لوپتو؛ انیمیشن «امید»

نیلوفر  ذوالفقاری

در گویش کرمانی، «لوپتو» به اسباب‌بازی‌ها و عروسک‌های دست‌ساز گفته می‌شود که قدیم‌ها، مادرها برای فرزندان خود درست می‌کردند. در گفت‌وگو با عباس عسکری، کارگردان لوپتو هم، نخستین نکته‌ای که توجه را جلب می‌کند لهجه شیرین کرمانی است. این روزها انیمیشن لوپتو که حاصل همکاری و همراهی عسکری و دوستان جوانش است، روی پرده سینماهاست و توانسته در هفته‌های ابتدایی اکران، به فروش میلیاردی دست پیدا کند. لوپتو جایزه ویژه دبیر در جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان و پروانه زرین برای بهترین دستاورد فنی و هنری در بخش بین‌الملل را گرفته و به دهمین جشنواره یونیورسال کیدز استانبول هم راه پیدا کرده است. لوپتو در ادامه موفقیت‌هایش، به بخش رقابتی سومین دوره جشنواره جهانی کیدز سینما رفته؛ جشنواره‌ای که در شهر بمبئی هند برگزار می‌شود، به فیلم‌هایی با محوریت کودکان و با شعار «آینده بهتر برای کودکان» می‌پردازد و تلاشی است در جهت زدودن آثار محدودیت‌هایی که همه‌گیری کرونا، روی کودکان و دنیایشان گذاشته است. با عباس عسکری از دنیای انیمیشن و تلاش برای شادی و امیدواری کودکان حرف زده‌ایم.

    چطور و از چه زمانی وارد دنیای انیمیشن و سینما شدید؟
همان سال‌1384که کنکور دادم و درسم را در رشته مهندسی معدن شروع کردم، سراغ تجربه‌هایی در انیمیشن‌سازی رفته بودم. اما بعد تصمیم گرفتم این حرفه را جدی‌تر دنبال کنم، وارد رشته سینما شدم و در سال‌1388گروه «فراسوی ابعاد» با همراهی جمعی از جوانان کرمانی که به هنر و سینما علاقه داشتند، شکل گرفت.
    ایده ساخت انیمیشن لوپتو چطور شکل گرفت؟
از همان ابتدای شکل‌گیری گروه فراسوی ابعاد، این رؤیا را داشتیم که یک کار بلند سینمایی بسازیم. سال1394نخستین قدم‌ها را برای تحقق این رؤیا برداشتیم و جمع‌کردن ایده‌ها با یک فراخوان آغاز شد. حدود‌60ایده را بررسی کردیم تا در نهایت لوپتو انتخاب شد. خط مرکزی قصه، ملاقات پسربچه‌ای به‌نام علی با یک فرشته است؛ فرشته‌ای که تنها خودش می‌تواند او را ببیند. ماجراهای دیگر مثل کارخانه اسباب‌بازی و آسایشگاه، به مرور به ایده اصلی اضافه شد تا بسترسازی لازم انجام شود.
    ساخت لوپتو چقدر طول کشید؟
فیلمنامه از سال1394کلید خورد و تا اواخر بهار1395تکمیل آن طول کشید. همان موقع مراحل ساخت و تولید شروع شد و با پایان سال1397، کار آماده اکران شده بود.
    به‌نظر شما انیمیشن‌سازی در ایران از نظر تکنولوژی و امکانات، چه تفاوتی با این صنعت در سطح جهانی دارد؟
این موضوع را می‌توانیم از 2جنبه نرم‌افزاری و سخت‌افزاری بررسی کنیم. هر دوی این جنبه‌ها هم نه روز به روز، بلکه ساعت به ساعت در حال پیشرفت هستند. کمپانی‌های بزرگ انیمیشن‌سازی مثل پیکسار یا والت‌دیزنی، نرم‌افزار مورد نظر خود را سفارش می‌دهند و با استفاده از آن فیلم‌هایشان را تولید می‌کنند. بعدها ممکن است تصمیم بگیرند برای درآمدزایی، آن نرم‌افزار را در سطح جهانی عرضه کنند. به این ترتیب نرم‌افزارهای به‌روز با اختلاف زمانی به‌دست ما می‌رسد و چند سالی طول می‌کشد تا بتوانیم از آن تکنولوژی استفاده کنیم. از جنبه سخت‌افزارهای لازم، ما محدودیتی برای دسترسی نداریم اما منابع مالی معمولاً محدود است. به هر حال هزینه ساخت یک انیمیشن داخلی با نمونه‌های خارجی قابل‌مقایسه نیست، همه‌چیز به بودجه تهیه‌کننده بستگی دارد و ما ظرفیت سخت‌افزاری بسیار محدودی داریم.
