جامعه
لابه‌لای زباله‌ها
برخی زباله‌گردها در آمد این شغل را به مشاغل دیگر ترجیح می دهند
فاطمه تاج‌بخش| زنجان - خبرنگار:
اوضاع اقتصادی قشرهای ضعیف جامعه را به فعالیت در مشاغل متفاوتی سوق داده است. به طوری که این روزها می‌بینیم پای کودکان و زنان هم به زباله‌گردی باز شده و چهره زشتی را در جامعه برجای گذاشته است.
روزگار این روزهای عده‌ای که از طبقه ضعیف اقتصادی جامعه هستند با زباله‌گردی می‌گذرد؛ و برای کسانی که نظاره‌گر این نوع فعالیت در شهر هستند ناخوشایند است، حال زباله‌گرد یک پیر باشد یا یک جوان و حتی کودکی معصوم، اما مساله‌ای که بیش از هر چیز ناگوار به نظر می‌رسد باز شدن پای زنان به پدیده زباله‌گردی است.
زنی در منطقه کوچه‌مشکی سرش را داخل سبدهای زباله جلوی آپارتمان‌ها و منازل کرده و یکی یکی کیسه‌های زباله را پاره می‌کند و به دنبال ظروف پلاستیکی و قابل بازیافت می گردد. با گذر از این کوچه به آن کوچه در نهایت 2 کیسه بزرگ را پر از ظروف پلاستیکی پر می‌کند و یکی از آنها را به دوش می‌کشد و کیسه دیگر را به دست می‌گیرد و راهی می‌شود. هر کس این صحنه را می‌بیند با خود فکر می‌کند که چرا یک زن باید زباله‌گردی کند؟
این زن که همسرش فوت کرده و 5 فرزند قد و نیم قد دارد از زباله‌گردی چندان هم ناراضی نیست و آن را به کار نظافت در خانه‌ها ترجیح می‌دهد و می‌گوید: هر روز با جمع‌آوری زباله بین 5 هزار، 10 هزار و 15 هزار تومان گیرم می‌آید و بهتر از این است که صبح تا شب در خانه کسی کار کنم و با منت پول بگیرم.
زباله‌گردی و اقتصاد ناکارآمد
جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان پدیده زباله‌گردی را معلول مناسبات اجتماعی از جمله فاصله عمیق طبقاتی می‌داند و می‌گوید: هرچقدر فاصله طبقاتی در جامعه بیشتر شود دهک‌های پایین که قادر به تأمین هزینه‌های زندگی نیستند به شیوه‌هایی برای معیشت خود روی می‌آورند که نان خشکی‌ها، کارتن جمع‌کن‌ها وفعالیت کودکان کار و خیابانی حاصل آن است.
«مهدی قدیمی» با اشاره به این‌که بازیافت زباله اخیرا به یک صنعت تبدیل شده و مناطقی وجود دارد که زباله‌ها را جمع‌آوری می‌کنند، اظهار می‌کند: برخی برای امرار معاش زباله‌گردی می‌کنند اما به لحاظ اخلاقی پدیده زشتی است و حتما معیشت افراد تأمین می‌شود که به این کار تن می‌دهند. قدیمی ادامه می‌دهد: زباله‌گردی فقط مختص شهر یا کشور ما نیست و در شهرهای بزرگ کشورهای دیگر از جمله آمریکا که به شیوه سرمایه‌داری اداره می‌شود شاهد این پدیده هستیم.
وی تورم، رکود اقتصادی، نوسانات شدید اقتصادی و مسائلی از این دست را عواملی تأثیرگذار بر ظهور مشاغل غیررسمی می‌داند و می‌افزاید: در این حالت عده‌ای از چرخه سالم اقتصادی بیرون می‌آیند و اگر برنامه‌ریزی خاصی در کشور انجام نشود در سال‌های آینده شاهد گسترش و فراگیر شدن پدیده‌هایی از جمله زباله‌گردی، کودکان کار و خیابانی خواهیم بود.
قدیمی در مورد این‌که به‌تازگی چهره زن‌ها هم در زباله‌گردی‌های شهر دیده می‌شود می‌گوید: این کار به طور حتم تبعات بهداشتی، آلودگی، بیماری و خانوادگی در بردارد و حتی روی تربیت فرزندان نیز تأثیر می‌گذارد اما باید تحقیقی انجام شود، چرا که حتما عواید این کار بیشتر از نظافت در خانه‌هاست که این زن‌ها زباله‌گردی را ترجیح می‌دهند.
