آلایندگی،سوغاتی خودروهای وارداتی

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

خودروهای وارداتی دیگر الزام به داشتن استاندارد یورو5 و یورو6 ندارند و برنامه زمانی ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها که تاکنون 2بار عقب افتاده بود، این‌بار با مصوبه اخیر دولت و البته به درخواست وزارت صمت به‌طور کامل حذف شد.این تغییر اگرچه فعلا شامل 50هزار خودرویی می‌شود که قرار است در یک سال پیش‌رو وارد شوند، اما در آینده نه‌چندان دور اثر خود را بر افزایش آلودگی هوا خواهد گذاشت. اصلاحیه هیأت وزیران البته در برنامه زمانی استاندارد آلایندگی خودروهای تولیدی و وارداتی است، اما هدف اصلی تصویب آن در شرایط فعلی، تنها مربوط به‌خودروهای وارداتی است؛ موضوعی که می‌تواند شرایط را برای بهبود کیفیت هوا در آینده وخیم‌تر کند. نگرانی کارشناسان و دلسوزان محیط‌زیست بیش از هر چیز به زمینه‌های تصویب مصوبه جدید هیأت دولت و البته با پیشنهاد وزارت صمت بازمی‌گردد. بهزاد اشجعی، کارشناس آلودگی هوا و دبیر سابق کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا به همشهری می‌گوید: «مصوبه اخیر هیأت دولت که الزام خودروهای وارداتی به استاندارد یورو6 و یورو 5EEV  را حذف کرده، اثر سریعی بر حجم آلودگی هوای تولیدی نخواهد داشت. قرار است سالانه 50هزار خودرو وارد کشور شود و تعداد این خودروها نسبت به 25میلیون وسیله نقلیه موجود در کشور اندک است و نمی‌توانند آلودگی هوای بالا تولید کنند اما اهمیت موضوع اینجاست که می‌توانند در آینده نزدیک کیفیت هوا را تحت‌تأثیر قرار دهند. در ظاهر سطح آلایندگی وسایل نقلیه وارداتی نسبت به وسایل تولید داخل پایین‌تر است و آنها یورو4 واقعی هستند. بنابراین سطح آلایندگی کمتری نسبت به میلیون‌ها خودروی فرسوده موجود در کشور دارند. با اقدام اخیر در حذف استاندارد آلایندگی، باید حتما در آینده نزدیک واردات خودروهای یورو6 را در دستور کار قرار داد، وگرنه وضعیت کیفیت هوا نسبت به شرایط فعلی وخیم‌تر می‌شود.» دلیلی که هیأت وزیران در پذیرفتن پیشنهاد وزارت صمت برای تصویب حذف استاندارد آلایندگی خودروها آورده‌، ابهام‌های زیادی در اذهان عمومی ایجاد کرده است. در این مصوبه آمده است: «عرضه سوخت یورو۶ زمانبر و هزینه‌بر است و سبب تحمیل هزینه به مردم می‌شود .» بهزاد اشجعی در این‌باره می‌گوید:‌«این علت‌ها منطقی و قانع‌کننده نیست. اینکه به لحاظ فنی بگوییم خودروی سواری یورو6 باید حتما سوخت یورو6 استفاده کند، کاملا غلط است و به‌هیچ‌وجه سوخت یورو4 موجب اختلال در موتورهای ارتقایافته و خروجی آلایندگی آنها نمی‌شود. حتی در کشورهایی که وسایل نقلیه یورو6 بسیاری دارند، باز هم سوخت‌های کم‌کیفیت توزیع می‌شود. »

مصوبه نخست در شهریور‌97
نخستین برنامه زمانی اعمال استاندارد آلایندگی خودروهای تولیدی و وارداتی مصوبه مربوط به 21شهریور سال97 بود. هیأت وزیران در این جلسه به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط‌زیست و به استناد ماده2 قانون هوای پاک، آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش‌آلودگی هوا را به تصویب رسانده بود. طبق ماده4 این مصوبه، برنامه زمانی مشخصی برای استاندارد آلایندگی خودروهای تولید داخل و وارداتی تعیین شد. طبق این مصوبه، وسایل نقلیه سواری و موتوری بنزین‌سوز و گازسوز باید از ابتدای سال98 با استاندارد یورو5 عرضه می‌شدند. همچنین از ابتدای سال1401 همه وسایل نقلیه تولیدی و وارداتی باید مجهز به استاندارد آلایندگی روز اروپا باشند که استاندارد آنها از سال2018، یورو‌6 است.

مصوبه دوم اسفند1400
دومین مصوبه که با عنوان اصلاحیه تصویب شد، مربوط به 18اسفند1400 بود. هیأت وزیران در جلسه ۱۸اسفند۱۴۰۰، زمان اعمال حداقل حدود مجاز آلایندگی خودروهای بنزینی تولید داخل مطابق با استاندارد روز اتحادیه اروپا مندرج در آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها را از «ابتدای سال1401» به «۳۱شهریور۱۴۰۱» اصلاح کرد. در توضیح این تصویب اعلام شد: دولت این تصمیم را با توجه به عدم‌امکان شرکت‌های خودروساز برای ارتقا از سطح استاندارد آلایندگی یورو۵ به یورو۶ طی یک سال و لزوم رعایت فاصله زمانی مناسب برای ارتقای استاندارد و نیز عدم‌امکان تأمین سوخت مناسب و تولید کمتر از ۵۰درصد سوخت با استاندارد یورو۴ و ۵ اتخاذ کرد.

مصوبه سوم آذر 1401
هیأت دولت در جلسه 9آذر خود تبصره۳ ماده۴ را از آیین‌نامه برنامه زمانی ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها حذف کرد. در گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر هیأت دولت درباره حذف این ارتقای استاندارد آمده است: «در جلسه روز چهارشنبه هیأت دولت که به ریاست سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور برگزار شد، پیشنهاد اصلاح ماده‌۴‌ آیین‌نامه فنی در زمینه کنترل و کاهش آلودگی‌ها به تصویب رسید. بدین‌ترتیب تبصره۳ ماده۴ آیین‌نامه مذکور مبنی بر الزام خودروهای وارداتی با استاندارد یورو۶ یا یورو5EEV  به رعایت استاندارد روز اروپا از مفاد این آیین‌نامه حذف شد.»