گزارش
گفت‌وگو برای شنیدن مطالبات
آزادی برخی از بازداشتی‌های حوادث اخیر زمینه تعامل و گفت‌وگو را در جامعه هموار کرده است
مهرماه هنوز به روز بیستم خود نرسیده بود که رئیس عدلیه در جلسه شورای‌عالی قضایی، در اظهاراتی بی‌سابقه خطاب به گروه‌ها، جریان‌ها و افرادی که او آنان را «معترض» خواند، تأکید کرد: «هرکس هر ابهام، سؤال، انتقاد یا اعتراضی دارد، در خدمت آنها هستم و در مورد مسائلی که در حوزه اختیارات من است، با آنها گفت‌وگو می‌کنم.» گرچه این اظهارات غلامحسین محسنی اژه‌ای در داخل با استقبال روبه‌رو شد، اما جریان‌های معاند آن را فریب دستگاه قضایی برای به تله انداختن افراد معرفی کردند! دعوت به گفت‌وگوی رئیس قوه قضاییه با حضور او در دانشگاه بیرجند وارد فاز عملیاتی شد و قاضی‌القضات به سؤالات و نقدهایی که دانشجویان مطرح کردند، پاسخ داد. اما ماجرای گفت‌وگویی که اژه‌ای از آن سخن گفته بود، در فاصله 2ماه بعد از طرح آن، چگونه پیش‌رفته است؟ آیا پیش‌شرط‌های مورد نیاز برای اجرایی‌شدن این گفت‌وگو مهیا شده است؟ تا چه اندازه موضوع گفت‌وگو در ارکان حکمرانی کشور جدی گرفته شده است؟ درباره این موضوعات با کارشناسان و مسئولان به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
رئیس قوه قضاییه دستور آزادی هزار و 156نفر از افراد بازداشت‌شده در 20استان کشور را که میان آنها برخی اغتشاشگران کم‌تقصیر و فریب‌خورده نیز حضور داشتند، صادر کرد؛ اقدامی که با واکنش‌های زیادی در محافل سیاسی و حقوقی روبه‌رو شد و عده‌ای آن را آغاز مسیر عملی گفت‌وگو و تعامل معترضان با ارکان حاکمیت و جداشدن صف آنان از اغتشاشگران دانستند. گرچه رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس این موضوع را ناشی از رأفت نظام مقابل معترضان و نه اغتشاشگران می‌داند و به همشهری می‌گوید: «افرادی در این فرایند مشمول رأفت نظام شدند که فریب جریان رسانه‌ای معاند را خوردند. آزادی این افراد نه‌تنها اثر منفی در جامعه ندارد، بلکه می‌تواند به جداشدن افراد ناآگاه از صف اغتشاشگران کمک کند.»
موسی غضنفرآبادی، با تأکید بر اینکه باید کمک کنیم فرزندانمان که در تلاطم جریان‌سازی رسانه‌ای و دروغ‌پردازی‌ها دچار انحراف شدند، به جامعه بازگردند، اضافه کرد: «نباید با جوانان لجاجت کرد. باید حرف آنها را شنید و سازوکاری فراهم کرد تا آنان نیز حرف ما را بشنوند؛ چراکه می‌توان در قالب این فضا به‌گونه‌ای عمل کرد که افراد را متوجه اشتباهاتشان کرده و از تکرار آن در آینده جلوگیری کرد. رویه قوه قضاییه بجاست و از فضاسازی علیه کشور جلوگیری می‌کند.»
