وسایل نقلیه هنری

سیستم حمل‌ونقل عمومی در نایروبی، کمی به چیزی که ما در ایران در سال‌ها پیش داشتیم شبیه است؛ ماتاتوها که تاکسی‌های اشتراکی یا همان مینی‌بوس‌های خودمان هستند، بار اصلی انتقال مسافران را در این شهر شلوغ به دوش می‌کشند. درست مثل چند سال پیش ما، این مینی‌بوس‌ها ساعت حرکت مشخصی ندارند و تا پر نشوند، راه نمی‌افتند. همین می‌تواند یک دلیل برای کم شدن استقبال از این سیستم حمل‌ونقل باشد اما مالکان و راننده‌های آنها، در طول سال‌ها، به ابتکاری دست پیدا کرده‌اند که حالا به نمادی از کنیا و آفریقا در سراسر دنیا تبدیل شده است. آنها ابتدا برای جلب مسافر، سراغ جذابیت‌های صوتی رفتند و پخش موسیقی را شروع کردند. و قتی رقابت برای جلب مشتری جدی‌تر شد، کاری کردند که حالا شهرتی جهانی دارند؛ ماتاتوها دانه دانه رنگ‌آمیزی و نقاشی شدند و این کار در طول چند دهه چنان پیشرفت کرده که بسیاری از آنها را می‌توان آثار هنری متحرک خواند. کرایه این ماشین‌های نقاشی شده، تقریبا 2برابر ماشین‌های ساده است، چون هزینه نقاشی هر کدام از آنها، حدود 2 هزار دلار است. با این حال استقبال از آنها به‌شدت بیشتر است. دلیل آن این است که استقبال از این ماشین‌ها بیشتر است و این یعنی آنها زودتر پر می‌شوند و زودتر حرکت می‌کنند و زودتر به مقصد می‌رسند. این برای آنهایی که عجله دارند اما در عین حال نمی‌توانند پول زیادی برای تاکسی بدهند بسیار به صرفه است.
ماتاتوها البته سرنوشت عجیبی در سال‌های اخیر داشته‌اند؛ دولت کنیا چند سال پیش، تردد آنها را برای 10 سال در نایروبی ممنوع کرد و این مینی‌بوس‌های خوشگل تازه چند سال است که دوباره به شهر برگشته‌اند. دلیل ممنوعیت تردد آنها این بود که رقابت برای زیباتر کردن ماشین‌ها، چنان بالا بود که نقاشان ماشینی، بیشتر و بیشتر طرح‌های عجیب و بزرگ‌تر به‌کار می‌بردند تا حدی که راننده‌ها، گاهی فقط یک فضای کوچک برای دیدن بیرون داشتند و باید شیشه ماشین را پایین می‌کشیدند تا متوجه شوند که اصلا کجا هستند. حالا اما طراحان دست‌کم این مسئله را رعایت می‌کنند و جلوی دید راننده‌ها را نمی‌گیرند.
نقاشی‌های این مینی‌بوس‌ها عموما طرح‌های مفهومی و گرافیتی و همینطور پرتره چهره‌های سرشناس هنری، موسیقایی و سلبریتی‌های جهانی هستند. پیشرفت در این عرصه چنان بوده که در سال‌های اخیر، هنرمندان زیادی جذب بازار نقاشی کردن ماشین‌ها شده‌اند. برخی می‌گویند که صاحبان گاراژها و ماشین‌ها، طبقه ثروتمند و قدرتمندی تشکیل داده‌اند و فشار آنها بوده که ممنوعیت تردد این ماشین‌ها برداشته شده است.
این سیستم حمل‌ونقل، یکی از موفق‌ترین سیستم‌ها در یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای آفریقاست و به‌خاطر سابقه و زیبایی‌های بصری‌اش، به یکی از نمادهای این کشور تبدیل شده است.