطلاعات ارسالی به بورس، افت فشار و قطعی گاز به توقف برخی فعالیت‌های این شرکت‌ها منجر شده موضوعی که زنگ خطر را در بازارهای سهام و ارز به صدا درآورده است. کاهش یا توقف تولید در شرکت‌های صادر کننده‌ای چون صنایع فولاد و پتروشیمی می‌تواند هم بر شاخص‌های بورس و هم بر سایر بازارها ازجمله ارز و حتی طلا و سکه تأثیر بگذارد.
 به گزارش همشهری، کاهش سرمایه‌گذاری در صنعت گاز، در یک دهه گذشته، به کمبود گاز منجر شده است. این عامل ظرف چند سال گذشته باعث شده همزمان با آغاز فصل سرد، گاز صنایع قطع شود تا از این طریق گاز بخش خانگی تامین شود. امسال، روند قطع گاز صنایع از اواخر هفته پیش آغاز شد. طبق داده‌های موجود قطع یا افت فشار گاز درگام نخست مشمول صنایع پتروشیمی و برخی صنایع فولاد شده، گمانه‌زنی‌ها حاکی است سایر صنایع فولاد و سیمان هم درصورت تداوم سرما و افزایش مصرف گاز با این معضل دچار خواهند شد. چهارشنبه هفته قبل احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی این خبر را تأیید کرد و گفت: در روزهای گذشته موضوع کاهش ۵ میلیون مترمکعبی گاز ابلاغ شد. این کاهش برای پتروشیمی‌های مختلف محدودیت‌های گازی به‌وجود آورد. البته این شرایط محدود به پتروشیمی‌ها نمی‌شود و صنایعی چون فولاد و سیمان هم با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند که تدابیری مانند استفاده از سوخت مازوت برای آنها درنظر گرفته شده است.

قطع گاز پتروشیمی‌ها
همزمان با آغاز محدودیت‌های گازی ظرف چند روز گذشته دست‌کم 5شرکت پتروشیمی از قطع یا کاهش بخشی از فعالیت‌های خود به‌دلیل افت فشار گاز خبر داده‌اند. شرکت‌های پتروشیمی کرمانشاه، پردیس زاگرس، شیراز و خراسان با انتشار اطلاعیه‌های رسمی روی سامانه کدال گفته‌اند سطح فعالیت‌شان به‌دلیل افت فشار گاز کاهش یافته است.
پتروشیمی کرمانشاه طی گزارشی در سامانه کدال اعلام کرده است:ظرفیت تولیدی این شرکت به‌دلیل برودت هوا و افت فشار گاز از ۱۵ آذر تا اطلاع ثانوی، ۸۱درصد کاهش یافت. پتروشیمی شیراز نیز خبرداده از روزشنبه 19آذر ظرفیت واحدهای تولیدی اوره و آمونیاک منطقه دوی خود را به 80درصد کاهش داده و واحد تولید متانول نیز به‌طور کامل از سرویس خارج شده است. پتروشیمی زاگرس نیز از قطع فعالیت بخشی از واحد‌های تولیدی خود خبر داده و تأکید کرده با توجه به کاهش سهم مصرف گاز و درنهایت قطعی بخشی از گاز ورودی، واحد دوم تولیدی این شرکت تا اطلاع ثانوی از سرویس خارج شد. پیش از این پتروشیمی پردیس نیز گزارش داده بود از روز یکشنبه 13آذر ظرفیت فاز یک این شرکت به‌دلیل افت فشار گاز به 80درصد و فاز‌های 2و 3به 85درصد کاهش یافته  و این کاهش ظرفیت تا اطلاع ثانوی ادامه دارد. 2 روز بعد از این تاریخ پتروشیمی خراسان نیز گزارش کرده بود: به‌دلیل برودت هوا و افت فشار گاز، این شرکت از روز سه‌شنبه 15آذر ماه ظرفیت واحدهای تولیدی خود را به 70درصد کاهش داده است.

