گزارش یک سقوط

طبیعتا وقتی تیمی به هدفش نمی‌رسد و از مرحله گروهی جام‌جهانی حذف می‌شود، بازیکنان و مربیان آن زیر فشار قرار می‌گیرند. این داستان تقریبا همه جای دنیا وجود دارد. دوره قبلی جام‌جهانی با اینکه کره‌جنوبی دست به‌کار بزرگی زد و با 2گل آلمان را شکست داد، کاروان این تیم به جرم عدم‌صعود از مرحله گروهی در فرودگاه سئول با پرتاب تخم‌مرغ مورد استقبال قرار گرفتند. همین امسال هم عربستان با وجود پیروزی بر آرژانتین و ارائه بهترین نمایش‌های فنی، به واسطه ناکامی در صعود، زیر تیغ منتقدان داخلی رفت؛ تا جایی که حتی شایعه اخراج هروه رنار به گوش رسید. بنابراین انتقاد از بازیکنان و مربیان ایران هم که در سومین جام‌جهانی پیاپی موفق به صعود نشدند بسیار طبیعی است. گذشته از کارلوس کی‌روش و نیز برخی ستاره‌های دانه درشت تیم که این روزها زیاد به آنها پرداخته شده، شاید بتوان از علیرضا جهانبخش به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازندگان جام بیست‌ودوم یاد کرد. این مسئله از جهات مختلف، ازجمله فنی و رفتاری قابل تامل است.

  فنی؛ ادامه نزول
بیایید مرور کنیم ببینیم از جام‌جهانی قبلی تا این جام‌جهانی چه بر سر علیرضا جهانبخش آمد. او مدت‌های بسیار طولانی به شکلی عذاب‌آور روی نیمکت ذخیره‌های برنتفورد نشست. با وجود توصیه موکد منتقدان برای ترک این باشگاه، جهانبخش برای 3سال تمام این داستان را طول داد. او تأکید می‌کرد که: «مبارزه می‌کنم و حقم را می‌گیرم»، اما حقیقت تلخ آن است که از نظر فنی واقعا در سطح آن رقابت نبود. کسی که در برایتون به علی جهان اعتماد نمی‌کرد، گراهام پاتری بود که کلی از سوی هواداران ایرانی مورد انتقاد قرار می‌گرفت، اما بعدا تیم فوق‌العاده‌ای ساخت، شایستگی‌هایش را به اثبات رساند و حالا سرمربی چلسی است. نهایتا جهانبخش با کلی تأخیر مجاب شد انگلستان را به مقصد هلند ترک کند؛ جایی که در آن اوج گرفته بود. با این حال حضور او در فاینورد هم چیز زیادی را عوض نکرد و پس از سپری کردن یک سیر نزولی، جهانبخش به یک نیمکت‌نشین محض تبدیل شد. امید می‌رفت او یک جام‌جهانی خوب داشته باشد که به ارتقای جایگاهش کمک کند، اما اینطور نشد. علی جهان در بازی اول فیکس بود و البته در رقم خوردن سنگین‌ترین شکست ایران در ادوار جام‌جهانی سهیم شد. جهانبخش در این بازی یک کارت زرد گرفت و یک موقعیت خوب را هم خراب کرد. او در دیدار با ولز نیمکت‌نشین شد و در دقایق کوتاهی که به میدان رفت با دریافت یک کارت زرد دیگر محروم شد. غیبت در دیدار سوم در برابر آمریکا، حتی فرصت خداحافظی با جام را به جهانبخش نداد تا این تورنمنت هیچ کمکی به او نکرده باشد؛ بازیکنی که حالا گفته می‌شود شاید به لیگ یونان ترانسفر شود.

  رفتاری؛ سهیم در تغییر کادرفنی
فارغ از اینکه اساسا تغییرات رخ داده در کادرفنی تیم ملی پیش از جام‌جهانی درست بود یا نه، نکته اینجاست که علیرضا جهانبخش به‌عنوان یکی از بازیکنان اثرگذار در وقوع این تحولات شناخته شد. به هر حال استاندارد نیست که بازیکن بخواهد در مورد سرمربی نظر بدهد، جهانبخش اما در کنار طارمی به‌عنوان یکی از 2مخالف اصلی دراگان اسکوچیچ و حامی کی‌روش شناخته شد. پروژه دخالت آنها در این تغییرات تا جایی پیش رفت که گویا حتی با مقامات دولتی هم ملاقات کردند. امروز که آن دگرگونی نتایج مثبتی نداشته، طبیعتا انتقاد کردن آسان است، اما حتی درصورت موفقیت تیم ملی هم برازنده و حرفه‌ای نبود که بازیکن از حدود اختیاراتش خارج شود. عجیب اینکه بهترین روزهای فوتبال ملی جهانبخش در تیم اسکوچیچ رقم خورد، اما او دنبال مربی دیگری بود. با همه انتقادهای فنی، علی جهان همیشه برای تندروترین مخالفانش هم به‌عنوان یک فوتبالیست نجیب شناخته می‌شد، اما شاید این تصویر حالا تا حدودی مخدوش شده باشد. بعد از جام‌جهانی بدی که «هیچ‌چیز» برای او نداشت.