شنیدن صدای منتقد از سمت نمایندگان مردم
آنطور که قاضی‌القضات تأکید کرده، این قوه آماده است تا نقدها و انتقادها را بشنود و متناسب با اختیاراتی که دارد، برای پاسخ‌دادن به انتقاداتی که منطقی است، اقدام کند. اما چگونه می‌توان این موضوع را عملیاتی کرد؟ سلمان کونانی استاد دانشگاه و جرم‌شناس بر این باور است که زیرساخت کافی برای تحقق خواست رئیس قوه قضاییه وجود ندارد و نباید انتظار داشت این اتفاق به شکل چهره به چهره انجام شود: «مردم نمایندگان خود را به قوه مقننه فرستاده‌اند. نمایندگان مردم در مجلس باید صدای مردمی باشند که به آنها رأی داده‌اند و رئیس قوه قضاییه با شنیدن صدای نمایندگان مردم، به‌دنبال پاسخ‌دادن به نقدها، گلایه‌ها و مطالبات مردم باشد.» او به موضوع مهمی اشاره می‌کند و حرفش را اینطور ادامه می‌د‌هد: «مطالبه‌گری یکی از دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب است که در مقدمه قانون اساسی نیز به آن تأکید شده است. گرچه این مقدمه مورد غفلت قرار گرفته و به آن کمتر بها داده شده، اما اقدام رئیس قوه قضاییه برای احیای مقدمه قانون اساسی گام بلندی برای افزایش تعامل و گفت‌وگو در جامعه است.» کونانی با بیان اینکه رئیس قوه قضاییه دعوت به گفت‌وگو با منتقدان را در بیان اعلام کرده است اما باید مشخص شود منتقدان در قالب چه سازوکارهای دیگری غیر از نمایندگان مجلس می‌توانند با رئیس قوه قضاییه گفت‌وگو کنند، می‌افزاید: «اکنون سازوکار چندانی برای این کار پیش‌بینی نشده و لازم است رئیس دستگاه عدلیه، سازوکار گفت‌وگو با منتقدان را تبیین کند تا مشخص شود در چه قالبی می‌توان در این حوزه وارد عمل شد تا مطالبات مطرح و نسبت به آن تصمیمی درست اتخاذ شود.» این استاد دانشگاه بر این باور است که دعوت رئیس قوه قضاییه به گفت‌وگو باید به دیگر ارکان حکمرانی نیز تسری پیدا کند؛ «اگر قوا در تنظیم امور با یکدیگر تعامل و ارتباط نزدیکی داشته باشند و مانند برخی دوره‌ها یکدیگر را رقیب خود ندانند، می‌توان فرهنگ گفت‌وگو را در ارکان حکمرانی جاری و در نهایت آن را در جامعه نهادینه کرد؛ موضوعی که قوه قضاییه در راستای انجام آن با اقدامات خود مسیر گفت‌وگو را هموار می‌کند.»
احیای شورای ملی گفت‌وگو
وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گفت: «رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضاییه جلساتی را برگزار کرده و با جریان‌های سیاسی مختلف گفت‌وگو می‌کنند.» عزت‌الله ضرغامی با اشاره به تصویر منتشرشده درباره جلسه‌ای با حضور برخی از مسئولان با عنوان شورای ملی گفت‌وگو، بیان داشت: «جلسات ثابت و مفیدی با دوستان از گرایش‌های سیاسی مختلف داریم که در این جلسات درباره موضوعات مختلف اجتماعی، فرهنگی و سیاسی گفت‌وگو می‌کنیم.» وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اضافه کرد: «به واسطه چنین گفت‌وگو‌هایی دیدگاه‌ها به هم نزدیک می‌شود و قرائت‌ها و روایت‌های مختلف درباره یک پدیده واحد برای تصمیم‌گیری درست به اشتراک گذاشته می‌شود.» ضرغامی با تأکید بر اینکه همه باید با هم گفت‌وگو کنیم، چراکه گفت‌وگو بهترین راه برای حل مشکلات کشور است، بیان کرد: «من شنیده‌ام که رئیس‌جمهور و رئیس قوه قضاییه چنین جلساتی را دارند و با جریان‌های سیاسی مختلف گفت‌وگو می‌کنند.» وزیر میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در مورد بررسی مسائل اخیر کشور در این جلسات گفت: «یکی از این جلسات با اغتشاشات همزمان شد که درباره آن هم گفت‌وگو کردیم. به‌نظر من بسیاری از راهبرد‌هایی که در حوزه سخت وجود دارد، می‌تواند با راهبرد‌های نرم، تعدیل شود.» ضرغامی ادامه داد: «به‌دلیل اینکه در اجرای راهبرد‌های نرم کمتر کار می‌کنیم، سختی کار بر دوش دستگاه‌های امنیتی، اطلاعاتی و انتظامی قرار میگیرد. همه وزرا و اعضای هیأت دولت بر اجرای راهبرد‌های نرم تأکید دارند.»