تأثیر قطع گاز بر بازار سهام
با توجه به آنکه هنوز مدت زمان قطع گاز مشخص نیست نمی‌توان به‌طور دقیق میزان زیانی را که از ناحیه قطع گاز به شرکت‌های پتروشیمی وارد می‌شود، محاسبه کرد اما احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پتروشیمی گفت: سال گذشته به‌دلیل قطع گاز 380میلیون دلار عدم‌النفع به شرکت‌های پتروشیمی تحمیل شد. او ادامه داد: برای سال‌جاری فعلا نمی‌توان آمار و ارقامی از ضرر و زیان را برآورد کرد، زیرا عواملی نظیر؛ برودت هوا و میزان کسری گاز ممکن است متغیر باشد.
با وجود این اظهارنظر کارشناسان با قطعیت معتقدند کاهش افت فشار گاز همچون سال گذشته به افت تولید و افت درآمد‌های این صنعت منجر خواهد شد. با توجه به آنکه این پتروشیمی بزرگ‌ترین صنعت فعال در بازار سرمایه است و سهم زیادی در ارزش بازار سهام دارد هر نوع کاهش درآمد این شرکت‌ها می‌تواند بر شاخص‌های بورس تأثیر محسوسی داشته باشد زیرا وزن شرکت‌های حاضر در این گروه بر شاخص بورس بسیار زیاد است و افت درآمد آنها اثر منفی بر شاخص بورس برجای می‌گذارد.

تأثیر در نرخ ارز
افت درآمد شرکت‌های تولید‌کننده پتروشیمی بر بازار سهام فقط یک بخش از ماجراست. آمار‌ها نشان می‌دهد کاهش درآمد پتروشیمی‌‌ها که عمدتا ارزی است می‌تواند بر بازار ارز نیز تأثیر داشته باشد. طبق آمارهای موجود شرکت‌های پتروشیمی در سال گذشته 14.5میلیارد دلار از محصولات خود را صادر کردند که بخش بزرگی از آن در سامانه نیما عرضه و صرف تامین ارز واردات شد. آمارها همچنین نشان می‌دهد فروش ارز صادراتی پتروشیمی در سامانه نیما در 7‌ماه سال گذشته، ۷میلیارد و ۹۱میلیون دلار بوده و امسال به ۸میلیارد و ۷۳۳میلیون دلار رسیده است. این ارقام نشان می‌دهد این صنعت در کنار صنایع سنگ آهن و فولاد یکی از مهم‌ترین صنایع ایران برای تامین ارز مورد نیاز به‌ویژه در شرایط تحریم است. در چنین شرایطی هر نوع کاهش تولید در این شرکت‌ها می‌تواند به کاهش درآمد‌های ارزی و کاهش عرضه ارز به بازار منجر شود. انتظار می‌رود درصورت کاهش عرضه ارز پتروشیمی‌ها، فشار مضاعفی بر قیمت دلار وارد شود که ظرف 2روز گذشته از مرز 37هزار تومان هم عبور کرده و زمینه‌های رشد بیشتر قیمت دلار را فراهم کند. چنان‌که برخی برآورد‌ها حاکی است یکی از دلایل رشد قیمت دلار ظرف چند روز اخیر برآورد‌هایی است که فعالان بازار ارز، از روند کاهش عرضه ارز در بازار تحت‌تأثیر کاهش فعالیت شرکت‌های پتروشیمی داشته‌اند.
نکته مهم‌تر اما این است که قیمت ارز به‌صورت دومینو وار بر سایر بازار‌ها نیز تأثیر می‌گذارد و حتی به افزایش تورم تولید‌کننده و درنهایت تورم مصرف‌کننده منجر می‌شود. به‌طور طبیعی نخستین بازاری که بلافاصله به نرخ دلار واکنش نشان می‌دهد بازار طلاست و بعد از آن سایر بازار‌ها ازجمله مسکن، خودرو و سایر کالاها و خدمات نیز به این افزایش نرخ واکنش نشان می‌دهند.