نیاز به تجدید ساختار نظام سلامت برای مقابله با پاندمی‌های آینده

حمید سوری؛ اپیدمیولوژیست

ما هر سال آنفلوآنزای فصلی را داشته‌ایم؛ با این حال طی 2 سال گذشته به‌دلیل استفاده از ماسک توسط بسیاری از مردم، میزان بروز آن به‌شدت کاهش پیدا کرد، با این حال امسال این امکان که شیوع بالای این بیماری و سایر عفونت‌های تنفسی را ببینیم، بسیار بالاست. کاهش میزان شیوع کرونا در ایران و جهان نوعی کنار آمدن ویروس با انسان است. این کنار آمدن دو طرفه بوده و ویروس برای ادامه حیات خود به انسان، به‌عنوان میزبان نیاز دارد و از آن سو انسان هم وقتی به تنگنا می‌افتد و بیماری جان او را به خطر می‌اندازد، به تکاپو می‌افتد تا جان خود را حفظ کند؛ بنابراین این تلاش دو جانبه موجب رسیدن به تعادل شده است. اگرچه هنوز تعداد مبتلایان به این ویروس زیاد است، با این حال شدت بیماری بسیار کمتر بوده و برای جامعه بشری دیگر نگران‌کننده نیست.
براساس پیشینه‌ای که بیماری‌های تنفسی دارند، امید است که این توافق دو جانبه انسان و ویروس تداوم پیدا کند، مگر این که باز شرایطی از جانب انسان یا تغییراتی در ویروس به‌وجود بیاید. هنگامی اپیدمی در یک جامعه به‌وجود می‌آید که یک عامل بیماری‌زا، وارد جامعه شده یا حوادثی مانند سیل زلزله و.. به ‌وجود آمده که در پی آن تعادل جامعه به هم خورده و رعایت بهداشت کمتر شده و زیرساخت‌های بهداشتی نیز دچار آسیب می‌شوند. در حال حاضر دغدغه اصلی متوجه نظام سلامت است و نباید حس عادی شدن شرایط که در جامعه وجود دارد به درون وزارت بهداشت رخنه کند و باید از این فرصت برای بازمهندسی ساختار خود و ساختار مقابله با اپیدمی‌ها استفاده کند.
باید از تجارب گذشته درس بگیریم، ما کارآمدی لازم را برای مقابله با اپیدمی‌ها نداریم. براساس برآوردهای جهانی دنیا آبستن اپیدمی‌های بعدی است و این در جوامعی مانند کشور ما که زیرساخت‌های بهداشتی و درمانی در آن چندان نظام‌مند نیستند، استعداد جامعه را برای این موضوع افزایش می‌دهد. کشور ما نیازمند یک تجدید ساختار در نظام سلامت خود و ارزیابی مجدد است. در این اپیدمی که هنوز درمان اختصاصی برای کووید-19 وجود نداشت و هنوز هم نداریم، بیش از 90درصد بودجه خود را صرف خدمات درمانی کردیم که بودجه بخش بهداشت و پیشگیری ضعیف و نحیف بود.
ساختار نظام سلامت ما هنوز بر مبنای واحد بیماری‌هاست. مثلا واحد ایدز یا واحد سل داریم؛ این واحدها شاید در
دهه 60 که شبکه‌های بهداشتی و درمانی را به‌وجود آوردیم جواب می‌داد اما جوابگوی شرایط حاضر نیست، ما نتوانستیم شرایط شبکه بهداشت را در سطح 2 و 3 تقویت و تکمیل کنیم و از سوی دیگر الگوی بیماری‌ها هم دیگر مانند
40 سال قبل نیست؛ به همین دلیل نیاز است که هوای دیگری به وزارت بهداشت و نظام سلامت تزریق شود. من تجدید ساختار نظام سلامت و وزارت بهداشت را به‌عنوان یک ضرورت و اولویت برای مقابله با پاندمی‌های آتی ضروری می‌دانم.