    پیش‌بینی می‌کردید لوپتو در اکران به این میزان موفقیت دست پیدا کند؟
شرایط اکران به‌خصوص در آبان ماه کاملاً مبهم بود. مدت طولانی از پایان ساخت کار گذشته بود و گذر زمان بیشتر، ریسک اکران را برای تهیه‌کننده بالا می‌برد. برای خودم قابل پیش‌بینی نبود که چه اتفاقی خواهد افتاد. هم می‌توانستم انتظار استقبال بیش از این را داشته باشم، هم ممکن بود به‌دلیل شرایط متفاوت این روزها، خانواده‌ها رغبت زیادی به سینمارفتن نداشته باشند. خوشبختانه در این هفته‌ها که لوپتو اکران شده، هر روز در صدر جدول فروش روزانه سینماها بوده، هرچند به‌نظر من این انیمیشن ظرفیت فروش بیش از این را هم دارد.
    به‌نظر خودتان چه عواملی باعث شده لوپتو مورد توجه کودکان و خانواده‌هایشان قرار بگیرد؟
وقتی ایده لوپتو مطرح شد، در گروه‌مان به این موضوع اصرار داشتیم که پیش از محتوا، به جذابیت و کودک‌پسندبودن کار توجه ویژه داشته باشیم. خودم معتقد بودم اگر این دو ویژگی مورد توجه قرار بگیرد، محتوا هم کیفیت خوبی پیدا می‌کند. سعی کردیم لوپتو ریتم مناسب، رنگ و تحرک لازم را داشته باشد و قصه جذابی را برای بچه‌ها تعریف کند. به هر حال این فیلمنامه مربوط به 7سال پیش است و قطعاً در این سال‌ها تجربه ما هم در انیمیشن‌سازی بیشتر شده است.
    در لوپتو تلاش شده از المان‌های ایرانی مختلف استفاده شود. درباره این موضوع توضیح می‌دهید؟
در فیلمنامه لوپتو برایمان مهم بود که معماری ایرانی مورد توجه قرار بگیرد و از جذابیت‌های آن برای بهترشدن کار بهره ببریم. می‌خواستیم بچه‌ها یک شهر ایرانی را ببینند و با دیدن معماری‌ها متوجه شوند که قصه در یک شهر ایرانی رخ می‌دهد. حتی نام فیلم هم یک نام ایرانی و کلمه‌ای در لهجه کرمانی است. وجود المان‌های ایرانی باعث‌شده بچه‌ها نسبت به لوکیشن قصه احساس غربت نداشته باشند. از طرف دیگر قهرمان قصه هم یک کاراکتر ایرانی است که نام و رفتارهایش برای بچه‌ها آشناست. در کل انیمیشن هم ماشین‌هایی با پلاک45می‌بینیم که تأکیدی بر زیست‌بوم قصه، شهر کرمان است. فضا و جغرافیای انیمیشن سرشار از المان‌های بومی ایرانی است و این سبب می‌شود مخاطب در هرکجای دنیا وقتی لوپتو را می‌بیند با تصویر زیبا و رنگارنگی از ایران روبه‌رو شود.
