اهالی کتاب، محمد علی موحد را به‌عنوان نویسنده‌ای استثنایی که چندین زمینه متنوع در دایره بزرگ تالیفات و ترجمه هایش گنجانده، می‌شناسند. حقوقدانی که شعر می‌گوید؛ مولوی شناس است؛ مقالات شمس را تصحیح می‌کند؛ در صنعت نفت فعالیت داشته و در دهه30 روزنامه نگاری کرده است، آثار مهمی را در ترجمه و تالیف از خود به‌جا گذاشته که هر کدام در حوزه خود مورد ستایش قرار گرفته است. عارفان «تصحیح مقالات شمس» او را از گنجینه‌های ادب و لغت فارسی دانسته‌اند. تاریخدانان نیز «خواب آشفته نفت» را از مفاخر تاریخ نگاری لقب داده‌اند.
موحد مجموعه ارزشمند «خواب آشفته نفت» را به کارگران زحمتکش و غیور و کارشناسان ورزیده صنعت نفت، تقدیم کرده و در آن به روایت تاریخ 117ساله صنعتی پرداخته که سرنوشت ایران را تحت‌تأثیر خود قرار داده است. یک جلد از خواب آشفته نفت روایتی از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه را در خود جای داده است. یک جلد نیز از کودتای 28مرداد تا سقوط زاهدی را روایت کرده است اما موحد 2جلد از این مجموعه را به دکتر محمد مصدق و نهضت ملی ایران اختصاص داده تا اهمیت این دوره تاریخی و مجموعه رویدادهای آن را نشان داده باشد.
او در بخشی از جلد مربوط به دکتر مصدق و نهضت ملی ایران یادآوری می‌کند: «قرن بیستم برای ما با امتیازنامه دارسی (سال 1901) آغاز شد و حوادث و ماجراهای بعدی، خواه و ناخواه، مستقیم یا غیرمستقیم، در دود و تف نفت و گاهی در آتش آن فروپیچید... سرنوشت ما هنوز سخت با نفت گره خورده است.»
محمد علی موحد که تحصیلات خود در زمینه حقوق را به کمال رسانده در این مجموعه به جزئیات قراردادهای نفت ایران پرداخته و آثار سیاسی و بین‌المللی آن را مورد واکاوی قرارداده است. موحد ماده به ماده قرارداد دارسی را مورد تحلیل قرار داده است. در بخشی از جلد مربوط به قرارداد دارسی آمده است:«آنگاه که امتیازنامه امضا شد و شرایط و مقررات آن از پرده افتاد ماده ششم آن بیش از هرچیز دیگر مایه خشم و غضب روسیه شد زیرا که آن دولت خود درنظر داشت چنین خط لوله‌ای را احداث کند و طرح آن در اوت 1901(مرداد 1280) به تصویب نیکولای دوم، تزار روسیه رسیده بود و تزار از آن به‌عنوان طرحی که قرار است موجب افزایش نفوذ در ایران و سواحل اقیانوس هند شود، یاد کرده بود. اگر ماده ششم قرارداد دارسی در آن زمان مایه آشفتگی روسیه می‌شد همین ماده بعدها آمریکایی‌ها را نیز که در پی تحصیل امتیاز نفت شمال ایران بودند ولی راه را برای صادرات آن بسته می‌یافتند، ناراحت می‌کرد.»
محمد علی موحد در مورد اهمیت نفت در جهان به همگامی توسعه این صنعت با توسعه صنعت اتومبیل و هواپیما اشاره می‌کند. او تأکید می‌کند، «مفهومی که نفت برای ما در زندگی امروزه دارد برای گذشتگان نداشت. نفت و سایر منابع انرژی وابسته به نفت برای جهانی که ما در آن نفس می‌کشیم در حکم خون است برای تن آدمی که با قطع آن قلب از تپش می‌افتد و زندگی به سر می‌رسد. وابستگی دنیای معاصر ما به نفت همان وابستگی حیوان زنده است به خون. اگر نفت متوقف شود همه اتومبیل‌ها، کامیون‌ها و قطارها از حرکت باز می‌ایستند، هواپیماها روی زمین میخکوب می‌شوند، کشتی‌ها در دریاهافرومی مانند و وسایل ضروری زندگی امروزی چون روشنایی، آسانسور و شوفاژ در نبود برق و سایر منابع انرژی وابسته به نفت به یک مشت سیم، چوب و فلزِ آشغال و بی‌مصرف تبدیل و فعالیت‌های اقتصادی یکسره متوقف می‌شوند.»