وی تفکیک زباله را راهکاری برای کاهش زباله‌گردی عنوان می‌کند و می‌افزاید: باید تفکیک زباله در جامعه فرهنگ‌سازی شود و شهرداری‌ها به طور سیستماتیک جمع‌آوری زباله را انجام دهند. حتی جمع‌آوری قسمتی از مواد قابل بازیافت را در اختیار کسانی که به دنبال تأمین معیشت از این راه هستند قرار دهند.
این جامعه‌شناس با اشاره به این‌که عوارض بهداشتی زباله‌گردی در جامعه سنگین است و حتی با سرد شدن هوا این کار سخت‌تر هم می‌شود، اظهار می‌کند: وقتی در جامعه کنترل و توزیع ثروت انجام نمی‌گیرد، مشکلات اقتصادی وجود دارد و بیکاری زیاد می‌شود. عده‌ای برای تأمین معیشت به کارهایی همچون تکدی‌گری، رفت و روب در آرامستان‌ها و آب ریختن سر مزارها روی می‌آورند. وی بیان می‌کند: شهرداری‌ها و سازمان‌های فرهنگی می‌توانند با آموزش تفکیک زباله را در جامعه نهادینه کنند و در مجتمع‌های مسکونی سطل‌های جداگانه برای زباله‌های معمولی و قابل بازیافت تعبیه کنند تا تبعات پدیده‌های زشت اجتماعی کمتر شود.
قدیمی می‌افزاید: تا زمانی که برنامه مشخصی در کشور وجود نداشته باشد، تأمین اجتماعی گسترش نیابد و پوشش مناسب طبقات زیردست جامعه توسط سازمان‌های مربوطه به‌درستی انجام نگیرد شاهد گسترش فرایندهای ناگوار خواهیم بود.
ورود بهزیستی به پدیده زباله‌گردی
مدیرکل بهزیستی استان زنجان نیز با اشاره به این‌که بهزیستی تاکنون در زمینه پدیده زباله‌گردی ورود نکرده، اظهار می‌کند: با این وجود درکار مقابله با متکدیان که با محوریت فرمانداری‌ها انجام می‌شود، شهرداری نیز برای جمع‌آوری آنها ورود پیدا می‌کند و اگر افراد جزو مددجویان بهزیستی باشند اقدامات لازم برای ساماندهی آنها انجام می‌شود.
«محمد محمدی قیداری»با اشاره به این‌که تاکنون 100 کودک خیابانی ساماندهی شده اند، می‌افزاید: اقداماتی برای آموزش و تحصیل این کودکان انجام می‌شود و از مددکاران اجتماعی نیز برای بهبود وضعیت این افراد کمک می‌گیریم.
محمدی با اشاره به این‌که در برخی مناطق زنجان حضور کودکان برای جمع‌آوری نان خشک و سایر زباله‌ها گزارش شده است می‌گوید: چند بار همکاران اورژانس اجتماعی پیگیر جمع‌آوری این کودکان بودند، اما کودکان فرار کردند. وی با بیان این‌که زباله‌گردی توسط زنان چهره زشتی در جامعه دارد ادامه می‌دهد: بهزیستی حدود 2 هزار و 400 زن سرپرست خانوار را زیر پوشش قرار داده و بین 5 هزار تا 6 هزار زن بدسرپرست نیز از خدمات این سازمان استفاده می‌کنند. مدیرکل بهزیستی استان در ادامه می‌افزاید: بهزیستی در صورت نیاز با کمک مددکار و اورژانس اجتماعی ورود پیدا می‌کند و سعی می‌کنیم موارد زنان زباله‌گرد را نیز مورد بررسی قرار دهیم اما تا کنون دخالتی در این موضوع نداشته‌ایم.
توانمندسازی زنان
مدیرکل بهزیستی استان توانمندسازی زنان را از جمله اقدامات بهزیستی برای جلوگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی و روی آوردن به مشاغل کاذب خوانده و می‌گوید: افراد با تشکیل پرونده در این سازمان مورد ارزشیابی شغلی قرار می‌گیرند و حتی با همکاری فنی و حرفه‌ای آموزش‌های لازم برای مهارت‌آموزی آنان انجام می‌شود. «محمد محمدی قیداری» ادامه می‌دهد: وام‌های 15 تا 20 میلیون تومانی اشتغال به افراد اعطا می‌شود و حتی زنان سرپرست خانوار یا بدسرپرست نیز می‌توانند در قالب گروه‌های همیار، شرکت‌های تعاونی و حوزه صنایع دستی مشغول به فعالیت شوند.