    به‌نظرتان خلق قهرمان ایرانی در انیمیشن‌سازی داخلی چه اهمیتی دارد؟
هدف ما در درجه اول، جذب مخاطب ایرانی 6تا 12سال است. قطعاً اگر قهرمانی با ویژگی قهرمان‌های غربی بسازیم، نوع ارتباط مخاطب با قصه تغییر می‌کند. هم‌اکنون انیمیشن‌های آمریکایی و ژاپنی برای مخاطبان همه دنیا شناخته‌‌شده هستند؛ چرا‌که المان‌های مخصوص خود را دارند و قهرمان‌هایشان از جنس فرهنگ خودشان است. اگر تعداد انیمیشن‌ها و قهرمان‌های ایرانی آنها زیاد شود، ما هم موفق می‌شویم فرهنگ، هنر و معماری خود را بشناسانیم. همین حالا اگر یک انیمیشن پاکستانی مطرح شود، برای ما جذاب است که ببینیم فضای اثر چگونه است. درباره ایران هم این کنجکاوی وجود دارد و می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم.
    قصه لوپتو درباره چیست؟
داستان لوپتو درباره آسایشگاهی است که دکتر سعید کمالی، بیماران روانی را در آن با متد اسباب‌بازی‌سازی‌درمانی درمان می‌کند؛ یعنی بیماران را به جای استفاده از قرص و دارو با ساختن اسباب‌بازی درمان می‌کند. این اتفاقات با حضور یک فرشته که در دکتر حس امید ایجاد می‌کند پیش می‌رود. بعد از موفقیت اسباب‌بازی‌های لوپتو، فردی تازه‌وارد به‌عنوان بیمار، در کارگاه خرابکاری‌هایی ایجاد می‌کند و منجر به پلمب آن می‌شود. علی- پسر آقای کمالی- با کمک فرشته به‌دنبال راه‌حلی برای این مشکل می‌گردد و در انتها موفق نیز می‌شود. ویژگی مهمی که در داستان لوپتو وجود دارد، امید است؛ امیدی که در دل بیماران آسایشگاه جاری است؛ امیدی که در دل علی در اوج سختی و مشکلات زندگی جاری است، امیدی که آقای کمالی در تمام مراحل زندگی سعی داشته از آن غافل نباشد.
    برنامه‌ای برای اکران لوپتو در سطح بین‌المللی دارید؟
لوپتو قرار است در ترکیه و روسیه اکران شود. هنوز بازخوردی از مخاطبان خارجی دریافت نکرده‌ایم.
    از مخاطبان داخلی چه بازخوردی گرفته‌اید؟
بیشتر نظرات مخصوصاً از جانب بچه‌ها مثبت بوده است. استقبال خوبی هم از کار شده که نشان می‌دهد مخاطب، این انیمیشن را پسندیده است.
    بیشترین نقدی که به لوپتو شده درباره چه موضوعی است؟
بیشتر نقدها متوجه ابتدای فیلم و سرعت کند آن بوده است. منتقدان معتقد بوده‌اند ریتم فیلم در ابتدا کند است و طول می‌کشد تا فضای اکشن و هیجانی شکل بگیرد. البته این نقد به‌جایی هم هست و آن را می‌پذیرم. داستان لوپتو داستانی چندوجهی است، لوکیشن‌های مختلفی در قصه وجود دارد که هر کدام از آنها نیاز به معرفی داشت تا مخاطب بتواند با آنها ارتباط برقرار کند. به این ترتیب شروع ماجراهای اکشن در ابتدای فیلم کمی به تأخیر افتاده است.
    کمی درباره گروه ساخت لوپتو برایمان بگویید...
گروه فراسوی ابعاد از جوانان نخبه و پرتلاش کرمانی تشکیل شده است. به هر حال در شهرستان‌ها امکانات محدود است و از این نظر بچه‌ها زحمت زیادی کشیدند تا لوپتو به سرانجام برسد. همانطور که می‌دانید در دهه گذشته خیلی از کارهای سینمایی کلید خورده اما به‌دلیل مشکلات مختلف، تمام نشده است. فکر می‌کنم موفقیت لوپتو بعد از لطف خدا، حاصل همدلی و زحمت گروهی است که مدت‌ها برای این کار زمان گذاشتند و تلاش کردند.