نمایشگاه کتاب، چاپ اول

حمیدرضا محمدی-روزنامه‌نگار

آنهایی که در آن ٩روز در حوالی پارک‌وی و بزرگراه چمران سروکله‌‌شان پیدا می‌شد، اگر دانشجوی ترم یک هم بودند، اقلا در دو سه سال آخر دهه40 متولد شده بودند. یعنی حتی دهه پنجاهی‌ها هم  چندان ١۴تا٢٢آبان١٣۶۶ را به یاد ندارند و حالا از برپایی نخستین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، ٣۵سال گذشت.
رویدادی که محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران را به پایتخت فرهنگ ایران بدل کرد و اهل فکر و قلم را به شمال پایتخت کشاند. رخدادی که در سال‌های پایانی جنگ تحمیلی برگزار شد. شاید گمان کنید در روزهای جنگ مگر کسی هم بود که به «کتاب» فکر کند و «خواندن» دغدغه‌اش باشد اما نمایشگاه کتاب اول باشکوه‌ برگزار شد و ٧٠٠هزار نفر - بر پایه فروش بلیت‌‌های ۵٠ریالی- از آن استقبال کردند ‌و حتی ٣٢کشور در آن حضور یافتند. حضور ٢٠٠ناشر داخلی با ٨هزار عنوان کتاب و ١٩۶ناشر خارجی با ٢۶هزار عنوان کتاب، نشان از آن دارد که عرصه فرهنگ حتی در سخت‌ترین دوران هم تعطیل نبود و نهضت کتابخوانی راه خود را در میان زبانه‌های آتش و قطره‌های خون، پیدا کرد و ادامه داد، و حتی برجسته‌ترین پژوهشگران ایرانی که شاید سرآمدشان ایرج افشار بود هم پویا ماندند چه آنکه او در همین سال، «رجال وزارت امور خارجه در عصر‌ ناصری و مظفری» را فراهم آورد و «منتخب‌التواریخ» صدیق‌الممالک شیبانی را تصحیح کرد.
این رخداد که در دوران سکان‌داری سیدمحمد خاتمی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و به ریاست صباح زنگنه منعقد شد و به‌گفته صاحب‌نظران حوزه فرهنگ، بزرگ‌ترین رویداد بین‌المللی فرهنگی ایران تا آن زمان محسوب می‌شد، به‌درستی در نیمه پاییز و ۴۴روز پس از بازگشایی دانشگاه‌ها و مدارس آغاز به‌کار کرد که کاش این هوشمندی تا اکنون نیز ادامه داشت و برگزاری آن به ماه اردیبهشت منتقل نمی‌شد. گردهمایی نخست اهل کتاب که به‌سبب ارائه و عرضه بیش از ٢هزار عنوان کتاب مرجع درباره فرهنگ و تمدن اسلامی، نام فرعی نمایشگاه فرهنگ و تمدن اسلامی را هم یدک می‌کشید، در پیام رئیس‌جمهور وقت، «فرصت مغتنمی برای اهل کتاب از مؤلف و ناشر و خواننده» دانسته شد که «با ارزیابی موجودی خود، در راه تکامل هرچه بیشتر این میراث گرانقدر تاریخ فرهنگ بشری بکوشند.»
اتفاقی که حالا باید در نیمه‌های بهار سال آینده، سی‌‌وچهارمین دوره‌اش را انتظار بکشیم تا مشتاقان کتاب باز هم مستفیض و مستفید شوند.