ممنوعیت کشت برنج در ابلاغیه دو مدیر

زهرا خورشیدکلایی| گرگان ـ خبرنگار :

در سال‌های اخیر به دلیل افزایش قیمت برنج و صرفه اقتصادی آن، سطح زیر کشت این محصول در کشور به شدت افزایش یافت و این موضوع باعث تشدید بحران آب در گلستان شد .
شالی یکی از کشت‌های نیازمند آب فراوان است. در سال‌های اخیر در گلستان بیش از 4 تا 5 برابر الگوی کشت برنج تولید شده و تا سطح 80 هزار هکتار رسیده است، این در حالی است کارشناسان الگوی کشت ۱5 هزار هکتاری محصول برنج را در استان با توجه به کمبود منابع آبی با آب سطحی مناسب می‌دانند. 

اما بهار امسال وزیر نیرو ممنوعیت کشت برنج را در 28 استان کشور به جز گیلان و مازندران اعلام کرد و توسط شرکت‌های آب منطقه‌ای سراسر کشور و ادارات جهاد کشاورزی ابلاغ آن صورت گرفت. 
در متن نامه‌ای که توسط مشاور وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران به شرکت‌های آب منطقه‌ای ابلاغ شده است آمده است، با عنایت به مصوبات جلسه شصت‌وششم شورای هماهنگی معاونین وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی کارگروهی برای ممنوعیت کشت برنج با عنوان کارگروه بررسی همه‌جانبه ممنوعیت کشت برنج در استان‌های گیلان و مازندران تشکیل شد، مطابق اولین صورت‌جلسه این کارگروه دفتر نظام‌های حفاظت و آب و آبفا در اجرای وظایف سازمانی خود موارد ذکرشده در صورت‌جلسه پیوست را در اولویت اجرا قرار دهند. و گزارش‌های خود را در پایان هر ماه ارسال کنند. 


ضمانت اجرایی قانون روشن نیست

مدیر دفتر حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای گلستان در این باره می‌گوید: در شرح این صورت‌جلسه آمده است که به عنوان راهکار درازمدت وزارت جهاد کشاورزی و نیرو به کمک دفاتر حقوقی پیش‌نویس لایحه قانونی برای ممنوعیت کشت برنج را در استان‌هایی ‌غیر از گیلان و مازندران ظرف مدت 4 ماه تهیه
 و در صورت نیاز جلساتی در این خصوص برگزار کنند.‌ 

«عبدالاحد باشقره» به همشهری می‌افزاید: همچنین مقرر شده است تا زمان تصویب لایحه قانونی فوق راهکارها و سیاست‌های تشویقی و بازدارنده توسط هریک از دستگاه‌ها مورد اجرا گذاشته شود.  اما ضمانت اجرای این قانون با توجه به این متن ابلاغی گویا و روشن نیست و تا زمانی که این ابلاغیه به قانون تبدیل نشود نمی‌تواند ضمانت اجرایی از آن انتظار داشت، زیرا سال‌های قبل نیز جهاد کشاورزی و شرکت‌های آب منطقه‌ای با صدور اطلاعیه‌هایی ‌ممنوعیت کشت برنج را در اراضی غیر نسق اعلان می‌کردند اما در عمل آنچه شاهد بودیم کشت برنج در استان با آب زیرزمینی و در سطوح حدود 80 هزار هکتار بود که فاجعه‌ای برای آب‌های زیرزمینی محسوب می‌شود .


ممنوعیت ابلاغ شده است

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گلستان در خصوص اجرای این مصوبه می‌گوید: ممنوعیت کشت برنج به دلیل چالش و بحران کمبود آب است که این ابلاغیه از وزارت نیرو به عنوان متولی آب به استان‌ها و از جمله استان گلستان ابلاغ شده است.  «محمدرضا عباسی» می‌افزاید: سازمان جهاد کشاورزی عضو این کارگروه است که ریاست آن با استاندار است و از ما خواسته شده است در راستای اجرای این ابلاغیه نهاده‌های کشاورزی از قبیل کود و سم و... را در اختیار کشاورز نگذاریم. 


کشت برنج توجیه ندارد

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گلستان ادامه می‌دهد: کشت برنج در درازمدت برای کشاورزان توجیه ندارد چون چاه‌های کشاورزی به دلیل مصرف بالای آب توسط محصول برنج ظرف چند سال خشک می‌شود و به کف‌شکنی نیاز دارد و طبق قانون کف‌شکنی چاه‌ها در مناطق ممنوعه ممنوع شده است و انجام نمی‌شود و توصیه می‌شود کشاورزان محصولاتی مانند پنبه، سویا و آفتابگردان کشت کنند تا چاه‌ها آسیب کمتری ببیند. 
کشت برنج شاید برای چند سال درآمد کشاورز را بالا ببرد اما در نهایت با خشک شدن چاه کشاورز را با بحران مواجه می‌کند. 

عباسی می‌گوید: با وجود همه توصیه‌های فنی و ترویجی به نظر می‌رسد امسال نیز در سطح 60 تا 80 هزار هکتار از مزارع استان به کشت برنج اختصاص پیدا کند که بسیار رقم بالایی است .
امسال کاهش کشت برنج و ممنوعیت کاشت آن از سوی وزارت نیرو و جهاد کشاورزی به کشاورزان اعلام شده است و باید دید این اقدام تا چه حد توانسته است نظر کشاورزان شالی‌کار استان را تغییر دهد. کشاورزانی که می‌گویند با توجه به مشخص نبودن کشت جایگزین مناسب، چاره‌ای جز کاشت شالی ندارند.


برخورد با متخلفان برعهده جهاد نیست

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گلستان بیان می‌کند: وزارتخانه متن ابلاغیه را برای ما نیز فرستاده است و ما با اطلاعیه، پیامک، از طریق مروجین جهاد و همچنین با زیرنویس تلویزیون اطلاع‌رسانی‌های لازم را برای کشاورزان انجام داده‌ایم. وظیفه برخورد با متخلفان برعهده ما نیست و آب منطقه‌ای متولی آن است، ولی با شرکت آب منطقه‌ای در اجرای این ابلاغیه هم‌صدا و همراه هستیم. 
«محمدرضا عباسی» می‌افزاید: کشت برنج هزینه بالایی دارد اما به واسطه اینکه این محصول گاهی به دلیل شرایط خاص بازار‌ قیمت بالایی پیدا می‌کند کشاورزان مبادرت به کشت آن می‌کنند. به دلیل کمبود شدید منابع آب زیرزمینی به هیچ عنوان کشت برنج با آب زیرزمینی توصیه نمی‌شود اما  با استفاده از آب‌های سطحی مشکل خاصی در کشت برنج وجود ندارد.