طبق نوشته موحد، «اختراع اتومبیل 5سال پیش از تاریخ امتیازنامه دارسی اتفاق افتاد. صنعت نفت، پدیده تازه‌ای است و توسعه آن با توسعه صنعت اتومبیل و هواپیما همگام بوده است. نخستین میدان نفتی خاورمیانه در‌ماه مه سال 1908 (خرداد 1287) در ایران شناسایی شد. نخستین هواپیما در سال 1911(1290) به ایران آورده شد و نخستین محموله نفت ایران در 1912(1291) به اروپا فرستاده شد. این صنعت نوپا با شتابی شگفت انگیز پر و بال گسترد و زغال را، که منبع عمده انرژی برای صنعت جدید بود، کنار زد و به زیر و بم زندگی انسان‌ها راه جست.» در بخش دیگری از این اثر آمده است:«وابستگی شدید زندگی امروزی به نفت، سبب می‌شود که جهان و جهانیان خواه و ناخواه نسبت به موضوع نفت حساس باشند. آنها که در طلسم فقر و درماندگی گرفتارند و آرزوی رسیدن به قافله بختیاران و کامکاران را در سر می‌پرورانند ناگزیر به نفت می‌اندیشند و آنها که بختیار و کامکارند حفظ موقعیت و ادامه شکوفایی حیات خود را در گرو نفت می‌دانند و چنین است که امنیت جهان صنعتی با نفت گره می‌خورد و ملاحظات سیاسی و نظامی در صحنه نفت از همه عوامل و عناصر دیگر برجسته‌تر و پررنگ‌تر می‌شود. به اعتقاد موحد، وجود منابع نفتی در خاورمیانه سبب شده است که قدرت‌های بزرگ جهان علاقه شدیدی به این منطقه پیدا کنند.
شاهنامه آزادی
محمدعلی موحد 2جلد از کتاب خواب آشفته نفت را به دوره تاریخی دکتر مصدق و نهضت ملی ایران اختصاص داده است. او به‌طور مفصل ماجرای محاکمه دکتر مصدق را تشریح کرده است. موحد ماجرای کودتا را اینطور می‌نویسد: «سایه سرد و سهمگین سرکوب در سرتاسر کشور گسترده بود. آسیاسنگ خشونت در نهایت سرعت می‌چرخید و با قساوت تمام هر دانه را که بر گلویش می‌گذشت خرد می‌کرد. سگ‌ها را گشاده بودند و سنگ‌ها را بسته؛ و سرمای سوزان همه را کرخت و زمینگیر کرده بود.» نویسنده خواب آشفته نفت می‌گوید: «داستان مصدق در خاطره نسل ما به شاهنامه آزادی تبدیل شده است. این ماجرا برای مردم ما نه صرفا یک حدیث تاریخی که یک سرود آزادی است و سرود آزادی از سر قیدِ زمان برمی‌کشد، چیزی را می‌سراید و چیزی را می‌ستاید که هنوز اتفاق نیفتاده، یا به تمام و کمال اتفاق نیفتاده و آرزو می‌شود که در آینده اتفاق بیفتد. سرود آزادی حدیث آرزومندی و سرود مشتاقی است. وجدان جامعه در گذشته چیزی را می‌بیند و نشانی از گمشده خود در آن می‌جوید؛قصه گذشته‌ای به بن بست رسیده که امید فرجی را برای آینده رقم می‌زند و بازگو کردن آن بهانه‌ای می‌شود برای بیان اشتیاقی شورانگیز که تحقق چیزی بسیار عزیز را در امروز و فردا آرزومند است.»
روایت عارفانه از نفت
محمدعلی موحد با کتاب خواب آشفته نفت روایتی متفاوت از بزرگ‌ترین صنعت ایران ارائه داده است
در همینه زمینه :
