محقق خودساخته

فقط خودتان باید یک کار تحقیقی درست و حسابی کرده باشید (آن هم تحقیقی که منابع‌اش مثل منابع ادبیات یا تاریخ قدیم مابین کتابخانه‌ها و موزه‌های سرتاسر دنیا، از هند تا انگلستان پخش و پلاست) تا بفهمید ارزش کارهای این مرد چقدر است.
سعید نفیسی مرد پرکاری بوده. معروف است که او هر متنی را یک‌بار بیشتر نمی‌نوشته و با این حال غلط و یا اشتباه سهوی در آثارش خیلی نادر است. 20کتاب در تاریخ ایران، 28کتاب تحقیقی درباره ادبیات فارسی، تصحیح 38کتاب و متن ادبی، ترجمه 14رمان و کتاب از فرانسه و روسی و کلی کتاب دیگر و تازه به همین مقدار، کتاب چاپ نشده دارد. نکته شاهکار ماجرا اینجاست که می‌گویند نفیسی اصلا استعداد چندانی نداشته و فقط و فقط با پشتکار، تمرین و ممارست توانسته این کارها را بکند و ذهنی داشته باشد که در زمان خودش دایره‌المعارف تاریخ و ادبیات ایران به‌حساب می‌آمده. سعید نفیسی اصالتا کرمانی بود. پدرانش تا 11 نسل قبل همگی پزشک بودند. خود نفیسی هم در تهران و پاریس دندانپزشکی خواند. نخستین کتابش را در 24سالگی نوشت با عنوان «معالجه تازه برای حفظ دهان و دندان» با اسم سعید بن ناظم‌الاطبا. مدتی در وزارت فواید عامه (وزارت بهداشت امروز) مشغول بود، ولی خیلی زود از آنجا بیرون آمد و باقی عمرش را به نوشتن کتاب و روزنامه‌نگاری گذراند. مدتی هم استاد دانشگاه تهران بود. سعید نفیسی زیاد می‌نوشت، با هر قیمتی و برای هر جایی. نوشته‌هایش الگوی ساده‌نویسی بودند. کتاب‌باز بود و تمام درآمدش را کتاب می‌خرید. تندخو بود و با دهخدا قهر بود. می‌گفت دهخدا طرح «لغتنامه» را از روی دست او برداشته و اگر کار دست او بود، خیلی زودتر از دهخدا تمامش می‌کرد. بسیاری از کتاب‌هایی که او همانطور تند و تند می‌نوشت، حالا منبعی هستند منحصربه‌فرد که هنوز کسی نتوانسته چیز دیگری به آنها اضافه بکند.